Kawastuhang Panggramatika Flashcards
ang wastong gamit ng mga salita.
Saklaw ng gramatika
paano nakababawas sa kalinawan ng pagpapahayag at nakapagpapamali sa isang pahayag.
Ang maling pili o gamit ng
salita
sino ang nagsabi nito at kailan “ mahalagang malaman ng tagagamit wika ang kahalagahan ng isang wasto at tamang pagpapahayag. Bagama’t masasabing magkakaugnay at magkakatulad sa kahulugan ang mga salita, dapat isaalang-alang ang kalinawan ng mga pahayag kung angkop na salita ang gagamitin sa sitwasyong nais ipahiwatig at maiiwasan ang
kalituhin o kalabuan sa mga pagpapakahulugan.”
Eusebio (2012)
Ginagamit ang “may” kung ito’y sinusundan
ng mga sumusunod na bahagi ng panalita:
- Pangngalan
- Pandiwa
- Pang-uri
- Pantukoy na MGA
- Pang-ukol na SA
Ginagamit ang “mayroon” kung ito ay:
- Sinusundan ng isang kataga o
ingklitik - Sinusundan ng panghalip na palagyo
(siya, sila, atpb) - Nangangahulugang
―mayaman‖/‖may-kaya‖ - Bilang pagsagot sa tanong
Paano ginagamit ang salitang “Kung”
Ginagamit ito bilang pangatnig na panubali.
Katumbas ito ng ―if sa English
Ito ay panghalip na panao sa kaukulang paari.
KONG
kailan ginagamit ang din/daw
” kapag ang salitang sinusundan ay nagtatapos sa katinig maliban
sa w at y.
kailan ginagamit ang rin/raw
kapag ang salitang sinusundan ay nagtatapos sa patinig.
Ito ay ginagamit bilang panghalip na panao.
sila
Ito ay panandang kayarian o pang-ukol sa
pangngalan.
sina
kailan ginagamit ang “sina”
kapag sinusundan ng pangngalan na tinutukoy sa pangungusap.
Bakit ginagamit ang “pahirin” (wipe off) ?
upang tumukoy sa salitang-kilos na
nangangahulugan ng pagtanggal o pagpawi sa bagay gamit ang pamunas.
Bakit ginagamit ang “pahiran” (to apply) ?
upang tumukoy sa paglalagay ng isang bagay sa pamamagitan ng pagpunas o pagpahid ng kamay.
ay ginagamit sa pagsusuri o pagsisiyasat sa uri, lakas, o kahalagahan ng isang bagay
subukin. Upang matiyak ang
husay o bias nito. Ito ay (to try something/to
test).
tumutukoy pagsusri o pagsisiyasat sa uri, pagsubok sa tao at sa kaniyang kakayahan
subukan.
Subaybayan nang palihim ang isang tao o
grupo; tiktikan o manmanan (to spy on
something/to see secretly).
nangangahulugang tanggapin at tumalima; karaniwan sa utos o instruksiyon ng ibang tao.
―sundin (to obey something, person
and or command)
nangangahulugang subaybayan nang
hindi lumulubay o ipagpatuloy kung hindi man palawigin ang mga naunang ideya o
paniniwala
“sundan” (to follow someone and keep the eye on/ to follow the ideas or beliefs of another)
tumutukoy sa bagay na tatanggalin o aalisin.
―walisin (sweep the dirt
tumutukoy sa kung saan ang lugar na lilinisan.
―walisan (to sweep the place)
ginagamit kung ang tinutukoy ay ang tiyak na bahagi ng katawan na titistisin
operahin
ginagamit kung ang tinutukoy ay ang panahon ng pagtitistis at hindi sa bahagi ng katawan.Ginagamit din ito sa pagtukoy sa lugar kung saan gaganapin ang pagtistis.
operahan
ay bahagi ng tahanan o gusali na isinasara at ibinubukas upang maging tagusan sa pagpasok at paglabas ng tao.
pinto (door)
ang bahaging kinalalagyan ng pinto.
pintuan “doorway”
ang baitang na inaakyatan at binababaan sa bahay o gusali.
hagdan
ang bahagi ng bahay na kinalalagyan o pinagkakabitan ng hagdan.
hagdanan (stairways)
ginagamit upang piloting makita;
halungkatin; halughugin; o saliksikin ang
bagay, tao o lugar.
hanapin “to look for something”
ginagamit upang tingnan at siyasatin ang bagay na mahirap makita.
