İslamiyet Etkisinde Türk Şiiri

Question 1

A) Halk Şiiri

Answer 1

1. Halkın anlayabileceği yalın bir dil vardır.
2. Aşk, doğa, ayrılık, özlem, ölüm, kahramanlık, toplumsal olaylar, din, tasavvuf konuları işlenmiştir.
3. Nazım birimi dörtlüktür.
4. Hece ölçüsü kullanılmıştır.
5. Nazım Şekilleri / Biçimleri:
   ~ Koşma
   ~ Semai
   ~ Mani
   ~ Türkü
   ~ Varsağı
6. Nazım Türleri:
   ~ Güzelleme
   ~ Koçaklama
   ~ Taşlama
   ~ Ağıt
   ~ Nefes
   ~ İlahi
   ~ Şathiye

Question 2

1) Anonim Halk Edebiyatı

Answer 2

1. Ağızdan ağıza dolaşan ortaklaşa ürünlerdir.
2. Sözlü bir şiir geleneğidir.
3. Yalın bir halk dili vardır.
4. Dörtlük ve hece ölçüsüyle yazılır.
5. Yarım uyak kullanılmıştır.
6. Şiirlerdeki en önemli nazım biçimleri mani ve türküdür. Bunun yanında ninni ve ağıt da bu şiir geleneğinin içinde yer almaktadır.

Question 3

Mani

Answer 3

1. Hece ölçüsünün 7’li kalıbıyla söylenir.
2. Dört dizeden oluşur.
3. Uyak düzeni aaxa şeklindedir.
4. Aşk, gurbet, kıskançlık, özlem, doğa gibi konular işlenir.
5. ~ düz mani
   ~ cinaslı mani (cinaslı uyak bulunur)
   ~ karşılıklı mani (iki kişi söyler)
   ~ yedekli mani (dört dizeden oluşan manilere aynı ölçü ve uyaklarla başka dizelerin eklenmesiyle oluşur)

Question 4

Türkü

Answer 4

1. Anonin halk şiirinin en yaygın ve en çok sevilen biçimidir.
2. Türküler 2 bölümden oluşur. Birinci bölümde türkünün asıl sözleri bulunur, buna bent adı verilir.
3. İkinci bölüm ise her bendin sonunda tekrarlanan nakarattır. Bu bölüme bağlama ya da kavuştak denir.

Question 5

2) Aşık Tarzı Halk Şiiri

Answer 5

1. Sazlı şairlere aşık ya da saz şairi denmiş ve bu kişilerce oluşturulmuştur.
2. Dili sadedir.
3. Saz eşliğinde ve doğaçlama biçimde söylenir.
4. Nazım şekilleri koşma, semai, varsağı, destandır.
5. Usta-çırak ilişkisiyle çalışırlar.
6. Okuma yazma bilmeyen ancak saz çalma ve şiir söyleme yeteneği olan kişiler aşıklardır.
7. Mahlas alarak diyar diyar gezerler.
8. Aşıklar bilgi, duygu ve becerilerini yaptıkları atışmalarda gösterirler.
9. Aşık şiirleri yazıya dökülürken ilk olarak okuma yazma bilen kişilerce cönk adı verilen defterlere yazılmıştır.
10. ~ Köroğlu
    ~ Kayıkçı Kul Mustafa
    ~ Karacaoğlan
    ~ Aşık Ömer
    ~ Aşık Veysel
    ~ Murat Çabanoğlu

Question 6

Koşma

Answer 6

1. 11’li hece ölçüsüyle yazılmıştır.
2. Son dörtlükte aşığın adı ya da mahlası geçer.
3. Lirik konular işlenir.
4. Nazım biçimi koşuklara benzer.
5. Lirik söyleyiş yönünden gazellere benzer.
6. ~ güzelleme (sevgili, doğa, güzellik)
   ~ koçaklama (yiğitlik, kahramanlık)
   ~ ağıt (ölen kişinin ardından duyulan üzüntü, acı)
   ~ taşlama (insanın ya da toplumun aksayan yönleri)

Question 7

Semai

Answer 7

1. 8’li hece ölçüsü vardır.

Question 8

Varsağı

Answer 8

1. Hey, bre, behey gibi ünlemler ilk dörtlükte kullanılır.
2. Varsağının semaiden farkı ezgisi ve bre, hey gibi söylemler kullanarak erkekçe, yiğitçe bir söyleyişe sahip olmasıdır.

Question 9

Destan

Answer 9

1. Dörtlük sayısı bakımından fazladır.
2. En uzun nazım şeklidir.
3. Toplumu derinden etkileyen olayları ele alır.