Líffræði 103

Question 1

Hvað er frumukjarni?

Answer 1

Stjórnstöð frumunnar
Hefur litninga og í þeim eru genin
Kjarni umlukinn kjarnahjúp
úr tveimur frymishimnum með götum á svo að stórsameindir eins og RNA og prótein komast í gegnum himnuna

Question 2

Litningar

Answer 2

Litningar innihalda gen
langir og grannir þræðir, oftast í pörum
23 pör í hverri líkamsfrumu manna
aðsetur gena í líkamanum
gert úr DNA og próteinum
ráða eiginleikum lífveru

Question 3

DNA

Answer 3

Má finna í litningum

búið til úr kirni

Question 4

RNA

Answer 4

í litningum, kjarnakornum og umfrymi frumu
Stýrir röðun amínósýrueininga
Flytur boð frá genum til umfrymis

Question 5

Kjarnafrumur

Answer 5

frumur sem hafa kjarna utan um sig, aðskilinn af kjarnahjúpi frá öðrum meginhluta frumunnar, umfryminu

Question 6

Frumuhimna

Answer 6

Gerð úr lípíðum og próteinum
Uppistaða frumuhimnu er samloka úr tveimur lögum af lípíðsameindum
Tvöfalt lag fitusameinda, forfórlipíð sem er vatnssækið og fitusýrur sem eru vassfælnar
Hlutverk: einangra, flutningur efna og rafeinda, samskipti við umhverfi
Frumuhimnan er á fljótandi formi

Question 7

Ólífræn efni í lífverum

Answer 7

Vatn
Steinefni - föst og leyst
Leystar lofttegundir - súrefni & koltvíoxíð

Question 8

Lífræn efni í lífverum

Answer 8

Sykrur d: einsykrur, fjölsykrur - beðmi, mjölvi,
tvísykrur - laktósi, einsykrur - glúkósi
Amínósýrur
Fitur
Prótín
Kjarnsýrur

Question 9

Hvað er frymisnet?

Answer 9

Himnukerfi sem nær frá kjarna og í umfrymið
Stærsta frumulíffærið í frumu
Hrjúft frymisnet hefur netkorn - sem mynda prótein og flytja þau
Slétt frymisnet sér um lípíðmyndun - losar netbólur

Question 10

Netkorn

Answer 10

Eru gerð úr RNA og próteinum
Myndast í kjarnakornum
Mynda prótein í líkamanum
Amínósýrum í líkamanum er raðað eftir RNA-upplýsingum

Question 11

Frymisflétta (Golgi-kerfið)

Answer 11

Þunnir og flatir belgir
Taka við afurðum frymisnets, vinnur og pakkar prótínum og fitu
Myndar seytibólur, leysibólur og fl

Question 12

Hvað eru ensím?

Answer 12

Stór prótín sem hraða efnahvörfum í frumum

Question 13

Leysibólur

Answer 13

Melta næringu frumu
Eyða ónýtum frumuhlutum
Eyða bakteríum
Fullar af ensímum

Question 14

Hvatberar

Answer 14

Líffæri með tvöfalt himnukerfi
Bruni fer fram í hvatberum
Taka til sín súrefni
Hafa sitt eigið DNA

Question 15

Örpíplur

Answer 15

Mynda frymisgrind
Mynda spólu- og deilikorn
Mikilvæg við frumuskiptingar

Question 16

Plöntufruma

Answer 16

Yrsti hluti er frumuveggur - úr beðmi
Hefur grænukorn - ljóstillífun
Plöntufruma hefur safabólu - geymsla fyrri vatn, sölt og fleira

Question 17

Munurinn á plöntu- og dýrafrumu

Answer 17

Plöntufruman hefur frumuvegg
Ólíkar af stærð
Plöntufrumur hafa safabólu og grænukorn
Kjarninn er í hlið á plöntufrumu útaf safabólu

Question 18

Hvað eru frumefni?

Answer 18

samsett úr frumeindum(atómum)
Stök eða föst saman með efnatengjum
Hrein efni í loturkerfinu

Question 19

Ómettuð fita

Answer 19

Mynduð úr fitusýrum

Fljótandi við stofuhita

Question 20

Mettuð fita

Answer 20

Hefur ekki tvítengi á milli kolefnisatóma

Á föstu formi við stofuhita

Question 21

Asetýlkólin

Answer 21

Aðal boðefni taugakerfisins

Ensímið asetylkólínesterasi brýtur það niður

Question 22

Einfalt sveim

Answer 22

Efni sem leystast greiðlega í fitu, renna beint og fljótlega í gegnum lípíðsamlokuna í frumuhimnunni - súrefni, nitur, koltvíoxíð og vínanda

Question 23

Greitt sveim

Answer 23

Vatn og efni leyst í því, eiga erfiðara með að komast í gegnum frumuhimnu, burðarprótín eru oft fyrir

Question 24

Osmósa

Answer 24

Flutningur vatns frá meiri styrk í minni
Þegar styrkur vatns beggja megin við frumuhimnu er ójafn, þá leitar vatnið úr meiri styrk í minni og annaðhvort skreppur fruman saman eða belgist út

Question 25

Innkirtlar

Answer 25

Aðalstarf þeirra er myndun hormóna í líkamanum

Question 26

Boðefni taugakerfisins

Answer 26

Flytja boð örstutta leið

Boð á milli frumna sem næstum snertast

Question 27

Tauga- og innkirtlakerfið

Answer 27

Starfa að samhæfingu á störfum líkamans
Taugakerfið kemur boðum skjótt og örugglega á ákveðinn stað
Hormónaboð eru lengur að berast - endast lengur

Question 28

Insúlín

Answer 28

Myndast í briskirtli

Stjórnar efnaskiptum sykurs í líkamanum

Question 29

Nemi

Answer 29

Til þess að boðefni geta verkað á tiltekna frumu þarf á eða í henni að vera nemi boðefnisins sem getur þá móttekið boðefnið

Question 30

Heiladingull

Answer 30

Gengur niður í undirstúku heilans
Tveir kirtlar sem renna saman
Taugadingull - afturhluti heiladinguls -> framlenging á undirstúku
Kirtildingull - framhlutinn -> úr kirtilvef og þekjuvef
Undirstúka stýrir allri virki heiladinguls