İslamiyet Öncesi-Sonrası Türk Şiiri

Question 1

İslamiyet öncesi türk şiiri özellikleri

Answer 1

-Yazısız gelişmiştir
-Anonimdir
-Çeşitli törenlerde ortaya çıkmıştır
-Kahramanlık , aşk , doğa , vb. konuları ele alır
-Dil sadedir

Question 2

Koşuk

Answer 2

-Kahramalık , aşk , doğa , vb. konular işlenmiştir
-4’lük nazım birimi
-7’li ve 11’li hece ölçüsü kullanılmıştır
-(aaab,cccb,dddb) uyak örgüsü
-Yarım uyak ve redif kullanılır
-(halk şiirindeki kosma , divan şiirindeki gazele benzetilebilir)

Question 3

Sagu

Answer 3

-Cenaze törenlerinde ölünün arkasından söylenir
-4’lük nazım birimi
-7’li ve 11’li hece ölçüsü
-(aaab,cccb,dddb) uyak örgüsü
-Yarım uyak ve redif kullanılır
-(halk şiirindeki ağıt , divan şiirindeki mersiye sayılabilir)

Question 4

Destan

Answer 4

-Yiğitlik, savaş , göç, vb. konular işlenir
-Kahramanları toplumun seçkin insanlarından seçilir
-Olağanüstü özellikler barındırır

Question 5

Sav

Answer 5

-Atasözü

Question 6

Geçiş dönemi özellikleri

Answer 6

-11.yy-12.yy
-Eserlerin çoğu didaktiktir
-Arapça ve Farsçanın etkileri görülür
-Hakaniye türkçesi kullanırlır
-Nazım birimi hem 4’lük hem de Beyittir
-Hem hece ölçüsü hem de arzu ölçüsü kullanılır

Question 7

Kutadgu Bilig

Answer 7

-Yusuf Has Hacip
-Yazılma amacı hem bu dünyada hem de ahirette insalara mutlu olmanın yollarını öğretmek
-Türk devlet teşkilatlanmasını ve devletin nasıl yönetilmesi gerektiğini açıklar
-Ahlaki , siyasi ve toplumsal
-Kön Togdı->Adalet
Vezir Ay Toldı ->Saadet
Ögdilmiş-> Akıl
Odgurmuş -> Akıbet
-İslamiyetin etkilerinin görüldüğü ilk eser
-Hakaniye türkçesinin kullanıldığı ilk eser
-Aruz ile yazılan ilk eser
-Beyit ile yazılan ilk eser
-İlk Mesnevi
-İlk didaktik eser
-İlk sembolik eser
-İlk siyasetname

Question 8

Divan-ı Lügati’t Türk

Answer 8

-Kaşgarlı Mahmut
-Türkçe sözlük
-Türklerin yaşadığı yerleri gösteren haritası var
-Bilinen ilk türk sözlük ve ansiklopedi
- bilinen ilk türk şair burda geçer “çuçu”

Question 9

Atabetü’l Hakayık

Answer 9

-Edip Ahmet Yükneki
-“Hakikatlerin eşiği”
-İslami bilgiler içerir

Question 10

Divan-ı Hikmet

Answer 10

-Hoca Ahmet Yesevi
-Hz.peygamberin hayatı ve mucizeleri anlatılır
-didaktiktir

Question 11

Halk Şiiri kaça ayrılır ?

Answer 11

-Anonim Halk Şiiri
-Aşk Tarzı Halk Şiiri
-Dini Halk Şiiri

Question 12

Halk şiiri genel özellikleri nelerdir ?

Answer 12

-Sözlü gelenek ile aktarılmıştır
-Genellikle 7’li , 8’li vr 11’li hece ölçüsü kullanılır (aruz ölçüsü de görülür)
-Genellikle 4’lük (fakat farklı nazım biçimleri de görülür)
-Sade bir dil kullanılmıştır yer yer söz sanatlarına ve kalıplaşmış ifadelere yer verilir
-Somut konular anlatılsa da soyut-sembolik konularda anlatılır
-Yarım uyak , redif ve cinas
-Başlık kullanılmamış şiirler özelliklerine göre sınıflandırılmıştır
-Musiki vardır

Question 13

Anonim halk şiiri ürünleri nelerdir

Answer 13

-Nazım Biçimi:
-mani
-türkü

Question 14

Aşık halk şiiri ürünleri nelerdir ?

Answer 14

-Nazım Biçimi:
- koşma
- semai
- varsağı
- destan
-Nazım Türleri:
- güzelleme
- koçaklama
- taşlama
- ağıt

Question 15

Dini halk şiiri ürünleri nelerdir ?

Answer 15

Nazım Türleri :
- ilahi
- nefes
- şathiye
- devriye
- nutuk

Question 16

(Anonim Halk Şiiri) Mani nedir ve türleri nelerdir ?

Answer 16

Mani:
-En kısa nazım biçimidir tek 4’lük/7’li hece
-(aaxa)uyak örgüsü
-İlk iki dize anlamsız iken son iki cümle aslı mesajı verir

Düz Mani : Mani ile aynı şey
Kesik Mani : İlk dizenin hecesi 7 den azdır ve ilk dize ile ikinci dizde bir sözcük sesteştir
Yedekli Mani : Dize sayısı 4’ten fazladır
Karşılıklı Mani : Diyaloglu mani

Question 17

(Anonim Halk Şiiri) Türkü nedir ?

