Leki układu PRZYWSPÓŁCZULNEGO

Question 1

Ogólne informacje, główne nerwy

Answer 1

W uproszczeniu zakłada się, że działa on antagonistycznie do układu współczulnego​
Czuwa nad funkcjami organizmu w czasie spoczynku, snu, trawienia i wydalania​
Jego stymulacja powoduje odprężenie, zwolnienie oddychania i krążenia krwi, pobudzenie trawienia i wydalania​
Głównym nerwem układu przywspółczulnego na obszarze klatki piersiowej i jamy brzusznej jest nerw błędny, dochodzący do płuc, serca, żołądka, jelit, wątroby​
Nerwem przywspółczulnym regulującym czynności narządów w obszarze miednicy małej jest nerw miednicowy odchodzący od części krzyżowej rdzenia kręgowego
W układzie tym występują zwoje, leżące w pobliżu unerwianych narządów lub w samych narządach oraz sploty (np. splot sercowy, płucny)​
Układ przywspółczulny - w przeciwieństwie do układu współczulnego - nie reaguje jako całość, lecz aktywizuje tylko te funkcje, które są niezbędne w danym momencie!​

Question 2

Efekty pobudzenia układu przywspółczulnego

Answer 2

Zwężenie źrenicy​
Nasilenie wydzielania śliny, łez, potu (z wyjątkiem konia – unerwienie gruczołów współczulne)​
Hamowanie czynności serca (zmniejszanie siły skurczu, bradykardia)​
Zwężenie oskrzeli ​
Rozszerzanie naczyń krwionośnych= spadek ciśnienia tętniczego ​
Nasilanie skurczów przewodu pokarmowego – (biegunki, wymioty)​
Skurcz pęcherza moczowego (moczenie)​
Wzrost wydzielania insuliny​

Question 3

Neurotransmiter układu przywspółczulnego

Answer 3

​​Neurotransmiterem układu przywspółczulnego jest wyłącznie acetylocholina (zarówno we włóknach przed- jak i pozazwojowych), która pobudza receptory muskarynowe M i nikotynowe N​

Question 4

Acetylocholina

Answer 4

Acetylocholina powstaje z choliny i acetylokoenzymu A​
Jest rozkładana przez cholinesterazy: acetylocholinesterazę i butyrylocholinoesterazę do choliny i kwasu octowego​
Źródłem choliny jest pokarm oraz rozkład ACh w szczelinie synaptycznej​

Question 5

Receptory M (gdzie, agoniści, antagoniści)

Answer 5

Receptory M występują pre- i postsynaptyczne​
Agoniści: acetylocholina i muskaryna​
Antagoniści: np. atropina, glikopyrolat​

Question 6

Receptory N (gdzie, agoniści, antagoniści)

Answer 6

Receptory N występują w zwojach układu współczulnego i przywspółczulnego ​
Agoniści: acetylocholina i nikotyna​
Antagoniści: np. heksametonium​

Question 7

Receptory w układzie cholinergicznym

Answer 7

5 różnych podtypów receptorów muskarynowych (M1 – M5)​

Question 8

Receptory M1

Answer 8

występują głównie w 
-OUN, 
-neuronach na obwodzie 
-w komórkach okładzinowych żołądka​. 
Uczestniczą w procesach pamięci i uczenia, jak również w przekaźnictwie zwojowym​

Question 9

Receptory M2

Answer 9

znajdują się w

• sercu (zwolnienie czynności serca= ino i chronotropowe ujemne)
• w zakończeniach presynaptycznych neuronów
• w OUN i na obwodzie​

Question 10

Receptory M3

Answer 10

są umiejscowione w mięśniach gładkich narządów wewnętrznych, naczyń krwionośnych oraz w gruczołach zewnątrz -wydzielniczych (sekrecja)​

Question 11

Receptory M4

Answer 11

stwierdzono w przodomózgowiu, hipokampie i prążkowiu; fizjologiczne znaczenie niejednoznaczne​

Question 12

Receptory M5

Answer 12

występują w OUN; znaczenie fizjologiczne niejasne​

Question 13

Które receptory aktywują specjalne białko Gq/11?

