Leki przekaźnictwa adrenergicznego Flashcards
Aminy katecholowe są pochodną:
beta-fenyloetyloaminy
Synteza amin biogennych zachodzi w:
neuronach adrenergicznych
rdzeniu nadnerczy
(w mitochondriach)
Przedstaw cykl biosyntezy amin:
Tyrozyna --(hydroksylaza)--> DOPA --(dekarboksylaza)--> Dopamina --(beta-hydroksylaza)--> Noradrenalina --(N-metylotransferaza fenyloetanoloamin)--> Adrenalina
Inhibitorem dekarboksylazy DOPA jest:
Blokuje powstawanie..?
Karbidopa,
Dopaminy
Na jakim etapie kończy się biosynteza amin katecholowych w neuronach adrenergicznych?
Na etapie noradrenaliny
brak N-metylotransferazy fenyloetanoloamin
Na jakim etapie kończy się biosynteza amin katecholowych w komórkach cnhromochłonnych rdzenia nadnerczy?
Na etapie adrenaliny
Jakie substancje najsilniej pobudzają receptory alfa?
Adrenalina i noradrenalina
Jakie substancje najsilniej pobudzają receptory beta?
Izoprenalina > adrenalina
Jak działa pobudzenie receptora alfa-1 ?
białko Gq
drugi przekaźnik: IP3 i DAG, potem Ca2+
skurcz mięśni gładkich (ale bez p. pokarmowego)
selektywny agonista: FENYLEFRYNA
selektywny antagonista: PRAZOSYNA (TERAZOSYNA, DOKSAZOSYNA)
Jak działa pobudzenie receptora alfa-2 ?
białko Gi drugi przekaźnik: spadek cAMP hamują uwalnianie neurotransmittera (jako receptory presynaptyczne) obniżają ciśnienie krwi agregacja płytek krwi selektywny agonista: KLONIDYNA selektywny antagonista: JOHIMBINA
Jak działa pobudzenie receptora beta-1 ?
białko Gs
drugi przekaźnik: wzrost cAMP
przyspieszają akcje serca i jego siłę
wzrost wydzielania reniny z aparatu przykłębuszkowego
selektywny agonista: DOBUTAMINA
selektywny antagonista: ATENOLOL (METOPROLOL, ACEBUTOLOL)
Jak działa pobudzenie receptora beta-2 ?
białko Gs drugi przekaźnik: wzrost cAMP rozkurcz mięśni gładkich, rozszerzenie oskrzeli, naczyń i mięśni trzewnych glikogenoliza w wątrobie selektywny agonista: SALBUTAMOL
Jak działa pobudzenie receptora beta-3 ?
białko Gs
drugi przekaźnik: wzrost cAMP
lipoliza w tkance tłuszczowej
*są także w sercu i śródbłonku naczyń - wazodylatacja po NEBIWOLOLu (betabloker III generacji)
Receptory alfa-2A
głównie w OUN,
ośrodki czuwania i snu,
pobudzenie: działanie uspokajające i nasenne,
selektywny agonista: DEKSMEDETOMIDYNA, MIWAZEROL
selektywny antagonista: ATIPAMEZOL
Receptory alfa-2B
w pniu mózgu,
w ośrodkach regulacji napięcia zwieraczy przedwłośniczkowych,
pobudzenie: spadek CTK
selektywny agonista: KLONIDYNA
Adrenalina:
stosowana w akcji reanimacyjnej, wstrząsie anafilaktycznym,
dodatek do leków znieczulenia miejscowego (skurcz naczyń),
w równym stopniu na receptory ALFA i BETA
Noradrenalina:
głównie na receptory ALFA,
w niewydolności serca z hipotonią,
wstrząs septyczny,
po podaniu: zwolnienie akcji serca (spowodowaną szybkim skurczem naczyń) - ale nie obserwujemy tego w sercu przeszczepionym
Dopamina:
w dawce 0,5-5 mikrogram/kg/min: aktywuje receptory w nerkach, rozkurcza naczynia nerkowe, wzrost diurezy
w dawce 5-10 mikrogram: stymuluje rec. beta-1 w sercu,
w dawca >10 mikrogram: aktywuje głównie rec. alfa-1, ogólny skurcz naczyń krwionośnych
*stosowana w leczeniu ostrej niewydolności nerek w najmniejszej dawce
Jakie receptory głównie pobudza adrenalina, noradrenalina i izoprenalina?
