LONG QUIZ Flashcards
- ang salita ay sistematikong nakaayos sa tiyak na balangkas.
Ang wika ay masismatikong balangkas
7 KATANGIAN NG WIKA
- Ang wika ay masismatikong balangkas
- Ang wika ay sinalitang tunog
- Ang wika ay pinipili at isinasaayos
- Ang wika ay Arbitraryo
- Ang wika ay ginagamit
- Ang wika ay nakabantay sa kultura
- Ang wika ay nagbabago
BALANGKAS NG WIKA
- Fonema
- Morfema
- Sintaks
REVIEW THE PICUTURE OF BALANGKAS NG WIKA
– ito ay tunog na likha ng mga aparato. Ang wikang Filipino ay binubuo ng may dalawampu’t isang fonemang katinig at mga fonemang patinig.
Ang wika ay sinalitang tunog
REVIEW THE PICTURE OF APARATO NG SALITA
pinipili natin ang wikang ating gagamitin na ginagamitan ng conscious at subconscious sa ating pag iisip.
Ang wika ay pinipili at isinasaayos
- Just that the sounds of speech and their connection with entities of experience are passed on to all members of any community by older members of that community. – Archbald Hill
Ang wika ay Arbitraryo
- ang wika ay kasangkapan sa komunikasyon at tulad ng ibang kasangsakapan marapat na ito ay patuloy na ginagamit.
Ang wika ay ginagamit
- dahil sa pagkakaiba-iba ng mga kultuta ng mga bansa at mga pangkat.
Ang wika ay nakabantay sa kultura
- ang isang wika ay maaaring nadaragdagan ng mga bagong vokabularyo. Bunga ng pagiging malikhain ng mga tao, maaring sila ay nakakalikha ng mga salita.
Ang wika ay nagbabago
6 MGA TEORY NG PINAGMULAN NG WIKA
- Teoryang Bow-wow
- Teoryang Pooh-pooh
- Teoryang Yo-he-ho
- Teoryang Ta-ra-ra-boom-de-ay
- Teoryang Ta-la
- Teoryang Ding-dong
- Ayon sa teoryang ito, maaring ang wika raw ng tao ay mula sa panggagaya sa mga tunog ng kalikasan. Ang primativong tao diumano ay kulang na kulang sa mga vokabularyong magagamit.
Teoryang Bow-wow
- Unang natutong magsalita ang mga tao, ayon sa teoryang ito, nang hindi sinasdaya ay napabulalas sila bunga ng mga masisidhing damdamin tulad ng sakit, tuwa, sarap, kalungkutan, takot, pagkabigla at iba pa.
Teoryang Pooh-pooh
- Pinaniniwalaan ng mga nagmungkahi ng teoryang ito n ang tao ay natutong magsalita bunga diumano ng kanyang pwersang fisikal.
Teoryang Yo-he-ho
- Likas sa mga sinaunang tao ang mga ritwal. Sila ay may mga ritwal sa halos lahat ng Gawain tulad ng sa pakikidigma, pagtatanim, pag-aani, pangingisda, pagkakasal, pagpaparusa sa nagkasala, panggagamot, maging sa paliligo at pagluluto.
Teoryang Ta-ra-ra-boom-de-ay
- Ayon naman sa teoryang ito, ang kumpas o galaw ng kamay ng tao na kanyang ginagawa sa bawat partiklar na okasyon ay ginaya ng dila at nagging.
Teoryang Ta-la
- Kahawig ng teoryang bow-wow, nagkakaroon daw ng wika ang tao, ayon sa teoryang Ito, sa pamamagitan ng mga tunog na nalilikha ng bagy- bagay sa paligid.
Teoryang Ding-dong
4 KAHALAGAHAN NG WIKA
- Instrumento ng Komunikasyon
- Nag-iingat at Nagpapalaganap ng Kaalaman
- Nagbubuklod ng Bansa
- Lumilinang ng Malikhaing Pag-iisip
- Ang wika, pasalita man o pasulat, ay panunahing kasangkapan ng tao sa pagpapahayag ng damdamin at kaisipan.
Instrumento ng Komunikasyon
2 Instrumento ng Komunikasyon
- Micro level
- Macro level
- Marming kaalaman ang naisasalin sa ibang saling-lahi at napakikinabangan ng ibang lahi dahil sa wika
Nag-iingat at Nagpapalaganap ng Kaalaman
- Nang makilahok ang mga Indones sa kanilang mga mananakop na Olandes, nagging battlecry nila ang Satu Bangsa! Satu Bahasa! Satu Tuna-ir (Isang Bansa! Isang Wika! Isang Bayan!).
