komunikacja niewerbalna + przeniesienie + przeciwprzeniesienie Flashcards
kilka głównych przyczyn, dla których sygnały niewerbalne są ważne funkcjonalnie z pozycji pacjenta:
- jako podstawowe źródło informacji, zwłaszcza gdy nie jest on w stanie poświęcić im indywidualnie stosunkowo dużo czasu (np. podczas terapii grupowej);
- pacjenci zwykle postrzegają przekazy niewerbalne terapeuty jako informację przed interakcją, np. wnikliwie przyglądają się jego ekspresji mimicznej, aby przekonać się, czy błahy czy poważny jest zgłaszany przez nich problem lub też zdiagnozowane zaburzenie;
- pacjenci często, mając wrażenie, że terapeuta nie jest z nimi do końca szczery, czy nawet ukrywa przed nimi prawdę lub wręcz ich okłamuje, są skłonni do ustalania jego wiarygodności bazując na informacjach, które ujawniają jego niewerbalne zachowania.
komunikacja niewerbalna jest istotna dla terapeuty z kilku przyczyn:
- sygnały niewerbalne zawierają zazwyczaj rzeczywiste zamiary pacjenta w pozbawionej zniekształceń postaci;
- sporo gestów autonomicznych (tzw. emblematorów, nie wymagających słów) znacznie ułatwia komunikowanie się między terapeutą a koterapeutami podczas terapii grupowej;
- interakcja niewerbalna jest zasadniczym sposobem wymiany emocji;
- przekazy niewerbalne pacjenta pełnią funkcję metakomunikacyjną, tzn. pomagają interpretować znaczenie nieczytelnych komunikatów słownych, co jest wyjątkowo ważne dla terapeutów w pracy z pacjentami mniej wylewnymi czy skorymi do kłamstwa lub ukrywania prawdy.
Przekazy niewerbalne podczas interakcji terapeuty i pacjenta mogą spełniać pięć głównych funkcji komunikacyjnych, a mianowicie:
- ułatwiać wymianę emocji;
- zwiększać czytelność przekazu poprzez użycie metakomunikatów;
- zwiększać ochronę poczucia „ja”;
- stwarzać korzystne wrażenie;
- udzielać wsparcia.
PRZENIESIENIE
Sposób doświadczania terapeuty przez klienta, kształtowany przez struktury psychologiczne klienta pochodzące z przeszłości; wiąże się to z przeniesieniem na terapeutę uczuć, postaw i zachowan wprost przynależących do innych ważnych relacji z przeszłości
- forma zniekształcenia;
- działanie porządkujące (nieświadome) - klient dopasowuje relację terapeutyczną do własnych struktur;
- powtórzenie konfliktu, ale i sposobów jego rozwiązania prowadzących do uzyskania bezpieczeństwa;
- rola terapeuty - wg Gelso i Hayes’a zachowanie terapeuty w każdym wymiarze wpływa na przeniesienie;
- często złożone i subtelne - postać idealna, zmieszanie obiektów
wąska i szeroka definicja przeniesienia
wąska definicja - przeniesienie na terapeutę
szeroka - przeniesienie na wszystkie sytuacje i osoby jakie napotykamy w życiu
analityczne definicje
- przeniesienie - powtórzeniei ponowne odgrywanie zagadnien edypalnych w aktualnej relacji terapeutycznej (klient reaguje na terapeutę tak jakby był on jedną lub wszystkimi postaciami z jego wczesnej sytuacji edypalnej)
- przeniesienie - odtworzenie dawnych konfliktów ze znaczącymi innymi w taki sposób, że uczucia, postawt i zachowania przynależące pierwotnie do tamtych relacji są przenoszone na terapeutę
- przeniesienie - proces intersubiektywny, do którego przyczynia się zarówno klient jak i terapeuta. Zadaniem tego ostatniego jest pomóc klientowi w zrozumieniu rzeczywistości, którą wspólnie stworzyli
cechy zachowania klienta mogące wskazywać na przeniesienie
- nieodpowiedniość (reakcji)
- intensywność lub brak emocji
- ukryta ambiwalencja
- kapryśność
- uporczywość
wąskie i szerokie zrozumeinie przeciwprzeniesienia
wąskie zrozumienie
- wpływ reakcji przeniesieniowych na nieświadome konflikty analityka; rezultat nierozwiązanych problemów z przeszłości, ale i niezaspokojonych aktualnych potrzeb i frustracji;
- przeszkoda w procesie terapeutycznym
szerokie zrozumienie
- wszystkie uczucia analityka w stosunku do pacjenta (to, czego doświadcza on
wobec osoby pacjenta); - narzędzie diagnostyczne; wytwór pacjenta.