adrenalina: zarówno alfa jak i beta
noradrenalina: głównie alfa
izoprenalina: głównie beta
Wymień i opisz leki sympatykomimetyczne które pobudzają receptory alfa:
FENYLEFRYNA: selektywny agonista rec. alfa-1, naczyniorozkurczający, może wywoływać lęk i niepokój
NAFAZOLINA i KSYLOMETAZOLINA: nieżyt nosa, ostre zapalenie spojówek
TETRYZOLINA: zapalenie spojówek, nieżyt nosa, zapalenie zatok, może powodować przekrwienie błony śluzowej i zespół suchego oka
MIDODRYNA: w leczeniu samoistnej hipotonii ortostatycznej, może powodować wysokie CTK, świąd, parestezje, dreszcze
DROKSYDOPA: najnowszy, neurogenna hipotonia ortostatyczna (np. w Parkinsonie), jest zamieniana w organizmie na noradrenalinę
Wymień i opisz leki sympatykomimetyczne które pobudzają receptory beta (wszystkie w równym stopniu):
IZOPRENALINA: dawniej w zaburzeniach rytmu
ORCYPRENALINA: w zaburzeniach przewodnictwa nie wymagającego wszczepienia rozrusznika
DOBUTAMINA: we wstrząsie kardiogennym, w przewlekłej niewydolności serca z małą CO, w diagnostyce choroby niedokrwiennej serca (próba dobutaminowa)
Wymień i opisz leki sympatykomimetyczne które pobudzają receptory beta-2:
w terapii astmy oskrzelowej i POChP
SALBUTAMOL, FENOTEROL i TERBUTALINA: hamują skurcze macicy w przedwczesnej akcji porodowej, działają krótko
SALMETEROL: nowy i długo działający + przeciwzapalny
FORMOTEROL: działa jak SALMETEROL ale szybciej zaczyna działać (po 1-3 minutach)
Wymień i opisz leki pobudzające receptory dopaminergiczne:
FENOLDOPAM: wybiórczy agonista rec. D-1, słaby antagonista rec. alfa-2, szybko działający, rozkurcza naczynia krwionośne i zmniejsza CTK, w postaci wlewu dożylnego w ciężkim nadciśnieniu tętniczym, stosowany TYLKO SZPITALNIE
Wymień 2 leki o pośrednim działaniu sympatykomimetycznym:
EFEDRYNA: z ziela przęśli, zwęża naczynia krwionośne przy spadku ciśnienia w znieczuleniu
PSEUDOEFEDRYNA: izomer D efedryny, obkurcza naczynia w nieżycie nosa i zapaleniu zatok
*uwalniają noradrenalinę z pęcherzyków i hamują jej zwrotne wchłanianie
Wymień leki blokujące wychwyt amin katecholowych:
Wychwyt I / neuronalny: KOKAINA
Wychwyt II / tkankowy: glikokortykosteroidy
Wymień enzymy uczestniczące w degradacji amin katecholowych:
MAO monoaminooksydaza (mitochondrium) COMT katecholo-O-metylotransferaza (cytozol)
Końcowy produkt degradacji amin katecholowych to:
kwas wanilinomigdałowy VMA
podwyższony w guzie chromochłonnym rdzenia nadnerczy
Alkaloidy sporyszu to:
ERGOTAMINA: napady migreny, po porodzie
DIHYDROERGOTAMINA: napady migreny, hipotonia ortostatyczna
DIHYDROERGOKRYPTYNA: profilaktyka migreny
DIHYDROERGOTOKSYNA: zaburzenia sprawności funkcji mózgowych
Sporysz to:
przetrwalnik buławinki czerwonej
Fenoksybenzamina:
