katern 5 Flashcards
speltheorie
theorie over de manier waarop mensen beslissingen nemen, waarbij ze rekening houden met de mogelijke uitkomst van keuzes van anderen
simultaan spel
gelijktijdig beslissingen nemen in een spelsituatie
sequentieel spel
een spel waarbij de spelers na elkaar een beslissing nemen
eenmalig spel
spel met slechts één ronde
herhaald spel
spel met meerdere rondes waarbij de acties van de spelers bij voorgaande rondes van invloed kunnen zijn op de te volgen strategie
coöperatief spel
de spelers zijn in staat afspraken te maken om hun strategieën te coördineren
niet-coöperatief spel
iedere spelers kiest zijn eigen beste strategie, gegeven de strategieën van de andere(n)
opbrengstenmatrix/ pay-off matrix
tabel met uitkomsten van een spel uit de speltheorie, zoals het gevangenendilemma
best response-methode
manier voor het uitzoeken naar evenwicht(en) in een spel door voor iedere speler zijn beste strategie te kiezen gegeven alle mogelijke strategieën van alle overige spelers
Nash-evenwicht
die combinatie van strategieën van de spelers die leidt tot een resultaat waarbij geen van de spelers een reden heeft om van strategie te veranderen, gegeven de strategie van de ander
gevangenendilemma
een situatie of spel waarin een evenwicht ontstaat waarbij de uitkomst voor beiden niet optimaal is
dominante strategie
de keuze die een partij maakt, ongeacht de keuze die de ander maakt
gedomineerde strategie
een strategie die een slechter resultaat oplevert dan de andere mogelijke strategieën
individuele belang
het vooropstellen van het eigenbelang in een dilemma
optimale uitkomst
een uitkomt van een spel met het beste collectieve resultaat
niet-optimale uitkomst
een uitkomst van een spel die mogelijk voor beide partijen beter zou kunnen, maar wel tot stand komt
gezamenlijk belang
het vooropstellen van het gezamenlijk belang in een dilemma
collectieve belang
het kiezen voor een gezamenlijk belang om een betere uitkomst voor alle partijen samen te krijgen
nul-som-spel
een spel waarbij alle opgetelde uitkomsten van het spel steeds een constante waarde is
niet nul-som-spel
een spel waarbij de opgetelde uitkomsten van het spel geen constante waarde vormen
contract
een document waarin de gemaakte afspraken zijn vastgelegd
tit for tat-principe
als je je niet aan een afspraak houdt, kun je ervan uitgaan dat de andere partij de afspraak ook zal schenden
zelfbinding
een van beide partijen maakt zijn keuze vooraf bekend, ongeacht de keuze die een ander zal gaan maken
prijzenoorlog
strijd tussen concurrenten op basis van prijsverlagingen
sociale normen
ongeschreven regels over hoe je je hoort te gedragen
beslissingsboom
een chronologisch overzicht van de mogelijke uitkomst in een sequentieel spel
verzonken kosten
kosten die gemaakt zijn ten behoeve van de totstandkoming van een project en niet zijn terug te verdienen wanneer het project voortijdig stopt
berovingsprobleem
verzwakking van de onderhandelingspositie van een speler doordat hij verzonken kosten heeft gemaakt
reputatieschade
verstoring van een relatie tussen spelers in toekomstige onderhandelingen als gevolg van een eenzijdige afwijking van gemaakt afspraken
extern effect
gevolgen van productie en gebruik van goederen en diensten die niet in de prijs worden doorberekend
positief extern effect
extern effect met een positieve invloed
negatief extern effect
extern effect met een negatieve invloed
maatschappelijke kosten of opbrengsten
kosten of opbrengsten als gevolg van externe effecten, die worden afgewenteld op of ten goede komen aan de maatschappij
zuiver collectieve goederen
goederen die de overheid voortbrengt, omdat de goederen niet in individuele eenheden te splitsen zijn en geen prijs voor het goed bij de gebruiker in rekening kan worden gebracht
quasi-collectieve goederen
goederen waarvan de lasten grotendeels door de overheid worden betaald, maar die individueel kunnen worden afgenomen
individuele of particuliere goederen
goederen die door de markt geproduceerd worden en individueel afgenomen kunnen worden
gemeenschappelijke hulpbronnen
goederen waarvan je onbeperkt gebruik kunt maken en er niet voor betaalt omdat niemand eigendomsrechten heeft over de bronnen
free rider-gedrag/ meeliftgedrag
mensen maken wel gebruik van goederen of diensten, maar betalen er niet voor
arbeidsovereenkomst
