Divan Şiiri Flashcards
Divan şiiri genel özellikleri nelerdir ?
-Arapça ve Farsça yoğun bir dil
-Aruz ölçüsü baskın
-Biçimsel ve estetik mükemmellik aranıyor
-Soyut güzellik ön planda
-Konu bütünlüğü yerine beyit bütünlüğü önemli
-Şiirlerin sonlarında mahlaslar bulunur
-“aşk,felsefe,din vb.”
!!!Divan edebiyatında duygu ve düşünceler mazmun adı verilen kalıplaşamış sözcüklerle ifade edilir
Divan Şiiri nazım biçimleri nelerdir ve bunların türleri nelerdir ?
-Beyit: -4’lük: -Bent:
-gazel -rubai -terkib-i bent
-kaside -tuyuğ -terci-i bent
-mesnevi -murabba -müselles
-kıt’a -şarkı -muhammes
-müstezat
(Beyit) Gazel nedir ve türleri nedir ?
Gazel:
-beyitler halinde yazılır “5-15”
-uyak örgüsü “aa,xa,xa”
-“aşk,doğa,felsefe”
-Aşıkhane Gazel: Aşkın verdiği duygular..
-Rindane Gazel: Yaşma sevinci…
-Şûhane Gazel: Kadın,aşk ve zevk…
-Hikemi Gazel: Ahlakla ilgili öğütler…
Gazel Terimleri:
-Matla: Gazelin ilk beyitidir
-Hüsn-i Matla: ilk gazelden sonraki beyit
-Makta: Gazelin son beyiti
-Hüsn-i Makta: Son beyitten bir önceki beyittir
-Beytû-l Gazel: Gazelin en güzel beyitidir
-Yek Avaz Gazel: Bütün beyitlerin aynı güzellikte olduğu beyittir
-Yek Ahenk Gazel: Bütün beyitlerde aynı konunun işlenmesi
-Mahlas Beyit: Şairin mahlasının bulunduğu beyittir
(Beyit) Kaside nedir , bölümleri nelerdir ve konuları nelerdir ?
Kaside:
-Din veya devlet büyüklerini övmek ya da yermek için yazılır
-uyak örgüsü “aa,xa,xa”
Kaside Bölümleri
-Nesib/Teshib: Giriş kısmı
-Girizgah: Övgüye başlayacağını belirtir
-Methiye: Kasidenin yazılma nedeni ve övgü yergi
-Tegazül : Bir de gazel yazayım denilen yer
-Fahriye : Yazarın kendini övdügü yer
-Dua : İlgili kişilere iyi dilekler…
Kasidenin Konuları:
-Tevhid: Allah’ın birliğini anlatır
-Münacaat: Allah’a yalvarma
-Naat: Dini kişileri övmek
-Methiye: Devlet büyüklerini övmek
-Fahriye: Yazarın kendini övmesi
-Mersiye : Ölen kişinin arkasından yazılır
-Cülüsiye: Bahşis için yazılır
-Hicviye : Bir kişiyi yermek için yazılır
-Iydiye: Bayramlarda yazılır
(Beyit) Mesnevi nedir ve bölümleri nelerdir ?
Mesnevi:
-Kafiye düzeni “aa,bb,cc”
-Beyit sayısı sınırsızdır
-Beyitler arası konu bütünlüğü var
!!!Aynı şair tarafından yazılmış 5 mesneviye Hamse denir!!!
Mesnevi Bölümleri:
-Dicabe: Mesnevinin girişidir
-Tevhid: Allah’ın varlığı birliği
-Münacaat: Allah’a yalvarış
-Naat: Dini kişileri övmek
-Miraciye: Mirac olayı anlatılır
-Methiye: Yazarın kendini övdügü yer
-Sebeb-i Telif: Yazılma nedeni
-Agaz-ı Destan: Mesnevinin asıl konusu
-Hatime: Mesnevinin bitişi
(Beyit) Müstezat nedir ?
-Bir gazelin her dizesine bir kısa dize daha eklenerek yapılır
-Eklenen dizeye Ziyade denir
(Beyit) Kıt’a nedir?
-Genllikle iki beyit
-Beyitler arası anlam bütünlüğü vardır
-mahlassız şiirlerdir
-Uyak örgüsü”xa,xa”
(4’lük) Rubai nedir ?
-Uyak örgüsü “aaxa”
-Aruz
-(Ömer Hayyam)
-Araplara ait
(4’lük) Tuyuğ nedir?
-Uyak örgüsü “aaxa”
-Aruz
-(Kadı Burhanettin)
-Türklere ait
(4’lük) Murabba nedir ?
-4’er dizeli bentler halinde yazılır
-Bent sayısı 3-7
-Uyak örgüsü “aaaa,bbba,caaa”
-(Nesimi)
-Araplara ait
(4’lük) Şarkı nedir?
-Türklere ait
-Genellikle 4 dizeli bentlerle
-Bent sayısı 2-5
-Her bendin 3. dizesine Miyan denir
-Bentlerin sonunda tekrarlanan dizeye Nakarat denir
(Bent) Terkib-i Bent nedir ?
-Bent sayısı 5-10
-Her bende Terkibhane
-Bentleri birleştiren beyitlere vasıta veya bendiyye denir
-vasıta beyiti her bendin sonunda değişir
-Uyak örgüsü “aa,xa,xa,xa,xa,(bb)” bb vasıta beyitidir
-(Bağdatlı Ruhi)
(Bent) Terci-i Bent nedir ?