Answer 13

M1, M3, M5

Question 14

Podział synaps cholinergicznych

Answer 14

Synapsy szybkie i wolne

Question 15

Synapsy szybkie

Answer 15

Bardzo szybka hydroliza, receptory N,

Są to synapsy nerwowo mięśniowe i zwojowe

Question 16

Synapsy wolne

Answer 16

Hydroliza trwa dłużej
Receptory M
Są to synapsy w mięśniach gładkich, gruczołach wydzielniczych i sercu

Question 17

Aktywacja białka Gq/11

Answer 17

1. W komórkach mięśni gładkich białko G aktywuje fosfolipazę C (PLC)​
2. Wywołuje to natychmiastową hydrolizę difosforanu fosfatydyloinozytolu (PIP2) do trifosforanu inozytolu (IP3) i diacyloglicerolu (DAG)​
3. Trifosforan inozytolu powoduje uwolnienie wewnątrzkomórkowego Ca2+ zmagazynowanego w siateczce endoplazmatycznej​
4. W wyniku związania IP3 następuje otwarcie kanałów wapniowych, zwiększenie stęż. Ca2+ w cytozolu i aktywacja kinaz zależnych od Ca2+/kalmoduliny​
5. Następuje pobudzenie czynności komórek manifestujące się skurczem mięśni gładkich i nasileniem wydzielania gruczołów egzogennych ​
6. Diacyloglicerol (DAG) aktywuje serynowo-treoninowe kinazy C fosforylujące różne białka błonowe, cytoplazmatyczne (receptorowe, kanałowe, transportujące), mitochondrialne oraz jądrowe

Question 18

Które receptory hamują cyklazę adenylanową??

Answer 18

Receptory muskarynowe M2 i M4 hamują cyklazę adenylanową przez układ białek G.
W wyniku interakcji z tymi białkami następuje spotęgowanie przewodnictwa przez kanały K+ i zahamowanie aktywności kanałów Ca2+ zależnych od potencjału​

Question 19

Muskaryna ( co to, objawy zatrucia)

Answer 19

alkaloid występujący w muchomorze czerwonym.
Objawy zatrucia pojawiają się szybko i charakteryzują się nadmiernym wydzielaniem śliny, łzawieniem, nudnościami, wymiotami, bólami głowy, zaburzeniami widzenia, kolką jelitową, biegunką.

Question 20

Objawy zatrucia muchomorem sromotnikowym

Answer 20

objawy zatrucia pojawiają się po okresie utajenia
Objawy:
gwałtowne bóle brzucha, wymioty,
biegunka,
odwodnienie ustroju. Toksyczne peptydy (amanityna, falloidyna) uszkadzają wątrobę i nerki. Po 2-3 dniach od chwili zatrucia występuje żółtaczka, białkomocz, skąpomocz, bezmocz i mocznica​

Question 21

Receptory nikotynowe

Answer 21

To receptory jonotropowe!

Są pentamerami składającymi się 2 podjednostek alfa i po jednej podjednostce beta, gamma i delta​.

Występują w zwojach układu przywspółczulnego i współczulnego​

Agoniści: acetylocholina i nikotyna​

Question 22

Co się stanie gdy ACh lub nikotyna przyłącza się do receptora nikotynowego

Answer 22

Przyłączenie ACh lub nikotyny do podjednostki alfa receptorów nikotynowych otwiera kanał i wywołuje potencjał czynnościowy poprzez napływ jonów Na+ do wnętrza komórki​

Question 23

Nikotyna (działanie)

Answer 23

W małych dawkach pobudza zwoje

w dużych dawkach blokuje zwoje (ganglioplegik dwufazowy)​

Question 24

Obwodowe skutki działania małych dawek nikotyny:

Answer 24

1. Tachykardia​
2. Zwiększenie pojemności wyrzutowej serca i podwyższenie ciśnienia tętniczego​
3. Nasilenie kurczliwości m. gładkich przewodu pokarmowego i zwiększenie wydzielania soku żołądkowego​
4. Nudności, wymioty, zwiększenie wydzielania śliny​
5. Uwolnienie amin katecholowych z rdzenia nadnerczy​
6. Zwiększa uwolnianie hormonu antydiuretycznego​
7. Wywołuje tolerancję​

