Instrumentenkennis

Question 1

Korentang

Answer 1

Een korentang is een grote tang met een ovaalvormige kop die aan de binnenkant geribbeld is. De tang wordt gebruikt voor het vastpakken van steriele instrumenten en materialen. Daarnaast kan de tang ook toegepast worden bij het (met een gejodeerd gaasje in de bek) joderen van lichaamsdelen.

Question 2

Verbandschaar

Answer 2

De verbandschaar wordt gebruikt voor het afknippen en doorknippen van verbandstoffen. Door de stompe punt kun je de verbandschaar makkelijk onder het verband schuiven zonder gevaar voor verwonding. De verbandschaar wordt gebruikt voor het doorknippen van verbanden bij wonden.

Question 3

Irisschaar

Answer 3

De irisschaar is een kleine spits-spitse schaar die vooral geschikt is voor heel secuur werk. Wordt soms ook gebruikt om hechtingen te verwijderen, maar kan daardoor wel sneller stomp worden.

Question 4

Spits-spitse schaar

Answer 4

Een spits-spitse schaar is de grote uitvoering van de irisschaar en heeft twee korte spitse rechte bladen.

Question 5

Spits-stompe schaar

Answer 5

De spits-stompe schaar heeft twee korte rechte bladen, waarvan er één stomp is.

Question 6

Stomp-stompe schaar

Answer 6

De stomp-stompe schaar heeft twee korte rechte stompe bladen. Een bijzondere vorm van de stomp-stompe schaar is de prepareerschaar. Deze schaar heeft afgeronde uiteinden en kan zowel gebruikt worden voor knippen als voor het spreiden van weefsels. De licht gebogen versie van deze schaar wordt door veel artsen als makkelijker in het gebruik ervaren dan de rechte versie.

Question 7

Onthechtingsschaar

Answer 7

De onthechtingsschaar heeft één spits kort blad en één blad met aan de onderkant een uitholling aan het snijgedeelte. Deze schaar wordt gebruikt om hechtingen mee te verwijderen.

Question 8

Mesheft

Answer 8

Het mesheft wordt ook wel bistouri, lemmethouder of (eigenlijk onjuist) scalpel genoemd. Het dient om de mesjes op vast te zetten die gebruikt worden bij chirurgische ingrepen.

Question 9

Lemmet

Answer 9

Een lemmet is een mesje dat op het mesheft kan worden vastgeklemd. Er zijn heel veel verschillende soorten lemmeten, die alle worden aangeduid met een nummer. De meest gebruikte mesjes zijn de nummers 10, 11 en 15.

Question 10

Naaldvoerder

Answer 10

Een naaldvoerder wordt bij het hechten gebruikt om de gebogen naald door het weefsel te brengen. Een smalle bek is vooral bij kleine naalden prettig om verbuigen van de naald te voorkomen.

Question 11

Chirurgisch pincet

Answer 11

Een chirurgisch pincet heeft in de bek tandjes die in elkaar haken. Dit combineert een goed houvast met een kleine kans op weefselbeschadiging.

Question 12

Anatomisch pincet

Answer 12

Een anatomisch pincet heeft een platte bek met ribbeltjes. Bij het vasthouden van weefsel kan er door pletten gemakkelijk beschadiging ontstaan. Een anatomisch pincet kan daarom beter alleen gebruikt worden om iets vast te houden wat verwijderd wordt.

Question 13

Splinterpincet

Answer 13

Het splinterpincet heeft een zeer spitse bek en wordt vooral gebruikt om stukjes glas, splinters, spelden enzovoort te verwijderen.

Question 14

Wondhaakje

Answer 14

Een wondhaakje doet dienst om wonden open te houden. Het heeft vaak een vingergat, dat handig is als men langere tijd een wond moet openhouden.

Question 15

Wondspreider

Answer 15

Ook een wondspreider wordt gebruikt om een wond open te houden. Door een veer of cremaillère kan een wond zonder assistentie opengehouden worden.