Nagbubuklod ng Bansa
- Kapag tao ay nagbabasa ng milking kwento o novella o di kaya’s kapag tayo’y nanonood ng pelikula, parang nagigigng totoo sa ating harapan ang mga tagpa niyon.
Lumilinang ng Malikhaing Pag-iisip
TUNGKULIN NG WIKA
- Interaksyonal
- Instrumental
- Regulatori
- Personal
- Imajinativ
- Heuristik
- Informativ
katangian ng interaksyonal
nakapagpapanatili/ nakapagpapatatag ng mga relasyong sosyal
katangian ng Instrumental
tumutulong sa mga pangangailangan
katangian ng Regulatori
Kumukontrol gumagabay sa kilos/asal ng iba
katangian ng Imajinativ
nakapagpapahayag ng mga imahinasyon sa malikhaing paraan
katangian ng Personal
nakapagpapahayag ng mga sariling damdamin o opinion
katangian ng Heuristik
Naghahanap ng mga informasyon/ datos
halimbawa ng Pasalita sa Interaksyonal
Formularyong Panlipunan
katangian ng Informativ
nagbibigay ng informasyon/ datos
halimbawa ng Pasalita sa Regulatori
pagbibigay ng Direksyon, Paalala o Babala
halimbawa ng Pasalita sa Instrumental
Pakikiusap, Pag-uutos
halimbawa ng Pasalita sa Personal
Formal/ Di-Formal na talakayan
halimbawa ng Pasalita sa Imajinativ
pagsasalaysay, paglalarawan
halimbawa ng Pasalita sa Heuristik
pagtatanong, pakikipanayam
halimbawa ng Pasulat sa interaksyonal
liham-pangkaibigan
halimbawa ng Pasalita sa informativ
pag-uulat, pagtuturo
halimbawa ng Pasulat sa Regulatori
panuto
halimbawa ng Pasulat sa instrumental
liham- pangangalakal
halimbawa ng Pasulat sa personal
liham sa patnugot
Uses of Language (1977), binanggit ni Frank Smith ana kanyang mga sumusunod na puna:
- Higit na napag-aralan ang wika sa mga tunay na karanasan sa komunkasyon.
- Ang kasanayan sa isang tungkuling pangwika ay hindi nangangahulugan ng kasanayan.
- Hindi lamang isang tungkulin/gamit pangwika ang naagamit sa isang pagkakataon. Maari ring dalawa o higit pa.
- Kailangan ng nagsasalita ang tagapakinig at kailangan ng nagsusulat ang mambabasa.
- Isa lamang alternatibo ang wika (pasalita at pagsulat). Madalas upang maing higit na mabisa ang komunikasyon, kinakailangang gamitin ang kumbinasyon ng wika at ng iba pang altenativo tulad ng pagsasakilos, pagkumpas, pagsasalarawan at ekspresyon ng mukha.
halimbawa ng Pasulat sa Imajinativ
akdang pampanitikan
halimbawa ng Pasulat sa informativ
Ulat, Pamanahong Papel
halimbawa ng Pasulat sa heuristik
sarvey, pananaliksik
- Ito ang mga salitang karaniwang gingamit sa ma aklat pangwika/pambalarila sa lahat ng mga paaralan.
pambansa
- Ito ang mga salitang istandard dahil kinikilala, tinatanggap at ginagamit ng higit na nakakarami lalo na ng mga nakapag-awal ng wika.
formal
- Ito naman ang mga salitang gamitin ng mga manunulat sa kanilang mga akdang pampanitikan
Pampanitikan o Panretorika
Ang pagkakaroon ng _________ ay isa pang mahalagang katangian nito. Tulad ng tao, ang wika ay nahahati rin sa iba’t ibang kategorya ayon sa kaantasan nito.
antas ng wika
2 uri ng formal
- pambansa
- pampanitikan o panretorika
Ito ang mga salitang karaniwan, palasak at pang-araw-araw na madalas nating gamitin sa pakikipag-usap at pakikipagtalastasan sa mga kakilala at kaibigan.
Informal
3 uri ng Informal
- lalawiganin
- kolokyal
- balbal
A. Paghango sa mga Salitang Katutubo/Lalawigan
gurang (Bic.,Bis.)
bayot(Ceb.)
buang (Bis.)
barabara (Ceb.)
sibat (Ceb.)
dako (Bis.)
