klimatski faktori i elementi Flashcards
koji su klimatski faktori i kako uticu
- geografska sirina - blizina ili udaljenost od ekvatora i upadni uglovi suncevih zraka
- reljef - nadmorska visina, pravac pruzanja planina
- morske struje - tople morske struje povecavaju temperaturu i vlaznost vazduha mestima pored kojih prolaze a hladne obrnuto
- raspored kopna i mora - vodene povrsine se leti sporije zagrevaju, dok se zimi sporije hlade
pricaj o vazdusnim masama
na klimu uticu vazdusne mase koje dolaze sa sredozemlja, jadranskog mora i atlantika. hladne vazdusne mase sa arktika i sibira u toku zime donose suvo i veoma hladno vreme. dinarske planine sprecavaju prodor vazdusnih masa sa mediterana. karpati zadrzavaju mase niz vlaske nizije i crnog mora.
pricaj o uticaju vegetacije
biljke transpiracijom povecavaju vlaznost vazduha i ublazavaju temperature. najznacajniju ulogu u tome imaju sume.
pricaj o uticaju coveka
covek na klimu utice sagorevanjem fosilnih goriva koje pojacava efekat staklene baste i izaziva globalno zagrevanje
koji su klimatski elementi
temperatura, vlaznost vazduha, vazdusni pritisak, vetar, oblacnost, padavine, trajanje suncevog zraka
pricaj o temperaturi vazduha
- temperatura je zagrejanost vazduha
- u srbiji je prosecna godisnja temperatura u najnizim delovima od 10 do 12 stepeni, a u najvisim do 6 stepeni. najvisa srednja mesecna temperatura u srbiji se desava u julu i dostize 22 stepena. najniza je u januaru od -6 do -8. jesen je toplija od proleca.
- meri se termometrom
- izrazava se celzijusom
- najtoplije vreme dana je u 14h
vlaznost vazduha
- Vlažnost vazduha označava količinu vodene pare prisutne u atmosferi
- meri se hidrometrom, izrazava se u procentima
vazdusni pritisak
- vazdusni pritisak je tezina kojom vazduh pritiska zemljinu povrsinu
- promena vazdusnog pritiska dolazi do pojave vetrova
- meri se parometrom
- izrazava se milibarom
- normalan pritisa je 1013mb
kako se dele vetrovi
- stalni vetrovi - pasati (zarki pojas), istocni (hladni), zapadni (umereni)
- periodicni vetrovi - monsuni
- lokalni - kosava, severac
tropski cikloni
- nastaju u oblastima oko ekvatora. predstavljaju snazna vrtolozna stanja vazduha cija brzina moze biti izmedju 150kmh i 350kmh
pricaj o padavinama
prosecna godisnja kolicina padavina u srbiji je 730mm, najvlaznije su oblasti u slivu drine, na obodu metohijske kotline i planinskim vrhovima preko 1000m nadmorske visine. prokletije imaju oko 2000m godisnje. nize nadmorske visine imaju manje padavina. banat ima oko 550mm, ispod 600mm imaju kotline: toplicka, niska, leskovacka, kosovska… najvise padavina je krajem proleca i pocetkom leta