Question 25

Działanie ośrodkowego małych i dużych dawek nikotyny

Answer 25

Małe dawki 
Pobudzenie OUN, 
drżenia mięśniowe, 
Duże dawki
drgawki​

Question 26

Substancje pobudzające układ przywspółczulny (nazwa)

Answer 26

Parasympatykomimetyki

Cholinomimetyki

Question 27

Substancje hamujące układ przywspółczulny (nazwa)

Answer 27

Parasympatykolityki

Cholinolityki

Question 28

Bezpośredni agoniści receptora M (bezpośrednie cholinomimetyki)

Answer 28

Estry choliny: metacholina, karbachol, betanechol​

Pilokarpina, acetyl- betametacholina

Question 29

Pośrednie cholinomimetyki - odwracalne inhibitory acetylocholinoesterazy​

Answer 29

Fizostygmina​
Neostigmina
Pirydostygmina

Question 30

Antagoniści receptorów M pochodzenia naturalnego​

Nieselektywnie blokują rec. M

Answer 30

Atropina, skopolamina, hioscyjamina

Question 31

Syntetyczni antagoniści o działaniu atropinopodobnym (8)

Answer 31

Metylatropina, metylskopolamina, homatropina, oksyfenonium, oksybutynina, pirenzepina, telenzepina, ipratropium

Question 32

Acetylocholina

Answer 32

Działa bardzo silnie, lecz krótkotrwale, szybko rozkładana przez AChE​
Obecnie stosowana jedynie w okulistyce w postaci 1% roztworu wodnego przygotowywanego ex tempore jako środek zwężający źrenicę​
W terapii stosowane estry choliny o dłuższym okresie działania farmakologicznego (są wolniej inaktywowane od ACh) ​

Question 33

Acetyl-beta-metylocholina

Answer 33

bardzo rzadko stosowana jako lek znoszący częstoskurcz napadowy oraz w celu pobudzenia perystaltyki w atoniach pooperacyjnych

Question 34

Karbachol

Answer 34

• U zwierząt stosowany zazwyczaj podskórnie lub domięśniowo​
  -Silnie pobudza funkcje wydzielnicze gruczołów przewodu pokarmowego i gruczołów potowych oraz błonę mięśniową żołądka, jelita i pęcherza moczowego ​
  -Stosowany u koni w leczeniu niestrawności i kolki spowodowanej atonią jelita i wzdęciem, zatrzymania moczu, poporodowej atonii macicy
  U bydła, owiec i kóz jest używany w przypadku uwięźnięcia ciała obcego w przełyku, atonii żwacza, zatkania jelita, zatrzymania moczu, przy zbyt słabych bólach porodowych, w poporodowej atonii macicy
  U świń stosuje się leczeniu zatkania przełyku i jelita, przeładowania żołądka, zatrzymania moczu
  U psów, kotów i norek stosuje się w leczeniu zatkania przełyku i jelita, dyspepsji, w słabych bólach porodowych, w ropnym zapaleniu macicy, przeładowaniu żołądka, zatrzymaniu moczu

Question 35

Betanechol

Answer 35

Działa krócej i słabiej od karbacholu, stosowany u małych zwierząt w leczeniu atonii pęcherza moczowego. U dużych zwiększa motorykę przewodu pokarmowego (w atonii jelit)​

Question 36

Pilokarpina

Answer 36

Stosowana w atonii przewodu pokarmowego, zaparciach, porażeniu żwacza, wzdęciach, ochwacie.
NIE należy stosować u owiec i kóz - nadwrażliwość gatunkowa​

Question 37

Arekolina

Answer 37

Była stosowana jako środek przeciwrobaczycowy.

PW: dychawica oskrzelowa, rozedma, zapalenie oskrzeli, choroby serca.

