Les 2: Afwijkingen Flashcards
1
Q
Hypdontie kan zich uiten in welke verschillende vormen? (3)
A
- solitaire agenesie
- oligodontie
- agenesie
2
Q
Hyperodontie kan zich uiten in welke verschillende vormen? (4)
A
- Mesiodens
- Distomolaar
- Paramolaar
- connataal/ neonataal element
3
Q
Fusie en schizodontie kan zich in 2 vormen uiten, namelijk?
A
- twinning
- concresentie
4
Q
Wat is dens Evaginatus?
A
- een dun, tot 3 mm lang uitsteeksel (o,v)
5
Q
Localiser dens evaginatus? (2)
A
- occlusaal in of vestibulair van de centrale fissuur van voornamelijk de 2e (onder) (pre) molaren
- soms ook palataal van de bovenincisief =(talon)
6
Q
Waarbij moet je uitkijken bij de dens evaginatus?
A
- in 50% van de gevallen zit hier de uitloper van de pulpa in!
7
Q
Hoe noemen we een uitsteeksel van 3mm dat zich palataal op de bovenincisief bevindt?
A
- een talon
8
Q
Wat gebeurt er na verloop van tijd met de dens evaginatus?
A
- deze breekt of slijt na verloop van tijd af
9
Q
Kan dens evaginatus letsels veroorzaken aan de tand?
A
- Bij 14-20% ontstaat necrose
10
Q
oorzaak dens evaginatus?
A
onbekend (idiopatisch)
11
Q
Dens invaginatus noemde vroeger?
A
dens in dente
12
Q
Wat is dens invaginatus?
A
- dit is een vergroting en verdieping van het foramen caecum, ten koste van de puplaholte
13
Q
Als we de dens evaginatus thk zouden behandelen, hoe zouden we dit moeten doen?
A
- we zouden stapsgewijs de knobbel moeten afslijpen –> pulpa irriteren zodat deze zich langzaam terug trekt
14
Q
Welke tand heeft vaak een foramen caecum?
A
linker snijtand
15
Q
foramen caecum is?
A
- blind eindigend gangetje
16
Q
Meestal ontstaat een dens invaginatus op een bepaald vlak, welk?
A
- linguaal
17
Q
je hebt 3 soorten dens invaginatus, namelijk?
A
- type 1: tot in dentine
- type 2: tot in de pulpaholte
- type 3: vrijwel tot in de apex
18
Q
dens invaginatus komt zelden voor bij?
A
- bij de mandibula
19
Q
Binnen de dens invaginatus vinden we vaak een palatogingivale groeve, geef de def hiervan
A
- is een soort van invaginatie waarbij groeve langs cingulum start en doorloopt tot ver onder de gingivale hechting
20
Q
wat is het gevaar bij dens invaginatus of bij een palatogingivale groeve?
A
- Bevordert de plaque accumulatie dat kan leiden tot parodontitis of soms zelfs pulpitis
21
Q
Moet dens invaginatus tandheelkundig behandeld worden?
A
- ja, moet tijdig gevuld worden! Wanneer er al cariës is ontstaan kan het vullen complicaties meebrengen
22
Q
Wat is dilaceratie?
A
- is extreme kromming in de wortel van een element
23
Q
Door wat wordt dilaceratie veroorzaakt?
A
- onder een verkeerde hoek gemineraliseerde fractuur vaak door overdracht van trauma melkelement op definitieve opvolger
- bij 3% van de traumata
24
Q
Wat zien we niet als dilaceratie?
A
- andere extreme krommingen door ruimtegebrek of obstakels op het doorbraakpad
25
Soms hebben elementen extra knobbels. Dit kan een verschijnsel zijn van?
- partiële hyperodontie
26
Hoe noemen we een extra knobbel op de molaren vestibulair (voornamelijk)
- tuberculum paramolare
27
Bij welke afwijking hoort de knobbel van carbelli?
- dit is een extra knobbel (partiële hyperodontie)
28
wanneer de wortel splits, liggen deze ver uiteen.
