maliye Flashcards
bir ülke ekonomisi 2 ana bölümden oluşur
1 özel kesim 2 kamu kesimi
piyasa ekon. kisiler ……… isletmeler …. amaclar.
kisiler - fayda
isletme - kar maximizasyonu
piyasa ekon. ……. mekanizmasi bulunur
fiyat
kamu ekon. isleyisi ……. ve …… biciminde iki ana temele dayanir.
gelir elde etme ve harcama yapma
ilgili kanunlardaki hukumler sakli kalmak kaydiyla kamu maliyesinin ilkelerinin uygulanmasina iliskin usul ve esaslar ….. tarafindan belirlenir ve izlenir
cb
kamu maliyesine iliskin yaklasimlar
tamamen devletci bir politikaya dayanir. devletin gelismesi milli bir ekon. olmasina baglidir. bu yuzden devlet ticaret ve sanayiyi gelistirmek icin aktif rol oynamalidir
merkantilizm
kamu maliyesine iliskin yaklasimlar
18. yyda hakim olmustur. dogal duzenin isleyebilmesi icin devlet mudahalesi en dusuk duzeyde bulunmalidir. kamu harcamalarinin kisilmasi borclanma yapilmamasi gerekir. toplumu besleyen temel sektor tarimdir. vergi tarimdan alinmalidir
fizyokrasi
kamu maliyesine iliskin yaklasimlar
devletin tarafsiz kalarak piyasayi ozel sektore birakmasi gerektigini savunurlar. kamu kesiminin ekonomiye mudahalesi soz konusu degildir. 200 yili askin bir sure boyunca uygulamaya hakim olan anlayistir
klasik - liberal doktrin/maliye
kamu maliyesine iliskin yaklasimlar
devletin yeterli kaynaklara sahip olmasi gerektigi ifade edilmektedir. devlet bu yuzden vergi almali, olusturdugu gucu ekon sekil vermek icin kullanmali gerektigi zaman borclanmali ve gucsuzleri korumalidir. vergilerin gelir dagilimi bozuklugunu gidermenin bir araci olarak kullanilmasi gerektigi on plana cikmistir. boylece maliye pol. onemi bir kat daha artmistir.
modern maliye - keynesyen yaklasim
devletin ekonomiye müdahale nedenleri
tekeller
dışsallıklar
kamusal mallar
adil gelir dağılımı
devletin ekonomiye müdahale sekillerinden tekellerin etkisini aciklayiniz
bazen bazi firmalar piyasanin buyuk bir bolumunu elinde tutarlar ve rekabet ortadan kalkar. dusuk uretim yuksek fiyat uyg. topluma ilave maliyetler getirir. kaynaklarin etkin dagilimini bozar devlet burada mudahale eder
herhangi bir iktisadi faaliyet ucuncu sahislarin fayda veya maliyet fonksiyonlarini etkiliyorsa ….. vardir
dissalik
dissalik durumunda devlet nasil mudahale eder?
negatif dissalik - duzenlemeler, sinir koyar
pozitif dissalik - kolaylik saglar
bir firmadan iyi bir egitim aladak ayrilan kisinin yeni isinde bu bilgileri kullanmasi
hangi dissalik turu?
ureticiden ureticiye olumlu dissalik
bir fabrikanin atiklarinin diger bir fabrikaya zarar vermesi
hangi dissallik turu?