een overeenkomst tussen een werkgever en een werknemer waarin de arbeidsvoorwaarden worden vastgelegd
arbeidsvoorwaarden
afspreken met de werkgevers over de voorwaarden waaronder arbeid verricht wordt
primaire arbeidsvoorwaarden
afspraken met de werkgevers over de loonhoogte en werktijden
secundaire arbeidsvoorwaarden
afspraken met de werkgevers over aanvullende arbeidsvoorwaarden, zoals vakantiedagen, vakantietoeslag, pensioenregeling, uitkering bij ziekte en opleiding
werkgevers
de bedrijven die mensen op de arbeidsmarkt vragen om bij het bedrijf te komen werken
werknemers
de mensen die een arbeidscontract hebben
loonruimte
de maximale loonstijging en loononderhandelingsruimte zonder dat de winst van een bedrijf in percentage van de toegevoegde waarde daalt. is ongeveer gelijk aan de procentuele stijging van de prijzen plus de procentuele stijging van de arbeidsproductiviteit
cao - collectieve arbeidsovereenkomst
afspraken over de arbeidsvoorwaarden in een bedrijfstak of bedrijf, gemaakt door de vakbonden en de werkgeversorganisaties
algemeen verbinden verklaren van een cao
de cao-afspraken gelden voor alle werknemers in die bedrijfstak of dat bedrijf wanneer de cao door de minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheden algemeen verbindend is verklaard
Centraal Akkoord
afspraken over arbeidsvoorwaarden op landelijk niveau tussen vakcentrales, werkgeverscentrales en de regering
Werknemerssurplus
het verschil tussen het evenwichtsloon en het loon waarvoor iemand bereid is te gaan werken
werkgeverssurplus
het verschil tussen de betalingsbereidheid van werkgevers en het evenwichtsloon
flexibel werk
werk waarbij de arbeidsovereenkomst van beperkte duur is en/of waarbij het aantal uren niet vast overeengekomen is
Europese Unie
een samenwerkingsverband van 27 landen in Europa
Europese Raad
Raad van de regeringsleiders van alle EU-landen
Raad van de Europese Unie
Raad van de Europese ministers van alle EU-landen
Europese Commissie
Het dagelijks bestuur van de Europese Unie
Europees Parlement
een parlement met daarin leden die rechtstreeks zijn gekozen door de inwoners van de EU-landen
Hof van Justitie van de EU
de instelling die het recht van de EU handhaaft
collectieve dwang
de verplichting van iemand (of lidstaten) zich te houden aan bepaalde regels of afspraken. vaal wordt dit gedaan door het afsluiten van contracten of het opleggen van wetgeving
vrijhandel
internationale handel van goederen en diensten zonder beperkingen in de vorm van protectionistische maatregelen
protectie
protectie is de bescherming van de binnenlandse economie tegen concurrentie vanuit het buitenland door het opwerken van handelsbelemmeringen
WTO - World Trade Organization
een organisatie die toeziet op de naleving van afspraken over de handel tussen landen en die streeft naar internationale vrijhandel
tarifaire protectionistische maatregelen
beïnvloeden de prijzen van producten die geïmporteerd of geëxporteerd worden. het zijn bijvoorbeeld invoerheffingen of exportsubsidies
non-tarifaire protectionistische maatregelen
hebben geen invloed op de prijzen van producten, maar stellen bijvoorbeeld eisen aan het maximum te importeren producten (quotum) of een geheel importverbod voor bepaalde producten of stellen allerlei regels aan de te importeren producten
interne markt
een markt waar dezelfde regels gelden voor handelsverkeer
NAFTA - North American Free Trade Agreement
sinds 1994 werken Canada, VS en Mexico samen op handelsgebied
ASEAN - Association of Southeast Asian Nations
samenwerkingsverband tussen tien landen in Zuidoost-Azië bestaat sinds 1967 en heeft als doel het bevroren van economische, culturele en politieke samenwerking
klimaatconferentie
een wereldwijde conferentie waar het klimaatbeleid wordt opgesteld
kartel
ondernemingen verminderen de concurrentie door afspraken te maken
Autoriteit Consument en Markt
deze instelling houdt in Nederland onder andere toezicht op misbruik van marktmacht door kartelvorming
Circulaire economie
een economisch systeem waarbij producten en materialen worden hergebruikt en grondstoffen hun waarde behouden
innovatie
het geheel van menselijke handelingen gericht op vernieuwing van producten, diensten en productieprocessen
patent (octrooi)
een door de overheid verleend tijdelijk alleenrecht op het gebruiken van een bepaalde techniek