“hanapan” (to look and insist
on something that is hard to find)
ay isang pangngalan. Karaniwan itong ginagamit bilang paksa
(simuno).
pakiusap
isang pandiwang pautos
ipakiusap
nangangahulugang kasangkapin ang bagay o pangyayari upang matamo ang gusto.
gamitin
Ito’y nangangahulugang tumbasan ng lakas; abilidad; bagay o kasangkapan ang tao; bagay o pangyayaring nais baguhin.
gamitan
sino at kailan sinabi ito “ sa larangan ng pagpapahayag, pasulat man o pasalita, lubhang mahalaga ang tamang pagpili ng salita. Maaaring maganda ang ibig ipahatid, maaari din namang may mabuting layon sa pagpapahayag subalit hindi nagbubunga nang mabuti kung
mali ang pagkakapili ng mga salitang ginamit. Kung may malawak kang talasalitaan, magagawa mong magamit ang mga angkop na salita at wastong salita sa pagpapahayag ng
iyong kaisipan at damdamin
Abad (2003)
Mga Uri ng Salitang Ginagamit sa Pagpapahayag: 1. likas, 2. likha, 3. hango
- Likas: salitang katutubo
hal. araw, lupa, kuwento, isda, gulay, kami, tayo, bahay, ilong, dagat, aklat, buwan
- Likha: inimbentong salita bunga ng pangangailangan ng mamamayan
hal. tapsilog, telebabad, kapuso, kapamilya, teleserye
- Hiram/ Hango: salitang buhuat sa ibang wika.
hal. brodkast, dyip, komiks, orkestra, lektyur, hayskul, basketbol
Dalawang Dimensiyon sa Pagbibigay ng Kahulugan
denotasyon at konotasyon
Ito ang pagbibigay ng direkta o literal na kahulugan sa isang salita. Ang kahulugang ito ay maaaring matatagpuan o nagmumula sa aklat o diksiyonaryo.
denotasyon
Ito ang pagbibigay ng mas malalim na kahulugan
konotasyon
Gumagamit ito ng mga pahiwatig o
matalinghagang kahulugan ng isang salita.
Dito’y pinag-iisipang mabuti kung ano ang tinutukoy, ano ang gamit ng salita sa pangungusap o ibig ipakahuugan ng salitang ginamit
konotasyon
pahayag na hindi literal ang kahulugan ng mga salita o dituwiran ang kahulugan.
Idyomatikong Pahayag
isang pahayag na sadyang lumilihis sa karaniwang paraan ng pagpapahayag nang ang pahayag ay magawang maganda at kaakit-akit.
Patayutay na Pananalita
mga pananalitang ipinapalit sa mga salitang maaaring makasakit ng damdamin.
Eupemistikong Pananalita
mga salitang karaniwang ginagamit ng mga makata na may kakaiba ngunit magandang paglalarawan
Makulay/ Masining na Pananalita
Ang pangungusap ay karaniwang binubuo ng dalawang bahagi:
paksa at panaguri.
ay maaaring tao, bagay, hayop, lugar o pangyayari na pinapaksa sa
pangungusap
paksa
bahagi ng pangungusap na nagbibigay ng paliwanag
o impormasyon tungkol sa paksa.
panaguri
mga katangian ng isang mabisang pangungusap
- maingat ang pagpili sa gamit ng mga salita
- matalinong pag-aayos ng mga salita upang makabuo ng mahusay na pangungusap; at
- malinaw na naipakita ang relasyon nito sa iba pang pangugusap sa loob ng talata.