Question 38

Działanie inhibitorow acetylocholinoestrazy

Answer 38

Inhibitory AChE pobudzają zakończenia włókien przywspółczulnych pośrednio poprzez zahamowanie aktywności enzymu rozkładającego Ach – efektem jest zwiększenie stężenia uwolnionej ACh i przedłużenie czasu jej działania w synapsie​

Question 39

Wskazania używania fizostygminy, neostygminy i pirydostygminy

Answer 39

atonia żwacza, atonia pooperacyjna jelit i pęcherza moczowego, miastenia (nużliwość mięśni)​

Question 40

Przeciwskazania używania fizostygminy, neostygminy i pirydostygminy

Answer 40

dychawica oskrzelowa i stany skurczowe jelita​

Question 41

Fizostygmina

Answer 41

Mechanizm:inhibitor acetylocholinoestrazy
Alkaloid indolowy z bobu kalabarskiego
Łatwo przenika przez barierę krew-mózg powodując pobudzenie OUN​
Bywa stosowana w okulistyce oraz jako antidotum w zatruciu atropiną i związkami kurarynowymi​

Question 42

Neostygmina

Answer 42

Mechanizm:inhibitor acetylocholinoestrazy

Pobudza motorykę przewodu pokarmowego i powoduje skurcze mięśni pęcherza moczowego, słabiej wpływa na wydzielanie gruczołów ślinowych, śluzowych i łzowych​

• Jest mniej toksyczna od fizostygminy, nie przechodzi przez barierę krew-mózg​
• Stosuje się ją w zatruciu związkami kurarynowymi i parasympatykolitykami​
• W leczeniu jaskry, w pooperacyjnych atoniach jelita, pęcherza moczowego oraz w leczeniu nużliwości mięśni szkieletowych.

Question 43

Pirydostygmina

Answer 43

Mechanizm:inhibitor acetylocholinoestrazy

Pobudza motorykę przewodu pokarmowego i powoduje skurcze mięśni pęcherza moczowego, słabiej wpływa na wydzielanie gruczołów ślinowych, śluzowych i łzowych​

• Działa nieco dłużej od neostygminy​
• Stosuje się ją w zatruciu lekami hamującymi płytkę motoryczna wywołującymi niedepolaryzacyjny blok nerwowo-mięśniowy (np. pankuronium) i parasympatykolitykami oraz przy porażennej niedrożności jelit i pęcherza moczoweg

Question 44

Nieodwracalne inhibitory acetylocholinesterazy (związki fosforoorganiczne)​
(Przykłady)

Answer 44

Gazy bojowe (tabun, sarin, soman)​
Środki owadobójcze (pestycydy)​:
Chlorotion, malation, fosteks​
Paration, systoks, tiometon, bidrin, EPN​

Question 45

Nieodwracalne inhibitory acetylocholinesterazy - objawy zatrucia

Answer 45

Objawy zatrucia: silne zwężenie źrenic, łzawienie, wzmożone wydzielanie z nosa i śliny z jamy ustnej, zwolnienie czynności serca, bóle brzucha, wzmożenie napięcia mięśni szkieletowych (rigor) oraz ich drżenie (tremor), bezsenność, drgawki kloniczno-toniczne, porażenie oddechu i zapaść krążeniowa

Question 46

Działanie parasympatykolitykow

Answer 46

Blokada receptorów muskarynowych wywołuje:​

1. Ośrodkowe pobudzenie lub zahamowanie​
2. Przyspieszoną czynność serca, tachykardię zatokową, tachyarytmie, wzrost zapotrzebowania serca na tlen​
3. Zmniejszoną sekrecję gruczołów przewodu pokarmowego​
4. Zmniejszone wydzielanie łez, śliny i potu​
5. Zmniejszenie wydzielanie śluzu w górnych i dolnych drogach oddechowych​
6. Zwiotczenie mięśni gładkich przewodu pokarmowego, dróg żółciowych, moczowodów i pęcherza moczowego (pośrednie działanie spasmolityczne)​
7. Rozszerzenie źrenicy dzięki porażeniu mięśnia zwieracza źrenicy, w następstwie czego występuje światłowstręt i podwyższenie ciśnienia wewnątrzgałkowego​
8. Zaburzenie akomodacji oka ​

Question 47

Kiedy stosujemy leki parasympatykolityczne?