Question 16

Arterieklemmen

Answer 16

De klem heeft een cremaillère, zodat de tang op slot gezet kan worden. Er zijn twee veelgebruikte soorten: de klem volgens Péan en de klem volgens Kocher. De klemmen zijn identiek, met als enige verschil dat de klem volgens Kocher tandjes heeft aan het uiteinde van de bek. De Péan wordt gebruikt om bloedvaten af te klemmen tijdens een chirurgische wondbehandeling of bij het vastpakken van teer weefsel (zoals bloedvaten, zenuwen of slijmvliezen). De Kocher wordt meer gebruikt voor het vastpakken van stevig of stug weefsel (zoals pezen, spieren of huid).

Question 17

Doekklemmen

Answer 17

Doekklemmen worden gebruikt om steriele doeken aan elkaar vast te zetten.

Question 18

Verwijdertang voor nietjes

Answer 18

De verwijdertang voor nietjes (‘nietjestang’ of ‘staplerverwijdertang’) is voor het verwijderen van bij wondsluiting gebruikte staplers (nietjes).

Question 19

Stitch-cutter

Answer 19

Voor het verwijderen van hechtingen kan men ook gebruikmaken van disposable stitch-cutters.

Question 20

Scherpe lepel

Answer 20

Een scherpe lepel heeft een ronde of ovaalvormige kop in de vorm van een kommetje met een scherpe rand. De scherpe lepel wordt gebruikt bij het schoonschrapen van een wond en bij het wegschrapen van wratten.

Question 21

Stans

Answer 21

Een stans is een soort appelboortje waarmee stukjes weefsel weggenomen kunnen worden voor onderzoek (biopten) of kleine huidafwijkingen in hun geheel kunnen worden verwijderd.

Question 22

Nagelextractietang

Answer 22

De nagelextractietang heeft een geribbelde bek met op het korte bekgedeelte een uitholling in de vorm van een nagelbed. De tang wordt gebruikt bij het verwijderen van (een gedeelte van) een nagel.

Question 23

Ringzaagtang

Answer 23

Een ringzaagtang is een onmisbaar instrument om een ring door te zagen bij verbrande, gebroken of gekneusde vingers.

Question 24

Knopsonde

Answer 24

De knopsonde wordt gebruikt om de diepte van een wond te bepalen of de doorgankelijkheid van holle organen (bijvoorbeeld een traanbuisje).

Question 25

Sleufsonde

Answer 25

De sleufsonde kan gebruikt worden om het nagelbed te beschermen bij het in lengterichting doorknippen van een nagel. Daarnaast kan er ook de huid mee beschermd worden als strak zittend verband doorgeknipt moet worden met een spits-spitse schaar.

Question 26

Mosquitoklemmen

Answer 26

Met mosquitoklemmen worden kleine klemmetjes aangeduid die gebruikt kunnen worden om bloedvaatjes af te klemmen. Deze tangetjes zijn daarom vrijwel altijd ook uitgerust met een cremaillère. Mosquitoklemmetjes zijn er in rechte en gebogen uitvoeringen.

Question 27

Elektrocauter ( ook wel cauterisator of hyfrecator)

Answer 27

De elektrocauter is een bekend en veelgebruikt instrument in de huisartsenpraktijk maar ook in de ziekenhuispolikliniek. Met het apparaat kunnen delen van de huid (bijvoorbeeld wratjes) worden weggebrand of bloedvaten worden dichtgeschroeid (bijvoorbeeld bij kleine goedaardige bloedvatgezwelletjes zoals de zogenoemde ‘cherry angioma’).

Question 28

Cerumenhaak en cerumenlusje

Answer 28

De cerumenhaak en het cerumenlusje kunnen gebruikt worden bij het verwijderen van een prop oorsmeer (cerumen) uit de gehoorgang.

Question 29

Hefboompje en klem

Answer 29

Zowel met het hefboompje volgens Quire als de klem volgens Buck kan een corpus alienum uit de gehoor- of neusgang verwijderd worden. Corpus alienum betekent letterlijk ‘vreemd lichaam’; in dit geval gaat het daarbij meestal om een kraaltje, propje papier of klein stukje speelgoed.

Question 30

Oor- en neuspincetten

Answer 30

Oor- en neuspincetten zijn eigenlijk gewone pincetten die na het greepgedeelte meestal in kniestand gebogen zijn (daarom worden ze ook wel kniepincetten genoemd). Ze zijn vooral handig als je met een pincet in een holte met een kleine ingang moet werken.