-Terkib-i Bent’e benzer ama vasıta beyiti değişmez
-(Bağdatlı Ruhi)
-(Yahya Bey)
-(Fuzuli)
-(Nesimi)
Divan Şiirinde Akımlar Nelerdir ?
-Sebkihindi
-Hikemi
-Türk-i Basit
-Mahalileşme
Sebkihindi akımı nedir?
-Hint usulü
-Anlam kapalı, ağır ve süslü
-Soyut konular
-Mükemmel iç musiki ve ahenk
-Klasik mazmunlar kullanılmış ve yenileri yapılmış
-(Naili)
-(Neşati)
-(Şeyh Galip)
Hikemi akımı nedir?
-Didaktiktir
-Duygu yerine düşünce önemli
-İnsanı güzele ulaştırmaya çalışır
-Söz sanatlarından uzaktır
-Hikemi şiir aynı zamanda “Nabi Ekolü” olarak bilinir
Türk-i Basit akımı nedir?
-Divan edebiyatında türkçe vurgulaması yaparlar
-Aruz kullanarak anlaşılır bir şiir yazmaya çalışmışlar
-Mazmun yerine atasözü ve deyim kullanmışlardır
Mahalileşme akımı nedir ?
-İstanbul ağzı ve halk edebiyatı söyleyişilerine rastlanır
-Somut konular esas alınır
-Dil sadedir arapça-farça azdır
-Lale devrinin ihtişamı görülür
-(Nedim)
-(Baki)
Divan Şiiri Yazarları
-Hoca Dehhani 13.yy
-Mevlana 13.yy
-Sultan Veled 13.yy
-Ahmet Faki 13.yy
-Şeyyad Hamza 13.yy
-Gülşehri 14.yy
-Ahmedi 14.yy
-Aşık Paşa 14.yy
-Kadı Burhaneddin 14.yy
-Nesimi 14.yy
-Hoca Mesut 14.yy
-Ali Şir Nevai 15.yy
-Şeyhi 15.yy
-Ahmet Paşa 15.yy
-Süleyman Çelebi 15.yy
-Necati Bey 15.yy
-Fuzuli 16.yy
-Baki 16.yy
-Bağdatlı Ruhi 16.yy
-Taşlıcalı Yahya 16.yy
-Zati 16.yy
-Nefi 17.yy
-Nabi 17.yy
-Şeyhülislam Yahya 17.yy
-Naili 17.yy
-Neşati 17.yy
-Azmizade Haleti 17.yy
-Nevizade Atai 17.yy
-Nedim 18.yy
-Şeyh Galip 18.yy
-Sümbülzade Vehbi 18.yy
-Enderunlu Fazıl 18.yy
-Enderunlu Vasıf 18.yy
-Keçicizade İzzet Molla 18.yy
Divan Edebiyatı Nesir (Düzyazı)
-Duygu ve düşüncelerin ard arda sıralanmasına denir
-Sanatsal kaygısı vardır
-Düşünceyi aktarmaktan çok güzel bir şekilde ifade etmek önemlidir (didaktik amaçlarla yazılan daha sade ve anlaşılıt olanlarda vardır)
-Genellikle türkçenin yapısı korunmuştur (tabi diğer dillerin etkisi de vardır)
-Divan Nesri 3’e ayrılmıştır:
-Sade Nesir
-Orta Nesir
-Süslü Nesir
Divan Edebiyatı Nesir (Düzyazı)
-Duygu ve düşüncelerin ard arda sıralanmasına denir
-Sanatsal kaygısı vardır
-Düşünceyi aktarmaktan çok güzel bir şekilde ifade etmek önemlidir (didaktik amaçlarla yazılan daha sade ve anlaşılıt olanlarda vardır)
-Genellikle türkçenin yapısı korunmuştur (tabi diğer dillerin etkisi de vardır)
-Divan Nesri 3’e ayrılmıştır:
-Sade Nesir
-Orta Nesir
-Süslü Nesir
Sade Nesir nedir?
-Halka yönelik olduğundan kolay anlaşılırdır
-Didaktiktir
-Söyleyiş değil içerik önemlidir
-Din,Tasavvuf,Tarih ve Ahlak konuları işlenir
Yazar-Eser:
- Mercimek Ahmet : Kabusname
-Katip Çelebi : Keşfü’z-Zünun
-Seydi Ali Reis : Miratü’l Memalik
Orta Nesir nedir ?
-Sade ve süslü nesrin özelliğini taşır
-Ne çok süslü ne de çok sadedir
-Söyleyiş değil içerik ön plandadır
Yazar-Eser:
-Evliya Çelebi : Seyahatname
-Fuzuli : Şikayetname
-Katip Çelebi : Fezleke -Cihannüma
-Koçi Bey : Risale
-28 Mehmet Çelebi : Paris Sefaretnamesi
Süslü Nesir nedir?
-Sanat için yapılır
-Anlam ikinci plandadır
-Dil ağırdır
-Cümleler çok uzun söz sanatları fazla
Yazar-Eser:
-Sinan Paşa : Tazarruname
Tezkire nedir ?
-Divan nesrinde ünlü kişilerin biyografilerinin toplandığı eserlerdir
Yazar-Eser:
-Ali Şir Nevai : Mecalisü’n Nefais
Münşeat nedir ?
-Düzyazı şeklinde yazılmış ve mektupların bir araya getirilmesi ile oluşan eserlere denir