nieselektywna i nieodwracalna blokada receptorów alfa-adrenergicznych,
długie działanie,
w przełomie nadciśnieniowym
Fentolamina:
nieselektywny antagonista receptorów alfa-adrenergicznych
Prazosyna:
krótkie działanie,
selektywny antagonista alfa-1-adrenergicznych receptorów
NIE WYWOŁUJE TACHYKARDII
ale po podaniu: hipotonia ortostatyczna
TERAZOSYNA
BUNAZOSYNA
DOKSAZOSYNA
działają dłużej niż PRAZOSYNA
URAPIDYL
stosowany w stanach nagłych nadciśnienia tętniczego
TAMSULOZYNA
ALFUZOSYNA
łagodny przerost gruczołu krokowego
GUANETYDYNA
blokuje uwalnianie noradrenaliny,
rzadko stosowana,
w odruchowej dystrofii współczulnej,
REZERPINA
wiąże się z pęcherzykami,
trwale magazynowanie NA i dopaminy,
KLONIDYNA
obniża CTK –> przez pobudzenia alfa-2,
hamuje uwalnianie NA z zakończeń,
w leczeniu nadciśnienia tętniczego,
*nagłe przerwanie terapii: zespół odstawienny, bóle głowy, pocenie się, tachykardia
GUANFACYNA
podobnie jak KLONIDYNA
METYLDOPA
prolek przekształcana do alfa-metylonoradrenaliny, pobudza alfa-2, stosowana w nadciśnieniu tętniczym BEZPIECZNA W CIĄŻY może powodować anemie hemolityczną
Beta-blokery z grupy 1, nieselektywne:
blokują oba rec. beta PROPRANOLOL NADOLOL SOTALOL BUPRANOLOL METYPRANOLOL PENBUTOLOL TYMOLOL
Beta-blokery z grupy 2, kardioselektywne:
ACEBUTOLOL ATENOLOL BETAKSOLOL* BISOPROLOL* TALINOLOL CELIPROLOL METOPROLOL NEBIWOLOL* ESMOLOL *najbardziej kardioselektywne
Beta-blokery z grupy 3, wielofunkcyjne:
blokują rec. beta i mają działanie rozszerzające naczynia
LABETALOL
BUCINDOLOL
KARWEDYLOL
dodatkowa zdolność blokowania receptorów alfa-1
CELIPROLOL
dodatkowo silny agonizm wobec rec. beta-2
BETA-1 ANTAGONISTA + BETA-2 AGONISTA
NEBIWOLOL
w jego działaniu wazodylatacyjnym uczestniczy NO w śródbłonku
Beta-blokery z wewnętrzną aktywnością sympatykomimetyczną:
ACEBUTOLOL OKSOPRENOLOL ALPRENOLOL PINDOLOL CELIPROLOL LABETALOL
Przeciwwskazania beta-blokerów:
bradykardia
hipotonia
blok przedsionkowo-komorowy II lub III stopnia
astma
niewyrównana hemodynamicznie niewydolność serca - gdy skurczowe >100 mmHg
*POChP, cukrzyca depresja NIE SĄ PRZECIWWSKAZANIEM
Skutki uboczne PROPRANOLOLU
ból głowy zmęczenie zaburzenia snu żywe sny depresja
Główne wskazania do stosowania beta-blokerów:
choroba niedokrwienna serca
niewydolność serca
nadciśnienie tętnicze
nadkomorowe zaburzenia rytmu
Jak działa beta-bloker w nadciśnieniu?
zmniejsza kurczliwość lewej komory
spadek uwalniania reniny
niektóre rozszerzają naczynia
*ALE nie powinny być stosowane w początkowej terapii
Co to jest efekt pierwszego przejścia?
wychwytywanie przez wątrobę i metabolizowanie leku zanim osiągnie on krążenie duże
*przy doustnym stosowaniu dawka musi być o wiele wyższa
Jakich leków dotyczy efekt pierwszego przejścia?