ginagamit upang mapaunlad at mapag-ugnay ang
mga binubuong diwa
pangungusap
- nauuna ang panaguri kaysa paksa
- ginagamit ito sa mga karaniwan,
ordinaryo at impormal na pakikipagusap sa wikang Filipino
Pangungusap = Panaguri + Paksa
KARANIWAN/TUWID NA AYOS
- nauuna ang paksa kaysa sa panaguri
- ginagamit dito ang panandang ―ay
- malimit itong ginagamit sa mga primal na
pagpapahayag, partikular sa pagsulat ng mga akda, aklat, sa mga kumperensiya, at
mga diskusyong pansilid-aralan
Pangungusap = Paksa + ay + Panaguri
DI KARANIWAN/
KABALIKANG AYOS
Halimbawa ng Karaniwang Ayos:
- Namigay ng libreng bigas ang pangulo.
- Umalis nang maaga si Joey.
- Namamasyal sa Manila Ocean Park
ang magkakaibigan.
Halimbawa ng Di-Karaniwang Ayos:
- Ang pangulo ay namigay ng libreng bigas.
- Si Joey ay umalis nang maaga.
- Ang magkakaibigan ay namamasyal sa
Manila Ocean Park.
ANO ANG MGA URI NG PANGUNGUSAP AYON SA GAMIT
(PAT, PAS, PAU, PAD)
a. patanong
b. pasalaysay/ paturol
c. pautos/ pakiusap
d. padamdam
uri ng pangungusap na nagpapahayag ng
kaisipan, pangyayari o katotohanan
- ginagamitan ng bantas na tuldok (.) ang
pangungusap
PASALAYSAY/PATUROL
URI:
- ang pangungusap na nagtatanong at nagnanais na makaalam hinggil sa isang bagay
- ginagamitan ng bantas na pananong (?)
PATANONG
URI:
* ang pangungusap na nag-uutos o nakikiusap
- ginagamitan ng kuwit (,) kung may patawag, at tuldok (.) sa hulihan
PAUTOS/PAKIUSAP
URI:
- ang pangungusap na nagsasaad ng matinding damdamin o paghanga
- ginagamitan ito ng bantas na padamdam
(!) sa hulihan
PADAMDAM
Iba-iba ang pagkakabuo ng mga pangungusap. Naaayon ito sa bilang ng diwa o kaisipang ipinahahayag.
URI NG PANGUNGUSAP AYON SA KAYARIAN
MGA URI NG PANGUNGUSAP AYON SA KAYARIAN
( PA TA HU LA)
payak
tambalan
hugnayan
langkapan
Ito ay nagpapahayag ng iisang diwa o kaisipan.
payak
- Ito ay pinag-uugnay sa isa ang dalawa o mahigit pang mga kaisipan.
- Binubuo ito ng dalawa o mahigit pang mga payak na pangungusap.
tambalan
uri ayon sa kasarian: Binubuo ng dalawa o mahigit pang mga sugnay na makapag-iisa at pinag-uugnay ng
mga pangatnig na panimbang (at, saka, pati, ngunit, pero, datapwat, subalit, o, ni, man, at maging)
tambalan
- Binubuo ng isang punong sugnay at isa o mahigit pang katulong na sugnay.
- Ang katulong na sugnay ay maaaring maging sugnay na pang-uri, sugnay na pang-abay o sugnay na pangngalan.
hugnayan
- Pinag-uugnay ito ng mga pantulong na pangatnig (kapag, kung, kung gayon, kaya,
dahil sa, habang, palibhasa, samakatwid, bagama’t, upang, na at nang).
hugnayan
1 Sugnay na Makapag-iisa + 1 Sugnay na Di-Makapag-iisa
1 Sugnay na Makapag-iisa + 2 Sugnay na Di-Makapag-iis
- Binubuo ng hugnayan at tambalan.
- Ito ay may punong sugnay, katulong na sugnay at dalawa o mahigit. pang
sugnay na pantuwang .
langkapan
2 Sugnay na Di-Makapag-iisa
2 Sugnay na Makapag-iisa o higit pa+ 1 Sugnay na Di-Makapag-iisa o higit pa