- deze kunnen soms dicht bij elkaar splitsen of juist uiteen wijken
29
Welke wortels hebben vaak te maken met wortelsplitsing? (6)
- hoektand onderkaak (33,43)
- 2de premolaar onderkaak (35, 45)
- 1ste premolaar bovenkaak (14, 24)
- 1ste premolaar onderkaak (34, 44)
- 2de premolaar bovenkaak (25, 15)
- snijtand onderkaak (31, 32, 41, 42)
30
Geef de 5 extra wortels
- Radix paramolaris
- Radix entomolaris
- Radix selenka
- Radix appendiciformis
- Radix carabelli
31
Waar bevindt zich de radix paramolaris?
vestibulaire kant van de molaren
32
Waar bevindt zich de radix entomolaris?
distolinguaal van de eerste molaar onderkaak, soms ook 2de, 3de molaar en premolaar onderkaak
33
Waar bevindt zich de radix selenka?
onder tuberculum tussen linguale knobbels molaar onderkaak
34
Waar bevindt zich de radix appendiciformis?
dun, klein, in furcatie van molaar
35
Waar bevindt zich de radix carabelli?
bij de 2de palatale wortel bovenkaak (26)
36
Wat is een glazuurparel?
- ovale of ronde bolletjes op het glazuur
- soms een pulpa- uitloper
- soms kern van dentine
37
Waar bevindt een glazuurparel zich?
- op of in wortel, soms op glazuur
38
Hoeveel % van de bevolking heeft een glazuurparel?
- 2-3% van de bevolking
39
Waarbij moet je uitkijken als je patiënt een glazuurparel heeft?
- belang bij tandsteenverwijdering. niet verwarren voor tandsteen en tandsteen onder glazuurparel verwijderen
40
Wat is een glazuurspoor?
- minder diepe, spitse uitbochting van het cervicale glazuur naar apicaal
- soms eindigt dit in een verdikking
41
Locatie van glazuurspoor?
- voornamelik 2de molaar onderkaak maar ook molaar in bk
42
risico bij glazuurspoor?
- via glazuurspoor kan plaque subgingivaal gaan
43
Wat is macrodontie?
- tanden zijn te groot
44
Hemihypertrofie van het gelaat is bij hoeveel elementen?
- bij 1 of enkele elementen
45
hypofysaire reuzengroei is bij hoeveel elementen?
- alle elementen
46
rizomegalie is?
- alleen wortels zijn extreem lang
47
macrodontie in mesiodistale richting is?
een fusie
48
Wat is microdontie?
- tanden zijn te klein
49
Locatie van microdontie?
- conische laterale bovenincisief
| - alle elementen (gegeneraliseerd) bij bepaalde syndromen
50
rizomicrie is?
korte wortels door radiotherapie, chemotherapie, herpes zoster
51
Wat betekent peg shaped teeth
- kegelvormige tanden
52
wat is taurodontie?
- verdieping van de pulpakamer tot ver in de wortel; ver naar apex gelegen furcatie
53
Taurodontie kenmerken (3)
- erfelijk
- rasgebonden
- soms bij syndromen
54
Wanneer is er een grotere kans op wortelversmelting?
- hoe meer naar distaal, hoe groter de kans op fusie wortels
55
waardoor kan wortelversmelting ontstaan?
- ruimtegebrek?
| - schede van hertwig die onvoldoende invagineert
56
Amelogenese is (2)
- eerste vorming van organische matrix
| - dan mineralisatie
57
Wat als er een fout ontstaat tijdens de amelogenese?
- glazuur wordt hypoplastisch
- gl ontbreekt
- wordt dun
- is onvoldoende gemineraliseerd
58
hypocalcificaties ontstaan door?
- soms wel goede matrixvorming, maar geen goede mineralisatie
59
waar vindt men vaak hypocalcificaties?
- vaak op vestibulaire vlakken 11 en 21
60
hypocalcificaties bestaan uit 3 soorten vlekken
- witte, gele en bruine vlekken
61
Formatieve stoornissen bij het glazuur kunnen ontstaan door verschillende factoren, namelijk? (9)
- Pre- & perinatale factoren
- Postnatale infectieziekten
- Dieet
- Voedingsstoornissen
- Endocriene stoornissen
- Medicatie
- Traumata
- Amelogenesis imperfecta hereditaria
- Syndromen
62
Wat zijn pre- en perinale factoren?