ureticiden ureticiye olumsuz
bir yerde fabrika kurulmasi yol, su, enerji olanaklarini arttirir. bir fabrikanin yaptigi parktan insanlarin faydalanmasi
hangi dissallik
ureticiden tuketiciye olumlu dissalik
cevre kirliligi
hangi dissalik
ureticiden tuketiciye olumsuz
bir kisinin satin aldigi mali ovmesi ile talebin artmasi
tuketiciden ureticiye olumlu
tuketicinin olumsuz gorus bildirmesi
hangi dissalik
tuketici ureticiye olumsuz dissalik
bir tuketicinin tarihi gecmis bir mali raftan kaldirmasi
tuketiciden tuketiciye olumsuz dissalik
misafirin gittigi yerde sigara icerek ev halkini rahatsiz etmesi
hangi dissalik
tuketiciden tuketiciye dissalik
**kamusal mallarin ozellikleri?
- toplumun ihtiyaclarini karsilamaya yoneliktir
- faydalari kisiler arasinda bolunemez ve kimse faydasindan mahrum birakilamaz
- piyasa konusu olamaz
- uretim ve ilgili kararlar siyasi surec icinde alinir
devlet nasil mudahale eder?
duzenleme yapar
uretim ustlenir
finansman politikalari uygular
pozitif dissaligi desteklemek icin yardim yapar
dar anlamda kamu harcamasi nedir
merkezi idare (devlet) ve yerel yonetimler tarafindan gerceklestirilen hizmetler dolayisiyla yapilan harcamalardir
genis anlamda kamu harcamasi nedir
devletin malvarligini azaltan her cesit harcama kamu harcamasi olarak kabul edilir
kamu harcamalarinin siniflandirilmasi: milli savunma bakanliginin harcamasi?
organik-idari siniflandirma
kamu harcamalarinin siniflandirilmasi:
egitim harcamalari, saglik harcamalari?
fonksiyonel-islevsel
yapilan harcamanin ekonomik acidan ne anlama geldigi dikkate alinarak yapilan siniflandirmadir.
bilimsel-iktisadi
gercek harcamalarin konu basliklari
cari harcamalar
yatirim harcamalari
kalkinma carileri
yil icinde bir veya birkac defa kullanmakla tuketilen, kamu tuketimi ile ilgili olan, faydasi devamlilik gostermeyen… personel maasi, enerji giderleri, kira
cari harcamalar
uzun donemli ve uretimi arttirici etkisi olan harcama. tasit, makine, techizat alimi.
yatirim harcamalari
faydasi genellikle bir yili asan, insana yatirim niteligindeki cari harcamalardir. kamu tuketimi ile ilgili, yil icinde kullanilmakla tukenen, uzun donemde fayda saglayan, egitim hizmeti gibi
kalkinma carileri
karsiliksiz yapilan kamu harcamalari. milli gelirde bir degisiklik yaratmayan, sadece satin alma gucunun bireyler ve sosyal gruplar arasinda el degistirmesine neden olan harcamalar
transfer harcamalari
butce siniflandirmasi: program siniflandirmasi?
butce ve harcamalari hukumet faaliyetlerinin tamamini kapsayacak sekilde olusturulan program yapisina gore siniflandiran
butce sinifm.: kurumsal sinif.?
kamu hizmetlerinin hangi idare ve birimler tarafindan yurutuldugunu gosteren
butce sinif.: fonksiyonel sinif.?
harcamalarin temel islevlerine gore siniflandiran
butce sinif.: finansman tipi sinif?
harcamalarin hangi kaynakla finanse edildigini gosteren
butce sinif.: ekonomik sinif ?
girdi turlerini gosteren
kamu harcamalarinin artisini aciklayan gorusler (#)
devlet faaliyeti ↑
harcama yapma ihtiyacı ↑
kamu harcaması ↑
wagner kanunu
kamu geliri ↑
kamu harcaması ↑
peacock wiseman yaklasimi
hukumetler kendi yasam surelerini, secmenler ve kendi gercek gelirlerini maksimize etme cabasindadirlar. faydalari maksimize etmeye calisirken butce dengelerini bozmaktadir.