Answer 47

1. Skurcze mięśni gładkich przewodu pokarmowego, dróg żółciowych i moczowych (np. zaparcia spastyczne, skurcz odźwiernika, kolki wątrobowe i nerkowe, nadpobudliwość pęcherza moczowego)​
2. Zaburzenia rytmu serca ze zwolnieniem akcji serca (bradykardia)​
3. W celu wyłączenia odruchu błędnego, a także do zmniejszenia wydzielania śluzu w drogach oddechowych w czasie znieczulenia ogólnego (premedykacja przedoperacyjna)​
4. Choroba lokomocyjna (skopolamina)​
5. Astma oskrzelowa, stany spastyczne układu oddechowego ​
6. Leczenie choroby wrzodowej​
7. Zatrucia grzybami i związkami fosforoorganicznymi ​
8. Rozszerzenie źrenicy - badanie dna oka, stany zapalne tęczówki

Question 48

Leki nieselektywnie blokujące receptory cholinergiczne typu M

Answer 48

Naturalne: alkaloidy tropanu​
Atropina i hioscyjamina​, skopolamina

Syntetyczne leki cholinolityczne​
Propantelina
Oksyfenonium
Adifenina
Homatropina
Oksybutynina

Question 49

Leki selektywnie blokujące receptory cholinergiczne typu M1

+ 1 cel użycia

Answer 49

Pirenzepina
Telenzepina
W leczeniu choroby wrzodowej

Question 50

Leki selektywnie blokujące receptory cholinergiczne typu M2​

+ cel użycia

Answer 50

Bromek: ipratropium

• tiotropium
• aklidynium
• glikopironium​

W leczeniu dychawicy oskrzelowej, Leczenie astmy u kotów, RAO koni​

Question 51

Atropina

Mechanizm działania

Answer 51

Mechanizm działania: nieselektywne blokowanie receptora typu M​

Question 52

Atropina stosowanie

Answer 52

Stosowanie 
W bradyarytmiach stosuje się atropinę w sposób podobny jak w zatrzymaniu serca​
W biegunkach, zaparciach skurczowych ​
W kolce żółciowej, nerkowej, jelitowej​
W zatruciu grzybami

Question 53

Antidotum atropiny

Answer 53

Fizostygmina

Question 54

Objawy zatrucia atropiną

Answer 54

• porażenie mięśni
• suchość błon śluzowych
• wstrzymanie oddawania kału i moczu
• zamroczenie
• temperatura

Question 55

Skopolamina

Answer 55

Blokuje receptory muskarynowe​
W dawkach leczniczych działa krócej niż atropina, na OUN działa depresyjnie​
Przeciwwymiotne – silniejsze od atropiny​
Słabsze działanie spazmolityczne

Question 56

Buscopan compositium vet

Answer 56

Preparat złożony o działaniu spazmolitycznym i przeciwbólowym​
Stosowany u koni i cieląt​
Wskazania:​
Stany spastyczne przewodu pokarmowego (kolka spastyczna)​
Zatkanie przełyku​
Leczenie wspomagające przy leczeniu biegunek u cieląt​

Question 57

Propantelina

Answer 57

Lek synetyczny - pochodna czwartorzędowej aminy, która wykazuje działanie nieselektywne względem receptorów muskarynowych​
Działanie propanteliny:​
Blokuje receptory muskarynowe​
Duże dawki blokują także płytkę motoryczną​
Stosowana jako lek zmniejszający wydzielanie soków trawiennych oraz w celu zniesienia skurczu odźwiernika; działa też na jelito grube​

Question 58

Oksybutynina

Answer 58

Znosi działanie ACh w obrębie synaps układu parasympatycznego poprzez blokowanie receptora muskarynowego​

Stosowana jest w celu zwiększenia pojemności pęcherza moczowego i obniżenia kurczliwości dróg moczowych​
Nie działa na mięśnie szkieletowe, zwoje autonomiczne i naczynia krwionośne​