- aandoeningen van de foetus/ baby met effecten op de tandstructuur
63
wanneer start de calcificatie van de melkelementen?
- Start rond week 15 in de utero, pas na geboorte voltooid
64
zijn pre en perinatale factoren erfelijk?
- nee
65
Geef 12 pre- en perinatale factoren
- Congenitale lues
- Cystische fibrose
- Diabetes mellitus v/d zwangere vrouw
- Dioxinen
- Erythroblastosis foetalis & ABO- incompatibiliteit
- Infantiele encephalopathie/ cerebral palsy
- Hypoxie
- Geboortegewicht
- Rubella
- Segmentale odontomaxillaire dysplasie
- Vitamine D
- deficiëntie v/d zwangere vrouw
- Con/neonatale tanden
66
Wat is congenitale lues?
- syfilis ( treponema pallidum)
67
Wanneer kan congenitale lues overgedragen worden?
- tijdens 3e maand van zwangerschap
68
Wat gebeurt er met de tanden bij congenitale lues?
- centrale ameloblasten kunnen degenereren--> de vestibulaire middenbaan komt niet tot ontwikkeling ( smalle, tonvormige tanden)
69
Congenitale lues is meestal in combinatie met 2 andere factoren + hoe noemen we dit
triade van hutchinson
- smalle tonvormige blijvende snijtanden en mulberry teeth ( moerbeiachtige 1ste molaren)
- doofheid
- blindheid
70
een andere naam voor cystische fibrose
mucovisidose, taaieslijmziekte (erfelijk)
71
Wat is de oorzaak van cystische fibrose?
- chloridekanalen zijn aangetast ( regelen zout- en waterexretie in exocriene cellen)
72
Door mucovisidose ontstaan er?
- ontstaan glazuurstoornissen door deze ziekte + langdurige behandelingen met tetracyclines
73
diabetes mellitus van de zwangere vrouw veroorzaakt?
- frequent hypocalcificaties en hypoplasieën bij kinderen
| - neonatale lijn verbreed; postnataal hypomineralisatie & hypoplasie van melkelementen
74
als de diabetes mellitus goed onder controle is, dan heeft hoeveel % van de kinderen tandafwijkingen?
10%
75
Dioxinen veroorzaken?
glazuurmatrix wordt niet aangelegd en dentine niet gecalcificeerd
76
dioxinen ontstaat door?
- door luchtvervuiling
- zit in koemelk, moedermelk
- -> huidige dioxinenniveau's zijn van weinig belang
77
Wat veroorzaakt Erythroblastosis foetalis & ABO- incompatibiliteit
- Biliverdine & bilirubine (bloedafbraakproduct) blijft aanwezig in gebitselementen
78
Hoe ziet Erythroblastosis foetalis & ABO- incompatibiliteit eruit?
-Hypoplastisch glazuur, putjes, horizontale & verticale groeven. Dentine verkleurt groen, blauw, grijs, geel of bruin
79
Infantiele encephalopathie/ cerebral palsy veroorzaakt? + hangt samen met
- 30- 45% heeft glazuurhypoplasie (putjes, groeven) in
oranjeverkleurde melkelementen
- Hangt o.a. samen met hypoxie
80
- wat is hypoxie? + waarvoor zorgt dit?
- Zuurstoftekort van zwangere of baby glazuurstoornissen & bilirubineverkleuring
- Bij orotracheale intubatie & laryngoscopie: unilaterale hypoplasie door druk op kaak
81
Wat gebeurt er bij kinderen die een laag geboortegewicht hebben (<1200 gram)
> 50% van de kinderen heeft hypoplastisch glazuur
- door tekort aan calcium en fosfaat
- door ernstige systeemziekte
82
Wat is rubella
- is rode hond
83
Wanneer wordt rubella overgedragen?
- tijdens 1ste trimester van de zwangerschap: veel lichamelijke afwijkingen
84
voor wat voor afwijkingen zorgt rubella?
- 80% krijgt hypoplasie en hypocalcificatie glazuur
85
Wat is Segmentale odontomaxillaire dysplasie?