PROPRANOLOL KARWEDYLOL METOPROLOL LABETOLOL OKSOPRENOLOL ACEBUTOLOL NEBIWOLOL
Biologiczny okres półtrwania OKSOPRENOLOLU:
2h
Biologiczny okres półtrwania PROPRANOLOLU:
3h
Biologiczny okres półtrwania ACEBUTOLOLU:
4h
Biologiczny okres półtrwania METOPROLOLU:
4h
Biologiczny okres półtrwania CELIPROLOLU:
6h
Biologiczny okres półtrwania ATENOLOLU:
8h
Biologiczny okres półtrwania KARWEDYLOLU
8h
Biologiczny okres półtrwania NEBIWOLOLU:
10h
Biologiczny okres półtrwania BISOPROLOLU:
11h
KARWEDYLOL dlaczego stosowany w niewydolności serca?
bo poza byciem beta-blokerem blokuje również receptor alfa-1 –> zmniejsza obciążenie następcze
blokuje również beta-1 –> hamuje uwalnianie noradrenaliny
Co pobudza receptory alfa
Adrenalina i Noradrenalina
Co pobudza receptory beta
Izoprenalina i Adrenalina
Receptor alfa-1 białko:
Gq
wzrost IP3, DAG i Ca2+
Receptor alfa-1 selektywny agonista
FENYLEFRYNA
Receptor alfa-1 selektywny antagonista
PRAZOSYNA
TERAZOSYNA
DOKSAZOSYNA
Receptor alfa-1 efekt
skurcz mięśni gładkich
bez przewodu pokarmowego
Receptor alfa-2 białko
Gi
spadek cAMP
Receptor alfa-2 selektywny agonista
KLONIDYNA
Receptor alfa-2 selektywny antagonista
JOHIMBINA
Receptor alfa-2 efekt
spadek uwalniania neurotransmittera
spadek CTK
agregacja płytek krwi
Receptor beta-1 białko
Gs
wzrost cAMP
Receptor beta-1 efekt
wzrost akcji serca
wydzielanie reniny
Receptor beta-1 selektywny agonista
DOBUTAMINA
Receptor beta-1 selektywny antagonista
ATENOLOL
METOPROLOL
ACEBUTOLOL
Receptor beta-2 białko
Gs
wzrost cAMP
Receptor beta-2 efekt
rozkurcz mięśni gładkich
glikogenoliza
Receptor beta-2 selektywny agonista
SALBUTAMOL
SALMETEROL
Receptor beta-3 białko
Gs
wzrost cAMP
Receptor beta-3 efekt
lipoliza tkanki tłuszczowej
Aminy katecholowe to
ADRENALINA
NORADRENALINA
DOPAMINA
Agoniści receptora alfa
FENYLEFRYNA NAFAZOLINA KSYLOMETAZOLINA TETRYZOLINA MIDODRYNA DROKSYDOPA
Agoniści receptora beta
IZOPRENALINA
ORCYPRENALINA
DOBUTAMINA
Selektywni agoniści beta-2
FENOTEROL SALBUTAML SALMETEROL FORMOTEROL TERBUTALINA
Pośrednie symaptykomimetyki
EFEDRYNA
PSEUDOEFEDRYNA
Selektywni antagoniści alfa-1
PRAZOSYNA TERAZOSYNA BUNAZOSYNA DOKSAZOSYNA URAPIDYL TAMSULOZYNA ALFUZOSYNA
Efekt pierwszego przejścia dotyczy
beta-blokerów