Question 31

Otoscoop

Answer 31

Met een otoscoop kunnen gehoorgang en trommelvlies al dan niet met vergroting bekeken worden.

Question 32

Neusspeculum

Answer 32

Een neusspeculum wordt gebruikt om de neusgang open te spreiden, zodat deze goed geïnspecteerd kan worden. Ook is een neusspeculum handig als er een behandeling in de neusholte moet plaatsvinden.

Question 33

Disposable tongspatel

Answer 33

Met een disposable tongspatel kan de tong naar beneden gedrukt worden om een goed beeld te krijgen van de mond- en/of keelholte en eventueel een behandeling te kunnen uitvoeren.

Question 34

Keelspiegel

Answer 34

Een keelspiegel wordt gebruikt voor het inspecteren van de keel- en mondholte. Ook afwijkingen van de stembanden kunnen ermee in beeld worden gebracht.

Question 35

Oftalmoscoop of fundoscoop

Answer 35

Een oftalmoscoop wordt soms ook wel fundoscoop genoemd. Met dit instrument kan (in de C-stand, van cornea) het hoornvlies van het oog bekeken worden op beschadigingen. Het is ook mogelijk om het vaatvlies achterin het oog te inspecteren (in de F-stand, van fundus). Meestal past de oftalmoscoop op hetzelfde handvat als de otoscoop.

Question 36

Oogmagneet

Answer 36

Met een oogmagneet kunnen kleine metaaldeeltjes aangetrokken worden die op het hoornvlies of bindvlies van het oog zijn terechtgekomen.

Question 37

Ooglidhouder

Answer 37

Een ooglidhouder wordt gebruikt om te voorkomen dat er met het oog wordt geknipperd tijdens een ingreep aan het oog.

Question 38

Ooggutsje, oogbeiteltje en oogboortje

Answer 38

Met een ooggutsje, oogbeiteltje en oogboortje kan een vastzittend corpus alienum of verdikt weefsel verwijderd worden uit het hoorn- of bindvlies van het oog.

Question 39

Chalazionklem

Answer 39

Een chalazionklem kan gebruikt worden bij het verwijderen van een bultje (gerstekorrel of chalazion) in een ooglid.

Question 40

Ooglensjes en de stenopeïsche opening

Answer 40

Deze hulpmiddelen worden gebruikt bij het onderzoek van de visus (het gezichtsvermogen).

Question 41

Eenbladig vaginaspeculum volgens Doyen

Answer 41

Met het eenbladig vaginaspeculum volgens Doyen kan de vaginawand voor onderzoek of behandeling naar beneden gedrukt worden.

Question 42

Specula

Answer 42

Er zijn vele verschillende ‘eendenbekken’ (specula), waarvan het speculum volgens Cusco, het speculum volgens Collin en het speculum volgens Seyffert het meest gebruikt worden. De specula volgens Cusco en Collin kunnen ook in rugligging op een platte onderzoeksbank gebruikt worden en zijn daarom iets gemakkelijker in gebruik dan dat volgens Seyffert. Er zijn van al deze specula diverse bladbreedten beschikbaar, waaronder ook een virgospeculum (voor meisjes en vrouwen die nog maagd zijn) met extra smal blad. Let erop dat het (virgo)speculum volgens Seyffert bij spreiden ook bij het handvat uitzet waardoor bij vrouwen die nog niet vaginaal bevallen zijn (de restanten van) het maagdenvlies (verder) in zouden kunnen scheuren. Het Cusco- en Collin-speculum doen dat nauwelijks en zijn daarom wat vrouwvriendelijker dan het Seyffert-speculum.

Question 43

Femiscope

Answer 43

De femiscope is een speculum dat bestaat uit een kunststof handvat, al dan niet met ingebouwde lichtbron, waarop wegwerptips geplaatst worden.

Question 44

Portioaanhaak- of kogeltang

Answer 44

De portioaanhaaktang volgens Schroeder, ook wel kogeltang genoemd, wordt gebruikt om bewegingen van de baarmoeder bij behandelingen en onderzoeken tegen te gaan.

Question 45

Uterusdilatatoren

Answer 45

Met de uterusdilatatoren volgens Hégar in verschillende dikten kunnen de baarmoedermond en het baarmoederhalskanaal geleidelijk verwijd worden. Dit kan nodig zijn bij het inbrengen van een spiraaltje of bij een curettage.

