Insulinoterapia Flashcards
Co to insulina?
hormon anaboliczny produkowany przez komórki β wysp trzustkowych
Metabolizm czego reguluje insulina?
węglowodanów, białek, tłuszczów
w
wątrobie, tk. tłuszczowej, mięśniach
Jak jest uwalniana insulina?
- stale (wydzielanie podstawowe): ok 40%; 24-48j./d
- w odpowiedzi na wzrost stężenia glukozy we krwi: w 2 fazach (najpierw szybkiej, potem opóźnionej; tej pierwszej brakuje w cukrzycy t.2)
Co robi insulina na poziomie komórkowym?
Zwiększa transport: -glukozy -aminokwasów -K+ do komórek
Działanie insuliny w wątrobie na glukozę, białka, tłuszcze
Glukoza:
↑ glikogenogenezy, glikolizy
↓ glukoneogenezy i uwalniania glukozy
Białka:
↑ syntezy
↓ rozpadu
Tłuszcze:
↓ ketogenezy, lipolizy
Działanie insuliny w tk tłuszczowej na glukozę i tłuszcze
Glukoza:
↑ wychwytu
Tłuszcze:
↑ syntezy kw. tłuszczowych, TG, glicerolu
aktywacja LPL (lipaza lipoproteinowa; stymuluje wychwyt WKT, stymuluje enzymy do syntezy lipidów)
↓ lipolizy
Działanie insuliny w mięśniach na glukozę, białka, tłuszcze
Glukoza:
↑ wychwytu glukozy, glikogenogenezy
Białka:
↑ syntezy
↓ katabolizmu i uwalniania aminokwasów glukoneogenicznych
Tłuszcze:
↑ wychwytu ketonów
Rodzaje insulin - 2 grube grupy
Ludzkie i analogi insulin
Insuliny ludzkie - rodzaje
Krótko działąjące: insulina neutralna (początek 30min, max 1-3h, czas działania 6-8h)
Średnio długo działąjące: insulina izofanowa (NPH) (początek 30-90min, max 4-12h, czas działania 18-20h)
Analogi insulin - rodzaje
Szybko działające (początek po 10-20min., max po 1-3h, czas działania 3-5h) :
- aspart
- fast aspart (ultraszybki)
- glulizyna
- lispro (ona ma max po 40-60min)
Długo działające (początek działania 1,5-2h):
- detemir (max 3-14h, czas działania <24h)
- glargine (bezszczytowa, czas działania 24h)
- degludec (ultradługi) (bezszczytowa, czas działania 48-72h)
Jak podaje się insulinę? (gdzie)
s. c.
i. v. np w ostrych powikłaniach cukrzycy
i. m. wyjątkowo
Ile zwykle wynosi dobowe zapotrzebowanie na insulinę?
0,5-1j./kg mc.
Insuliny doposiłkowe - jakie rodzaje stosujemy?
Ludzkie krótko działające i szybko działające analogi
Insuliny doposiłkowe - jak podawane?
s.c. w okolicę brzucha
mogą być i.v.
Insuliny doposiłkowe - kiedy podawane?
Bolusy zwykle 3xd do głównych posiłków
Krótkodziałająca - 30min. przed posiłkiem
Analogi insuliny: 15 min. przed, w trakcie lub po zakończeniu posiłku
Jakie insuliny doposiłkowe są preferowane w pompach?
analogi szybko działające
Insuliny bazalne - jakie rodzaje?
insulina izofanowa (NPH) i długo działające analogi
Insuliny bazalne - jak stosowane?
s.c. w tkankę podskórną uda
1-2x/d, zapewniają podstawowe wydzielanie insuliny
Mieszanki insulinowe - co mają?
Insulina bazowa+doposiłkowa:
- krótko działająca + izofanowa
- analog szybko działający+ analog ultradługo/długo działający
- analog szybko działający + zawiesina protaminowa tego analogi
Mieszanki insulinowe - jak działają
Po 1 wstrzyknięciu są 2 szczyty insuliny - trzeba spożywać posiłki o stałych porach, przed każdym szczytem :(
Mieszanki insulinowe - jak stosowane i u kogo
s.c. brzuch 1-2x/d
u starszych z cukrzycą t.2, u których nie jest wymagane idealne wyrównanie metaboliczne
Zalety analogów insuliny szybko działających:
- szybsze wchłanianie i początek działania - można podawać przed, w trakcie i po posiłku + lepsza kontrola glikemii poposiłkowej
- krócej działają - można jeść mniejszą liczbę posiłków
- redukcja poposiłkowego wzrostu glikemii
Zalety analogów insuliny długo działających:
- mniejszy przyrost m.c.