Answer 17

-Anonim
-Halkın yaşayış tarzı anlatılır
-Asıl bölüm 3’er veya 4’er dizeli bölümlerdir bu bölümlerden sonra araya nakarat (bağlama,kavuştak) gelir
-7’li,8’li ve 11’li hece ölçüsü

Question 18

(Aşık Halk Şiiri) Koşma nedir ?

Answer 18

-11’li hece ölçüsü
-3-5 arası 4’lük
-(abab,cccb,dddb) ve (aaab,abcb)
-şiir genelde aşık ile sevgili arasındaki konuşmaları yansıtır
-aşk, hasret, hüzün, acı, sevgili vb. konular

Question 19

(Aşık Halk Şiiri) Güzelleme nedir?

Answer 19

-Bireysel konular
-Lirik şiir
-(Karacaoğlan)

Question 20

(Aşık Halk Şiiri) Koçaklama nedir ?

Answer 20

-Epik şiir
-(Köroğlu)
-(Dadaloğlu)

Question 21

(Aşık Halk Şiiri) Taşlama nedir ?

Answer 21

-Eleştirel
-Satirik şiir
-(Ruhsati)
-(Dertli)
-(Seyrani)

Question 22

(Aşik Halk Şiiri) Ağıt nedir?

Answer 22

-Ölenin arkasından söyleninlen şiir

Question 23

(Aşık Halk Şiiri) Semai nedir ?

Answer 23

-8’li hece ölçüsü
-3-5 arası 4’lük
-(koşmadaki ile aynı uyak örgüsü)
-Sade bir dil ile az şeyle çok şey anlatmak

Question 24

(Aşık Halk Şiiri) Varsağı nedir ?

Answer 24

-8’li hece ölçüsü
-4’lük
-(koşmadaki ile aynı uyak örgüsü)
-Hayattan ve talihten şikayet edilir
-(Behey!),(Bre!),(Hey!),(Aman hey!)

Question 25

(Aşık Halk Şiiri) Destan nedir ?

Answer 25

-En uzun nazım biçimi
-11’li ve 8’li hece ölçüsü
-(koşmadaki ile aynı kafiye düzeni )
-Toplumu etkileyen olaylar ele alınır

Question 26

Aşık Tarzı Halk Şiiri Temsilcileri

Answer 26

-Köroğlu 16.yy
-Karacaoğlan 17.yy
-Kayıkçı Kul Mustafa 17.yy
-Aşık Ömer 17.yy
-Kuloğlu 17.yy
-Gevheri 17.yy
-Levni 18.yy
-Dertli 19.yy
-Dadaloğly 19.yy
-Erzurumlu Emrah 19.yy
-Everekli Seyrani 19.yy
-Bayburtlu Zihni 19.yy
-Kağızmanlı Hafız 19.yy
-Ruhsati 19.yy

Question 27

Dini Tasavvufi Halk Şiiri Genel Özellikleri

Answer 27

-Didaktik
-Sade bir dil
-mecazlı sembolik anlatımlar da mevcuttur
-sevgili,şarap,meyhane vb. kavramlar kullanılmıştır
-tasavvufi konular mevcuttur
-Hem divan şiirinin hem de halk şiirinin nazım biçimleri kullanılmıştır

Question 28

(Dini Tasavvufi Halk Şiiri) İlahi nedir ?

Answer 28

-Allah’ı övmek ve Allah’a yalvarmak Amacıyla oluşturulmuştur
-Hem hece hem de aruz ölçüsü

Question 29

(Dini Tasavvufi Halk Şiiri) Nefes nedir?

Answer 29

-Hz.peygamber , ehlibeyit sevgisi ve vahdetivücut konuları işlenir
-7’li,8’li veya 11’li hece ölçüsü kullanılır aruz da kullanılır
-koşmaya benzer uyak ölçüsü
-3-7 arası 4’lük
-Pir Sultan Abdal

Question 30

(Dini Tasavvufi Halk Şiiri) Devriye nedir ?

Answer 30

-Bütün varlıkların allah’tan geldiğini ve allah’a döneceğini anlatır

Question 31

(Dini Tasavvufi Halk Şiiri) Nutuk nedir?

Answer 31

-Tarikata yeni girecek kişilere tarikat kurallarını öğretmek için yazılır
-8’li ve 11’li hece ölçüsü ve 4’lük
-koşmadaki gibi uyak düzeni

Question 32

(Dini Tasavvufi Halk Şiiri) Şathiye nedir ?

Answer 32

-Alaycı bir dili vardır fakat dini bilgisi olmayanlar kolayca anlayamaz
-Kaygusuz Abdal

Question 33

Dini Tasavvufi Halk Şiiri Temsilcileri

Answer 33

Ahmet Yesevi 12.yy
Yunus Emre 13.yy
Hacı Bektaş-ı Veli 13.yy
Hacı Bayram Veli 15.yy
Eşrefoğlu Rumi 15.yy
Kaygusuz Abdal 15.yy
Pir Sultan Abdal 16.yy