- faciale hemihyperplasie (1/2 van het gelaat is onderontwikkeld) --> o.a. hypoplasie melkmolaren
86
Waartoe leidt vitamine D-deficiëntie v/d zwangere vrouw
- leidt tot verminderde productie parathormoon bij kind
| - hypoplastisch glazuur
87
wat zijn con/ neonatale tanden?
- vaak onvolledige vorming glazuurkap en onvoldoende gecalcificeerd
88
Biliaire atresie veroorzaakt?
- groenverkleurde hypoplastische tanden ( verstoorde galafvoer)
89
CMV staat voor?
cyta megalovirus
90
CMV- infectie veroorzaakt?
- glazuur melktanden opaak, geel, onvoldoende gecalcificeerd & hypoplastisch
91
wat veroorzaakt koemelkintolerantie?
- leidt tot tekort aan calcium & fosfor
| - mogelijks oorzaak van MIH? (kaasmolaren)
92
Waarvoor staat MIH?
- molar incisor hypomineralisation
93
Geef verschillende postnatale infectieziekten? (8)
- Kinkhoest
- TBC
- Longontsteking
- Difterie
- Darmontstekingen/diarree
- Rubella
- Malaria
- Bof
94
Wat kan en postnatale infectieziekte veroorzaken?
- koorts; diarree: uitdroging --> hypocalciëmie
95
MIH ontstaat waar?
- bij de eerste molaren of bij de 1ste incisieven
96
MIH, 1ste molaar kenmerken (4)
- zacht
- geel/bruin
- zwak
- zeer gevoelige tanden
97
MIH, 1ste incisief kenmerken
- kan ook verkleuring hebben, maar lijkt harder
98
Glazuurstoornissen kunnen ontstaan door een tekort aan welke vitaminen?
- A
- D
- E
- K
- C
99
Glazuurstoornissen kunnen ontstaan door een tekort aan algemene bouwstenen, welke?
- mineralen ( calcium, fosfaat)
| - sporenelementen ( magnesium, fluoride en strontium)
100
Wat voor stoornis is coeliakie en vitamine D- refractaire rachitis?
- een voedingsstoornis
101
wat veroorzaakt coeliakie?
Hypoplasie & verkleuring melkelementen
102
Wat veroorzaakt vitamine D- refractaire rachitis?
Hypoplastisch glazuur, gele verkleuring, hypogecalcificeerd met diep doorlopende
spleten
103
Endocriene stoornissen kunnen ontstaan uit 5 organen(?)
- hypofyse -> thyreotroop hormoon
- Thyroïd -> Thyreoïdhormoon, calcitonine
- parathyroïd -> parathormoon
- pancreas -> insuline
- Gonaden -> geslachtshormonen
104
Waarvoor zorgt teveel fluoride?
- glazuurhypoplasie en bruinzwarte verkleuring
105
Fluorose is?
- chronisch te veel fluoride tijdens de odontogenese
106
Tetracycline zorgt voor
Gebitsverkleuringen & glazuurhypoplasie
107
Wat gebeurt er in de elementen als men Tetracycline gebruikt?
- Wordt tijdens odontogenese gestapeld in bot en harde tandweefsels
- ook prenataal
108
Welke geven ernstigere verkleuringen, nieuwe of oudere tetracyclines?
- oudere tetracyclines
109
- nieuwe minocycline zorgt voor?
- posteruptieve verkleuring
110
Wat kan trauma veroorzaken?
- trauma melktand kan kiem van definitieve tand beschadigen
- bruine verkleuringen door binnendringen van bloed (afbraakproducten)
- beschadiging van ameleoblasten
- wortelgroei kan stoppen, dilaceratie
111
Een tand beschadigd door traumata noemen we ook?
- turner tand
112
Amelogenesis imperfecta hereditaria is een ... stoornis
een erfelijke glazuurstoornis, andere weefsels vertonen geen anomalieën
113
Amelogenesis imperfecta hereditaria heeft 4 types?
1. Hypoplastische types
2. Hypomaturatieve types
3. Hypogecalcifieerde types
4. Hypomaturatief- hypoplastische types met taurodontie
114
Hoe ontstaat amelogenesis imperfecta ( hypoplastische types)
- ameleoblasten zijn te vroeg overgegaan tot maturatie
115
Welke structuur heeft het glazuur bij amelogenesis imperfecta? ( hypoplastische types)
- Glazuur is lokaal of algemeen minder dik evt. putten, horizontale banden, verkleuringen
- glazuur is wel hard
116
Welk type van amelogenesis imperfecta komt het meest voor?