- mniej epizodów hipoglikemii nocnych i ciężkich; mniej epizodów hiperglikemii porannej
- lepsze metaboliczne wyrównanie cukrzycy
Kiedy stosujemy insulinoterapię?
- cukrzyca t.1 i wolno rozwijająca się cukrzyca autoimmunologiczna u dorosłych
- cukrzyca t.2
- cukrzyca zw. z mukowiscydozą
- cukrzyca w ciąży
- przy uzasadnionej chęci chorego
Insulinoterapia w cukrzycy t.2 - kiedy zaczynamy?
- świeżo rozpoznana 2. z objawami hiperglikemii przy stężeniu glukozy ≥300mg/dl
- jak farma nieskuteczna (docelowe HbA1c nieosiągnięte) lub p/wskazania do leków p.o.
- czasowo:
- przy GKS i w ostrych chorobach towarzyszących (np. udar mózgu, OZW, stan zapalny, uraz)
- podczas operacji bądź PCI
Bezwzględne wskazania do insuliny (3)
t.1
wolno rozwijająca się cukrzyca autoimmunologiczna u dorosłych
w ciąży
Modele insulinoterapii (3)
- prosta
- złożona
- intensywna funkcjonalna insulinoterapia (FIT)
Insulinoterapia prosta - jak wygląda?
Insulina bazowa 1xdz (rano lub wieczór)
- rano gdy hiperglikemia w dzień i prawidłowa glikemia na czczo
- wieczorem gdy hiperglikemia na czczo
+Leki doustne
Czasami wystarcza sama insulina doposiłkowa
Można wybrać mieszankę insulin 1xdz
Jak to nie pomaga to przejść do insulinoterapii złożonej
Insulinoterapia złożona - jak wygląda?
Insulina bazowa 2xdz.
LUB
Mieszanka insulin 2xdz.
LUB
Wielokrotne wstrzyknięcia (intensywna insulinoterapia) - 2 modele:
- baza-plus: bazowa + doposiłkowa przed głównym posiłkiem (1xdz.)
- baza-bolus: bazowa + doposiłkowa przed posiłkami (3xdz.)
Intensywna funkcjonalna insulinoterapia (FIT) - w jakiej cukrzycy jest preferowanym modelem leczenia?
t.1
Intensywna funkcjonalna insulinoterapia (FIT) - jak wygląda?
Wielokrotne wstrzyknięcia
LUB
Osobista pompa insulinowa
Pacjent sam modyfikuje dawki insuliny w oparciu o stęż. glukozy przed posiłkiem, zaw. węgli w posiłkach, porę posiłku, planowaną aktywność fizyczną
Intensywna funkcjonalna insulinoterapia (FIT) - co pomocne w redukcji ryzyka hipoglikemii?
Systemy ciągłego monitorowania glikemii (CGM) i systemy skanujące (FGM)
Wskazania do osobistej pompy insulinowej:
- gdy trzeba dawkować małe ilości insulin np. u dzieci
- kiedy pacjent nie czuje hipoglikemii lub ma powtarzające się, nieprzewidywalne epizody hipoglikemii
- nieregularne posiłki, praca na zmiany, wyczynowe sporty
- hiperglikemia we wczesnych godzinach rannych i przed śniadaniem (zjawisko “brzasku” - zw. z hormonami…)
- trudności w wyrównaniu glikemii za pomocą wstrzyknięć u pacjentek z cukrzycą przedciążową
Powikłania stosowania insuliny:
- Hipoglikemia (analogi mają mniejsze ryzyko)
- Hiperglikemia
- Przyrost m.c.
- Powikł immunologiczne:
- lipodystrofia
- reakcje alergiczne miejscowe i uogólnione
- powstanie p/c przeciwko insulinie (immunologiczna insulinooporność) - Zakażenie w mscu wkłucia
- Hipotensja ortostatyczna (rozszerza naczynia; większe ryzyko przy neuropatii układu autonomicznego)
Które leki zmniejszą zapotrzebowanie na insulinę?
- doustne leki p/cukrzycowe
- β-blokery
- ACEI
- salicylany, ASA
- inh. MAO
- alkohol
Które leki zwiększą zapotrzebowanie na insulinę?
- doustne antykoncepcyjne
- tiazydy
- GKS
- hormony tarczycy
- hormon wzrostu
- związki litu
- sympatykomimetyki
