KAKAYAHANG LINGGUWISTIKO Flashcards
tumutukoy sa
natural; o likas na kakayahan ng isang
tagapagsalita na malalimang gamitin at
unawain ang wika.
kakayahang linggwistiko
Ayon sa kanya noong 1965, ang
kakayahang linggwistiko ay tumutukoy sa
natural; o likas na kakayahan ng isang
tagapagsalita na malalimang gamitin at
unawain ang wika.
NOAM CHOMSKY
Ito rin ay tungkol sa pag-unawa sa paggamit ng
mga kasanayan sa Ponolohiya, Morpolohiya,
Sintaks, Semantika at mga tuntuning pang
Ortograpiya.
KAKAYAHANG LINGGUWISTIKO
sangay ng
linggwistika na tumutukoy sa pag-aaral ng mga
tunog o ponema (phonemes) ng isang wika.
ponolohiya o palatunugan
nagmula ang ponolohiya sa griyegong:
(phone, tunog, boses)
Binububuo ng mga titik a, e, i, o at u.
PATINIG
binubuo ng mga titik b, k, d, g, h, l, m, n, ng,
p, r, s, t, w at y
Katinig
Pinagsamang tunog ng patinig (a,e,i,o,u) at
malapatinig (w at y).
DIPTONGGO
Magkasamang tunog ng dalawang ponemang katinig
sa isang pantig.
KLASTER
Pares ng salita na magkaiba ang kahulugan ngunit magkatulad ang bigkas maliban sa isang ponema.
PARES-MINIMAL
Magkaibang ponemang matatagpuan sa magkatulad na kaligiran na hindi nagdudulot ng pagpapabago sa kahulugan ng salita.
PONEMANG MALAYANG NAGPAPALITAN
Lakas o pagtaas ng tinig sa pagbigkas ng isang pantig ng salita
nakapagpapabago sa kahulugan nito.
DIIN
Pagtaas at pagbaba ng tinig sa pagbigkas ng salita o
pahayag na makapagbibigay ng iba’t ibang kahulugan
batay sa damdamin.
TONO/INTONASYON
Saglit na pagtigil sa pagsasalita upang higit na maging malinaw
ang mensaheng ipinahahayag
HINTO/ANTALA
ang pag-aaral ng mga paraan
o sistema ng pagbuo ng mga salita sa pamamagitan ng mga
morpema.
morpolohiya o palabuuan
ay ang pinakamaliit na yunit ng isang salita na
nagtataglay ng kahulugan.
morpema
salitang-ugat lamang, walang panlapi o katambal na
salita.
Payak-
pangngalan na binubuo ng salitang-ugat at panlapi.
Maylapi-
Pangngalan na ang salitang-ugat ay inuulit,
inuulit,
Pangngalan na binubuo ng dalawang magkaibang salita na pinag-isa,
tambalan
Pagpapadulas ng pagbigkas ng salita. Matatagpuan dito ang
dalawang anyo; ang ganap at di-ganap/parsyal.
ASIMILASYON
Ang mga salitang nagsisimula sa d, l, r, s, t nilalagyan ng unlapi
ng (-____) at (-____).
-sin -pan
Ang mga salitang nagsisimula sa b, p ay nilalagyan ng unlapi
ng (-_____) at (-____).
-sim -pam
Mga ponemang nababago o napapalitan sa pagbuo ng mga
salita tulad ng /d/ at /r/, /o/ at /u/ at /h/ at /n/.
PAGPAPALIT NG PONEMA
Kapag ang salitang-ugat na nagsisimula sa /l/ at /y/ ay
ginitlapian ng [-in], maaari itong magkapalit ng posisyon.
METATESIS
Ang huling ponemang patinig sa salitang ugat ay kinakaltas
kapag hinulapian.
PAGKAKALTAS NG PONEMA
Pagkakaltas sa isa sa dalawang salitang magkasunod at kung
minsan ay pagpapalit ng mga letra.
PAGPAPAIKLI NG SALITA
Pag-uulit ng ilang tunog mula sa salitang-ugat.
REDUPLIKASYON
Sistema ng pag-uugnay-ugnay at pagsasama-sama ng mga salita upang makabuo ng pangungusap.
SINTAKS
lupon ng mga salita na nagsasaad ng isang buong diwa.
pangungusap
Isang pahayag na hindi buo ang diwa.
Parirala
Pinag-uusapan
simuno
Nagsasabi tungkol sa paksa.
panaguri
Nagpapahayag ng isang buong diwa.
pangungusap
sugnay na katumbas ng isang pangungusap
Sugnay na
makakapag-iisa
(independent clause)
sugnay na hindi buo ang diwa
Sugnay na hindi
makakapag-iisa
(dependent clause)
Ito ang nag-aaral ng kahulugan ng mga salita at ekspresyon, ang ibig sabihin ng mga salita kapag nagsasalita o sumusulat
ang isang indibidwal.
SEMANTIKS