WZORCE RELACJI PRZECIWPRZENIESIENIOWYCH
KOMPLEMENTARNE - identyfikacja z innym obiektem znaczącym
ZGODNE - identyfikacja z dominującym stanem pacjenta
MODEL WG GELSO
przeciwprzeniesienie
Gelso i wsp. operacjonalizują przeciwprzeniesienie jednocześnie w kategoriach niedostatecznego zaangażowania ora nadmiernego zaangażowania w reakcjach wobec klienta.
> Model przeciwprzeniesienia
1. Terapeuta ma nierozwiazane problemy wewnętrzne
2. Następuje wydarzenie zwiazane z terapią, może ono zaistnieć w czasie sesji lub poza nią
3. Terapeuta kojarzy wydarzenie, często nieświadomie ze swoimi nierozwiązanymi problemami lub problemem
4. Wywołana zostaje wewnetrzna reakcja przeciwprzeniesienia, ktora przybiera formę afektu, procesu poznqwczego, wyobrażeń, doznań cielesnych, reakcja zostaje skojarzona z nierozwiązanym problemem i do niego przynależy
5. wewętrzna reakcja wywołuje zachowania przeciwprzeniesieniowe
Sposoby manifestacji przeciwprzeniesienia
1. Emocjonalne
- Złość i irytacja– terapeuta czuje frustrację wobec pacjenta, np. gdy ten jest bierny lub oporny.
- Lęk i napięcie– terapeuta czuje się zagrożony lub niepewny, co może prowadzić do unikania konfrontacji.
- Współczucie i nadmierna empatia– terapeuta chce “uratować” pacjenta, przekraczając granice profesjonalnej relacji.
- Znużenie lub obojętność– terapeuta odczuwa nudę, brak zainteresowania, co może wynikać z obrony przed trudnymi emocjami.
2. Behawioralne
- Unikanie tematów– terapeuta nieświadomie pomija pewne kwestie, które są dla niego trudne.
- Zmiana tonu i stylu prowadzenia sesji– np. staje się bardziej surowy, chłodny lub przeciwnie – zbyt pobłażliwy.
- Przedłużanie lub skracanie sesji– może wynikać z nieświadomej potrzeby odcięcia się lub, przeciwnie, intensyfikacji relacji.
- Zwiększona aktywność poza sesjami– np. myślenie o pacjencie poza pracą, intensywne analizowanie jego problemów.
3. Somatyczne
- Zmęczenie, senność– może wynikać z tłumionego napięcia lub emocji pacjenta, które terapeuta nieświadomie przejmuje.
- Ból głowy, napięcie mięśniowe– ciało reaguje na stres i nierozpoznane emocje w relacji terapeutycznej.
4. Relacyjne
- Idealizacja lub deprecjonowanie pacjenta– terapeuta postrzega pacjenta jako wyjątkowego lub, przeciwnie, zaczyna go oceniać jako “trudnego”.
- Zbytnie angażowanie się lub dystansowanie– terapeuta albo przekracza profesjonalne granice (np. kontaktuje się z pacjentem poza terapią), albo unika głębszego zaangażowania.
związek między przeniesieniem a przrciwprzeniesieniem
nieustannie wpływają na siebie nawzajem, a ta interakcja wywiera istotny wpływ na przebieg i efekt terapii**
Te zjawiska łączy synergiczna relacja. Oba są ze sobą ściśle związane i wpływają na siebie nawzajem.