kamu tercihi yaklasimi - maksimizasyon yaklasimi
downs
buckhanan
tullock
kamu harcamalarinin artmasi sosyal refahin artmasi acisindan olumlu etkiler dogurabilir cunku devletin topluma sundugu hizmetlerin iyilesmesi veya genislemesi bireylerin yasam kalitesini arttirir
sosyal refahin arttirilmasi yaklasimi
pigou
dalton
iktisadi gelisme sureci bir ulkenin kamu harcamalari uzerinde cesitli etkiler uaratarak harcamalarin miktarini, dagilimini vr niteligini degistirebilir. ekon. kalkinmanin farkli asamalari, kamu harcamalarinin onceliklerini ve artis hizini dogrudan etkiler.
iktisadi gelisme sureci yaklasimi
musgrave
rosltow
kamu harcamalarinin gorunuste artisindaki nedenleri?
- para ekonomisinin yayginlasmasi
- butce usullerinin degismesi
- paranin degerinin dusmesi
- ulke sinirlarinin ve nufusun buyumesi
kamu harcamalarinin hem gercekte hem gorunusteki artis nedeni
ulke sinirlarinin ve nufusun degisimi
kamu harcamalarinin uretim uzerindeki etkisinde bagimsiz yatirimlarin milli gelirde meydana getirecegi olumlu etkiyi ifade eder?
carpan etkisi
kamu harcamalarinin uretim uzerindeki etkisinde tuketim mallari toplam talebindeki degisikligin yatirimlar uzerinde meydana getirdigi farkliligi ifade eder?
hizlandirici etkisi
kamu harcamalarinin etkileri ana baslikta?
- uretim uzerinde
- gelir dagilimi uzerinde
- toplam talep ve fiyatlar genel dengesi uzerinde
- iktisadi buyume ve kalkinma uzerinde
devletin egemenlik hakkina dayanarak elde ettigi / hukuki cebre dayali gelirler nelerdir?
- vergiler
- harclar
- resimler
- parafiksal gelirler
- serefiye-katilma payi
- para ve vergi cezalari
- fonlar
- para politikais ve para basma yoluyla eode edilen gelirler
- zorunlu borclanma
devlet veya diger kamu idarelerinin kamu hizmetlerini yerine getirme icin gercek ve tuzel kisilerden hukuki cebre dayanaeak karsiliksiz kesin egemenlik hakkina ve kanuna dayali olarak aldigi iktisadi degerler
vergi
kamu kuruluslari tarafindan belli bir isin yapilmasina yetki ve izin verilmesi islemi karsiliginda alinan bedellerdir
resimler
sgkya yapilan kesintiler veya odemeler, ticaret odasiz sanayi odasi, barolar gibi meslek kuruluslarinin aldiklari aidatlar gibi
parafiksal gelirler
daha cok yerel yonetim kuruluslarinin gelirleri arasinda bulunan, bayindirlik hizmetleri gibi masraflara katilmak icin alinan
serefiye katilma payi
tbmmnin denetimune tabi tutulan para ve benzeri kaynaklardir
fonlar
senyoraj geliri ve devaluasyon
para politikasi ve para basma yoluyla elde edilen gelir
devletin egemenlik hakkina dayanmadan elde ettigi gelirler?
- mulk gelirleri
- tesebbus gelirleri
- gonullu borclanmalar
- yardim ve bagislar
- diger gelirler
devletin kamu giderlerini karsilamak uzere
herkesten mali gucune gore
tam rekabet sartlarini ve piyasa mekanizmasini aksatmayacak sekilde
belli bir vergi hasilatini
asgari tarh ve tahsil masrafi
yapmak suretiyle etmesi verginin hangi amacini ifade eder?
mali amaci
serbest rekabet rejiminin servet bolusumunde dogurdugu haksizliklari gidermektir - adolf wagner
vergilemenin hangi amaci?
sosyal adil gelir dagilimini saglamaa amaci
gelir vergisi sisteminde en az gecim indirimi veya genel indirim, artan oranlilik ve emek gelirlerinin sermaye gelirlerine nazaran daha hafif vergilendirmesi anlamina gelen …. ilkesi?