B. Panghihiram sa Wikang Banyaga (maaaring nananatili o nagbabago ang orihinal na kahulugan ng salita)
HAL.
pikon (pick on, Eng.)
dedbol (dead ball, Eng.)
wheels (Eng.)
indian (Eng.)
chicks (Eng.)
chichi (Spa.)
jinggle (Eng.)
salvage (Eng.)
vacuum (Eng.)
tong (Chi.)
dorobo (Jap.)
basted (busted, Eng.)
kosa (Cosa Nostra, Rus.)
cats (Eng.)
Pagbibigay ng Bagong Kahulugan sa Salitang Tagalog
HAL.
hiyas (gemvirginity)
luto (cookgame fixing)
taga (hackcommission)
ube (purple yamP100)
durog (powdereddrugged)
bato (stoneshabu)
toyo (soy saucemental problem)
bata (child/youngfiancée)
yoyo (a toywatch)
alat (saltypolice)
lagay (putgrease money)
bola (ball lie)
damo (grassmarijuana)
D. Pagpapaikli/Reduksyon
HAL.
MuntinlupaMunti
AmerikanaKana
prubinsyanosyano
AmerikanoKano
kaputolutoltol
pakialampa
walawa
malayma
E. Pagbabaligtad/Metatesis
1. Buong Salita
HAL.
bataatab
kitaatik
magandaadnagam
baklaaklab
E. Pagbabaligtad/Metatesis2. Papantig
HAL.
pulislespu partytipar kotsetsikot taksisitak tigasastig kalbobokal kaliwawakali sino ba sila nosi ba lasi
G. Pagpapalit ng Pantig
HAL.
dayajoya
lagpakpalpak
asawajowa
torpetyope
baklajokla
walanghiyawalanjo/walastik
F. Paggamit ng Akronim
HAL.
gg(gallunggong)
pg(patay gutom)
hp(hindi pansin)
hd(hidden desire)
ksp(kulang sa pansin
tl(true love)
I. Paghahalo ng Bilang
HAL.
14344 (I love you very much)
25 (dose of LSD)
1423 (ilove you too)
29 (lanseta)
5254 (mahal na mahal kita)
48 years (matagal)
50-50 (naghihingalo, pantay)
123 (loko)
H. Paghahalo ng Wika
HAL.
anong say mo
ma-get
bakal boy
ma-take
bow n lang ng bow
in-snubinisnab
pa-effectpaepek
binasted
J. Pagdaragdag
HAL.
putiisputing
malayMalaysia
kulongkulongbiaColombia
K. Kumbinasyon
1. Pagbaliktad at Pagdaragdag
HAL.
hiyayahidyahi
walaalawalaws
hindidehindehins
K. Kumbinasyon
2. Pagpapaikli at Pagdaragdag
HAL.
PilipinoPinoPinoy
mestizo/atiso/atisoy/tisay
bagitobagetbagets
K. Kumbinasyon
3. Pagpapaikli at Pagbabaliktad
HAL.
panatalontalonlonta
sigarilyosiyoyosi
K. Kumbinasyon
4. Panghihiram at Pagpapaikli
HAL.
dead malicededma
American boyamboy
securitysikyo
tomartoma
from the provincepromdi
originalorig
brain damagebrenda
K. Kumbinasyon
5. Panghihiram at Pagdaragdag
HAL.
dakodakota
getgets/getsing
in-loveinlabinlababo
deaddedo
crydrayola
flopflopchina
Mahalaga ang gampaning-papel ng wika sa ating buhay. Ngunit dahil lagi na natin itong ginagamit, hindi natin gaanong naoobservahan ang tungkulin nito.
MGA TUNGKULIN NG WIKA
- Ito ang mga vokabularyong dayalektal. Makikilala rin ito sa pagkakaroon ng kakaibang tono, o ang tinatawag ng marami na punto.
- Lalawiganin
- Ito’y mga pang-araw-araw na salita na ginagamit sa mga pagkakataong informal. Halimbawa nasa’n(nasaan), pa’no(paano), sa’kin (sa akin), sa’yo (sa iyo), kelan (kalian), meron (mayroon).
- Kolokyal
- Ito ang tinatawag sa Ingles nsa slang. Sa mga pangkat-pangkat nagmumula ang mga ito upang ang mga pangkat ay magkaroon ng sariling codes. (halimbawa nito ay mga mura at mga salitang may kabastusan)
- Balbal