Kafli 14 og 15 Flashcards
Hvernig er hægt að vita að efni sé alkóhól?
Ef það hefur -OH hóp tengdan kolefniskeðjunni
C-O-H
Hvernig lýtur fenól út?
Bensenshringur-OH
Hvernig lýtur Eter út?
-O er tengdur tveimur kolefnum
C-O-C
Hvernig er nafnakerfi Alkóhóla?
- Finna lengst keðju með inniheldur OH hópinn
- Nafnið endar alltaf á -ól
- Númera keðjuna svo að -OH hópurinn fá sem lægst númer
- Staðsetning -OH hópsins er gefið til kynna með númerum fyrir fram nafnkolefniskeðjunnar
Dæmi um nafnakerfi alkóhóla:
CH3CHCH2CHCH2CH3
CH3 OH
5 - metýl - 3 hexanól
Hvað er díalkóhól?
Kolefniskeðja með tveimur -OH hópum
Dæmi um díalkóhól:
HOCH2CH2OH
1,2- etandíól
Hvernig eru alkólhól flokkuð í prímert, sekúndarý og tertíary?
1°: OH kolefnið er tengt einu öðru C
R - CH2 - OH
2°: OH kolefni er tengt tveimur öðrum C
R - CH - OH
CH3
3°: OH kolefni er tengt þremur öðrum C
R
R - C - OH
R
Hvernig fer afvötnun alkóhóla fram?
-OH hópurinn og vetni á næsta kolefni er fjarlægt og það myndar tvítengi
OH H H2SO4
C-CH-CH - C –>
C - CH = CH - C + H2O
Hvernig myndast meira magn af alkóhóli þegar að það er afvetnað?
Myndast meira af efninu þegar að tvítengið er lengra inn í keðjunni
(tengt fleiri alkýlhópum)
Hvernig myndast tvö efni af sama efninu þegar að efni er afvetnað?
CH3 - CH - CH - CH2 —->
H OH H H2SO4
Tvítengið getur dottið báðum megin við kolefnið
: CH3CH = CHCH3 + H2O
: CH3CH2CH = CH2 + H2O
Hvernig fer oxun alkóhóla fram?
Fjölga tengjum á milli C & O
Fækka tengjum á milli C & H
Hvernig fer afoxun alkóhóla fram?
Fækka tengjum á milli C & O
Fjölga tengjum á milli C & H
Almennt hvarf oxun alkóhóla =
OH. [O] = O
R - C - H –> R - C
R R
Hvernig karbonýlefni myndast þegar að prímert alkóhól er oxað?
H [O]
R - C - OH –> R - C = O
H H
alkóhól aldehýð
getur oxast aftur
[O]
R - C = O –> R - C = O
H OH
aldehýð karboxýsýra
Hvernig karbonýlefni myndast þegar að sekúndert alkóhól er oxað?
[O]
R - CH - OH –> R - C = O
R R
alkóhól ketón
Hvernig karbonýlefni myndast þegar að tertíert alkóhól er oxað?
R [O]
R - C - OH –> ekkert hvarf
R
Hverjir eru eiginleikar fenól?
- hefur vetnistengi
- leysist upp í vatni
- hærra suðumark heædur en svipaðir alkylbensenefni
Hvernig er nafnakerfi eter?
Nöfn kolefniskeðjanna eru í stafrófsröð
Nafnið endar á orðinu “Eter”
Dæmi um nafnakerfi eter?
1. CH3 - O - CH2CH3
2. CH3 - O - CH3
- etýl metýl eter
- dímetýl eter
Hver er efnaformúla amína
NH3
Hvernig eru amín flokkuð í prímert, sekúndert og tertíert?
1°: N er tengt einu kolefni
R - NH2
2°: N er tengt tveimur kolefnum
R - NH
R
3°: N er tengt þremur kolefnum
R
R - N - R
Nafnakerfi prímert amína:
- Nefna kolefnsikeðjurnar sem eru tengdar N
- Nafnið fær endinuguna “amín”
Dæmi um nöfn prímera amína:
1. CH3CH2NH2
2. CH3CHNH2
CH3
3. C6 hringur - NH2
4, bensenhringur - NH2
- etýl amín
- isopropyl amín
- sýklóhexýl amín
- Anilín
Nafnakerfi sekúndert og tertíert amína með eins hópa:
Dæmi:
CH3CH2CH2 - NH - CH2CH2CH3
CH3CH2 - N - CH2CH3
CH2CH3
Ef hóparnir eru eins er notað “dí” eða “trí”
1. díprópýl amín
2. tríetýl amín
Nafnakerfi sekúndert og tertíert amína ef hóparnir eru ekki eins:
Dæmi:
CH3CH2 - NH - CH2CH2CH3
CH3 - N - CH2CH2CH3
CH3
bensenhringur - NH2 - CH3
Finna lengstu keðju og aðrir hópar fá forskeytið “N”
1. N - etýl própýlamín
2. N, N - dímetýl própýlamín
3. N - metýl anilín
Hvað kallast amín hliðahópur?
Dæmi:
NH2 - CH2CH2COOH
amínó
1. 3- amínó própanóiksýra
Helstu eiginleikar amína:
- veikir basar
- Mörg þeirra eitruð
- primary og sekundary amín hafa hærra suðumark en alkanar en lægra en alkóhól
- Tertiary amín hafa lægra suðumark helru en 1° og 2° amín vegna þess að þau mynda ekki vetnistengi
- sum hafa ógeðfellda lykt
- einföld amín eru leysanleg í vatni
Eiginleikar etera:
leysanlegir í vatni
hvarfast ekki við sýrur og basar
hvarfast við súrefni
eldfimir
hættulegir
Eiginleikar alkóhóla:
skautaðir
fluster leysanlegir í vatni
Hvernig lýta heteróhringir út?
hringur með N í