ayirma ilkesi
verginin esasini aciklayan teorilerde “vergi, devletin yerine getirdigi kamu hizmetlerinin bir bedelidir”?
yararlanma teorisi
verginin nitelikleri
- vergilendirme yetkisine sahip idareler tarafindan alinir
- kamu hizmetlerini yerine getirmek icin alinir
- vatandas yabanci gercek tuzel kisilerden alinir
- karsiliksiz bir odeme
- hukuki cebre dayanir
- kanunla belirlenen usul ve esaslara gore
- para olarak tahsil edilir
uzerine vergi konulan verginin kaynagini olusturan iktisadi unsur
verginin konusu
vergi kanunlarinin verginin dogumunu bagladiklari olay
vergiyi doguran olay
gelir vergisinde vergiyi doguran olay gelir elde etmektir
vergiyi doguran olayin gerceklestigi tarih neden onem tasimaktadir?
- zamanasimi suresinin islenmesi
- mueyyidelerin uygulanip uygulanmamasi
- mukellefin kim oldugunun belirlenmesi
- uygulanacak vergi kanunlarinin belirlenmesi
vergi kanunlari geregince kendisinden vergi alinan kimseye … denir
kanuni mukellef
sorumlu ile mukellef arasindaki en temel fark
vergi sorumlulari kendileri mukellef olmayan ancak mukellefler ile kanunda belietilen bazi iliskileri nedeniyle belirli durumlarda vergi borcuyla iliskili birtakim odevler yuklenmis olan kisi
vergi sorumlusu kurumunun amaci
- idarenin vergi alacagini kolaylikla ve az masrafla toplanmasini saglamak
- vergi kayiplarini azaltmak
- mukellefin vergi borcunu bizzat odemesinin mumkun olmadigi yerde yerine gecen kisiye cesitli odevler yuklemek
vergi mevzuatinda yer alan sorumluluk halleri
- kanuni temsilcilerin sorumlulugu
- tuzel kisilerde temsil organlarinin s.
- turkiyede bulunmayan yukumlulerin turkiyedeki temsilcilerinin s.
- tuzel kisiligi olmayan topluluklari yonetenlerin s.
- vergi kesenlerin s.
- mirascilarin s.
vergi borcu, asil borcludan istenmedikce sorumluya gidilemez. ilkesinin sebebi
sorumlulugun fer i nitelikte olmasi
mukellef gibi sorumlu da sorumluluktan dogan borcu butun malv ile yerine getirmek durumundadir. istisnasi?
limited sirket ortaklari
sorumluluk, yukumlulukte oldugu gibi kural olarak sorumlulugun dayanagini olusturan vergiyi doguran olayin gerceklesmesi ile dogad ve ve vergiti doguran olaya baglanan yukumluluklerin ortadan kalkmasiyla son bulur. buna… ilkesi denir.
sorumlulugun bagimliligi
belli gerekxelerle vergi kanununun vergi konularinin bir kismini vergi disi birakmasi?
istisna
vergi kanunlariyla belirli kisiler veya kisi gruplarinin acikca vergi mukellefiyeti disinda birakilmasi
muafiyet
vergi borcunun hesaplanmasina konu unsuru uzerinden esas teskil eden miktar ya da deger
matrah
teslim ve hizmet islemlerinde matrah?
bu islemlerin karsiligini teskil eden bedeldir
tvnin ekran buyuklugune gore alinan vergi, nasil matrahli olur?
spesifik (miktar esasli) matrahli vergi
iktisadi unsurlarin degeri dikkate alinuyorsa soz konusu olan matrahli vergi
ad valorem (deger esasli)
oran her matrah icin sabittir. orn. kurumlar vergisi
sabit (duz) oran
matrah buyudukxe oran da artar. orn. gelir vergisi
artan oranli
oran, matrah buyudukxe ya da belirli bir rakami astiginda azalir.