Question 46

Uterussonde

Answer 46

Voorafgaand aan het inbrengen van een spiraaltje of een curettage kan met een uterussonde de diepte van de uterus bepaald worden.

Question 47

Stemvork

Answer 47

Een stemvork wordt in de huisartsenpraktijk zowel gebruikt voor het onderzoek bij gehoorstoornissen als voor het opsporen van zenuwletsel, waarbij de trillingen van de stemvork niet meer gevoeld worden.

Question 48

Reflexhamer

Answer 48

Bij het neurologisch onderzoek worden de reflexen (zoals de kniepees- en de achillespeesreflex) onderzocht met een reflexhamer.

Question 49

Monofilament

Answer 49

Het monofilament is een fijn nylon draadje aan een houdertje, dat een druk uitoefent van 10 gram als de punt van het draadje zo stevig tegen de huid wordt aangedrukt dat het draadje net iets doorbuigt. Het wordt vooral gebruikt om het gevoel aan de voeten te controleren bij patiënten met diabetes mellitus.

Question 50

Stethoscoop

Answer 50

Een stethoscoop is een instrument waarmee men diverse geluiden in het lichaam van de patiënt kan beluisteren. Er bestaat ook een elektronische uitvoering, waarbij een microfoon als borststuk wordt gebruikt. Het beluisteren met een stethoscoop wordt ausculteren genoemd. De stethoscoop wordt onder meer gebruikt bij het opnemen van de bloeddruk en het beluisteren van de harttonen, ademhaling en darmperistaltiek. Veel gewone stethoscopen hebben aan het uiteinde een kelk en een membraan. De kelk wordt gebruikt om de lage tonen waar te nemen, het membraan voor de hoge tonen. Door het uiteinde te draaien, kan gekozen worden voor de membraan- of kelkzijde. De dopjes die in de oren komen, moeten in de richting van de neus wijzen.

Question 51

Proctoscoop

Answer 51

Een proctoscoop is een plastic of metalen buis die wordt gebruikt om de binnenkant van de endeldarm te beoordelen. De proctoscoop bestaat uit twee delen: een binnenste deel dat taps toeloopt en gebruikt wordt voor het makkelijk inbrengen van de buitenste holle buis. Dit binnenste deel wordt de obturator genoemd. Het wordt na inbrengen verwijderd, zodat via de holle buis het slijmvlies van de endeldarm onderzocht en zo nodig behandeld kan worden.

Question 52

Dermatoscoop

Answer 52

Een dermatoscoop maakt structuren in de huid zichtbaar die met het blote oog niet waar te nemen zijn. Er zijn verschillende soorten dermatoscopen. De meeste vergroten tienmaal en kunnen schakelen tussen een lichtbron met of zonder gepolariseerd licht. Zonder gepolariseerd licht moet voor een goed beeld gebruikgemaakt worden van een contactvloeistof tussen de huid en de dermatoscoop. Er zijn ook modellen die aan een smartphone gekoppeld kunnen worden. Men kan de digitale foto’s dan direct opslaan en eventueel voor een (tweede) beoordeling doorsturen naar een dermatoloog. Dit wordt teledermatologie genoemd.

Question 53

Microscoop

Answer 53

Een microscoop wordt in de huisartsenpraktijk vooral gebruikt voor het beoordelen van het urinesediment. Daarnaast kan het ook nodig zijn bij onderzoek van vaginale afscheiding of het vaststellen van schimmelinfecties aan huid of nagels. De meeste microscopen zijn voorzien van een in de voet ingebouwde lichtbron, waardoor lichtstralen van onder naar boven door het preparaat gaan. Het preparaat wordt in de preparaathouder op de kruistafel gelegd. Met de bedieningsknoppen van de kruis- of objecttafel kan het preparaat van links naar rechts en van onder naar boven verschoven worden. Onder de kruistafel bevindt zich de condensor, die het licht van de lichtbron concentreert op het preparaat. In het condensorgedeelte zit ook een diafragma om de hoeveelheid licht te kunnen regelen. Met de condensor en het diafragma kan het contrast in het preparaat zo goed mogelijk afgesteld worden.