- het hypoplastische type
117
Welke structuur heeft het glazuur bij amelogenesis imperfecta? ( hypomaturatieve types)
- glazuur heeft normale dikte maar is relatief zacht
| - glazuur brokkelt af
118
Zie je het hypomaturatieve type van amelogenesis imperfectie goed op de rx?
- nee want deze heeft een verlaagde radiodensiteit
119
Hoe ontstaat amelogenesis imperfecta ( hypogecalcifieerde types)
- onvoldoende mineralisatie door afwijkende glazuurmatrix
120
Welke structuur heeft het glazuur bij amelogenesis imperfecta? ( hypogecalcifieerde types)
- zeer zacht glazuur (aanvankelijk normale dikte)
121
Hoe ziet het glazuur eruit op Rx bij amelogenesis imperfecta? ( hypogecalcifieerde types)
- ziet eruit alsof de tanden "door motten zijn aangevreten"
122
(regionale) odontodysplasie is een vorm van?
- amelogenesis imperfecta hereditaria
123
Hoe ziet (regionale) odontodysplasie eruit op een rx
- wordt gezien als "ghost teeth" omdat ze vaag op de rx staan
124
Wat is aangetast bij odontodysplasie?
Glazuur, cement en dentine is aangetast
125
kent men de oorzaak van odontodysplasie?
nee, idiopatisch
126
Komt hypocalcificatie en/ of hypomaturatie enkel voor bij amelogenesis imperfecta?
- nee, komt voor bij een zeer lange lijst van syndromen
127
Geef 2 aandoeningen die ervoor zorgen dat het dentine afwijkend is in de tanden?
- dentinedysplasie
| - dentinogenesis imperfecta
128
Zijn dentinedysplasie en dentinognesis imperfecta erfelijk?
- ja
129
Dentinedysplasie bestaat uit 2 verschillende types, welke?
- type 1: radiculair
| - type 2: coronaal
130
dentinogenesis imperfecta bestaat uit hoeveel verschillende types?
- 3
131
```
Dentinedysplasie, type 1:
wat is de kleur van de tanden?
Welke vorm hebben de tanden?
wortels?
mobiliteit vd tanden?
```
- lichtbruine kleur
- kronen hebben een normale vorm
- korte of afwezige wortels
- mobiele elementen, neiging tot migratie
132
Hoe ziet het dentine eruit dicht bij de pulpa (dentinedysplasie, type 1)
- dentine is meer onregelmatie naar de pulpa toe
| - obliteratie van de pulpaholte
133
dentinedysplasie: type 2 coronaal
- vorm van kronen?
- kleur?
- korte, bolle kronen
| - soms grijs of bruin verkleurd
134
Wat gebeurt er met het glazuur en dentine bij dentinogenesis imperfecta?
- glazuur brokkelt af
| - dentine slijt zeer snel
135
Formatieve stoornissen binnen het cement kunnen we verdelen binnen 2 afwijkingen
- gebitsafwijkingen
| - botafwijkingen
136
Geef een vorm van een gebitsafwijking
- hypercementosen
137
Geef twee vormen van botafwijkingen
- cemento- osseuze dysplasieën
| - periapicale cementeuze dysplasieën
138
wat is hypercementose?
- levenslange afzetting van cement (2,5 µm/jaar)
| - soms zeer verdikt
139
Geef algemene oorzaken van hypercementosen
- Acromegalie
| - ziekte van Paget
140
Geef lokale oorzaken van hypercementosen
- ontsteking
- overbelasting
- Extractie antagonist
141
is preventie mogelijk bij formatieve stoornissen?
nee, tenzij door artsen. Het is wel belangrijk om te achterhalen wat de oorzaak ervan is.
142
wat voor aanpak is er nodig bij gegeneraliseerde erfelijke stoornissen?
een multidisciplinaire aanpak
143
zijn formatieve stoornissen goed te behandelen?
- ja, kleine stoornissen zijn goed te behandelen (restauratie/bleken)