azalan oranli
artan oranli tarifelerde yer almis olan en kucuk oran ile en buyuk oran arasindaki fark
yukseklik farki
tarifede yer almis olan en buyuk matrah ile en dusuk matrah arasindaki fark
uzunluk farki
her dilimin kendi icindeki matrah ve kranlari arasindaki artis tutarlari
tarife dilimleri ile oranlari arasindaki artma.
vergilendirme isleminin yapilabilmesi icin on sartlar
bir mali kanunun varligi + on izin verilmesi + vergiyi doguran olayin gerceklesmesi
vergilendirme sureci
vergiyi doguran olay
tarh
teblig
tahakkuk
tahsil
verginin tarhi nedir
verginin tarhi vergi alacaginin kanunlarinda gosterilen matrah ve nispetler uzerinden vergi dairesi tarafindan hesaplanarak bu alacagi miktar itibariyle tespit edilen idari islemdir
tarh islemi …… bir islemdir
icrai bir idari
verginin tarhi kurucudur dy?
yanlis. tespit edici ve aciklayicidir
matrahin mukellef tarafindan belirlenmesinin diger adi
beyana dayanan tarh
…….. beyannamenin ilgili vergi dairesine verildigini, teslim edildgini ispatlayan bir alindi niteligindedir.
tahakkuk fisi
kural olarak beyanan dayanan tarha karsi dava acilamaz. istisnalari
1 beyannamenin ihtirazi kayitla verilmesi
2 bir hatanin olmasi sonucu hata duzeltme talebinde bulunulmasi ve bu talebin reddine karsi dava acilmasi
mukellefi denetleme yollari nelerdir?
yoklama
inceleme
arama
bilgi toplama
matrahin idare tarafindan belirlendigi durumlar
ikmalen vergi tarhi
re’sen vergi tarhi
verginin idarece tarhi
ikmalen vergi tarhi yapilabilmesinin kosullari
*daha once bir tahriyat yapilmis olmali
* matrah veya matrah farki defter kayit ve belgelere veya kanuni olculere dayanarak belirlenebilmeli
mukellef toplam olarak odenmesi gereken vergiyi odemisse bu yola basvurulmaz.
ikmalen veya re sen vergi tarhi
teblig nedir
vergilendirmeyi ilgilendiren ve hukum ifade eden hususlarin yetkili makamlar tarafindan mukellefe veya ceza sorumlusuna yazi ile bildirilmesidir
teblig edilen belgelerde usulsuzluk, teblig edilen belgelerdeki sekil hatalari esasa etkiliyse ne olur?
belgeler ve teblig hukuki sonuc dogurmaz
teblig yonteminde usulsuzluk tebligat hukumlerine aykiri davranilmasi teblige konu olan belgeyi mi yapilan tebligati mi gecersiz kilar?
yapilan tebligati
verginin tahakkuku nedir
tarh ve teblig eden bir verginin odenmesi gereken safhaya gelmesidir.
ikmalen, resen veya idarece yapilan verginin tahakkuku
tarh ve tahakkuk islemleri ayridir bu yollarla verginin tarh edilmesi halinde ihbarnamenin ilgiliye teblig edilmesi gerekir
ikmalen, resen veya idarece yapilan verginin tahakkuku
tarh ve tahakkuk islemleri ayridir bu yollarla verginin tarh edilmesi halinde ihbarnamenin ilgiliye teblig edilmesi gerekir
tahsil islemi tarh islemine uygun degilse
islem sebep unsuru yonunden sakat olur cunku tarh tahsilin sebebi
tahsil islemlerinin ozellikleri
tek tarafli, kesin, yurutulmesi zorunlu, iptal davasina konu olabilir, yapildiklari anda hukuka uygunluk karinesinden yararlanirlar
vergi alacagini kismen ya da tamamen ortadan kaldiran durumlar
odeme
zamanasimi
terkin
takas
vergi aflari ve yeniden yapilandirma kanunlari
