hukuk Flashcards
osmanlı hukukunun temeli
Akkoyunlu Uzun Hasan kanunları
hukuk sistemi üçe ayrılır:
örfi
şeri
cemaat
divanı humayunda adalet işlerini kim temsil eder
kazasker
mahkemeden alınan kararların işlendiği defter
şer’iye sicilleri
ülkedeki en yüksek yargı ordanı
divan-ı humayun (çözülemeyenler gönderiliyor)
adalet işlerinden sorumlu görevli
kazaskerin atadığı kadılar
örfi hukuk neye dayanır
kanun ve fermanlar
divan sonrası çıkan kararları kim şekilendirir
nişancı
kanunların son süresi
hükümdarın ömrü
örfi hukukun konuları
vergi
yönetim
askerlik
(örfi hukuk şeri hukukun kapsamındadır
kanun hazırlama sırası
divan görüşmeleri nişancının kaleme alması divan üyelerinin padişaha arzı padişah onayı ve Mühimme defterine kayıt padişah tuğrası çekildikten sonra Ferman olarak yayımlanma
şeri hukukun aşamaları
kuran, hadis, icma, kıyas
kanunların şeri hukuka uygunluğu
şeyhülislam
şeri hukukun konuları
aile, borçlar, ticaret, miras, şahıs
umumi kanunnameler
- kanunname-i ali osmani
- teşkilat kanunnameleri
kanunname-i ali osmani
ceza, tımar nizamı, sipahi, reaya, mali vergiler vb.
fatih dönemi - Tanzimat arasında yürürlükte kalmış
teşkilat kanunnameleri
devletin idare organları, protokol esasları, padişah merasimleri, memur suçları vb.
hususi kanunnameler
- özel askeri gruplara ait
- iktisadi gruplara ait
- sosyal gruplara ait (savaş esiri olup has olanlar vb)
padişahın tuğra ve yazısını taşıyan emri
ferman
osmanlıda göreve atanan, aylık bağlanan, nişan veya ayrıcalık verilen kişiler için çıkarılan padişah buyruğu
berat
çiğnenmesi halinde uygulanacak cezaları gösteren,
maden, tuzlaların işletmeleri, para dolaşımı ve gümrükle alakalı da olabilen
yasakname
kakunname-i ali osmaniye ailt hükümlerin sancaklara uyarlanmış hali
sancakname
memurların görevlerini kötüye kullanmaları halinde verilecek cezalar
adaletnameler
ilk kadı ataması
Osman gazi
kadı çeşitleri
Anadolu ve Rumeli kadıaskerleri
taht kadılarından bir derece aşağı olan, büyük şehirlerde görev yapan kadılar
mevleviyet kadısı (molla)
kadı görevleri
miras, boşanma, nikah kazalarda belediye işleri beratları ve fermanları halka ulaştırmak şirket kurulması onaylamak şeri ve örfi davalara bakmak hukuka uygun karar değilse iptal edilmiş. bir bölgede en fazla 3 yıl görev yapar.
osmanlıda kadılık hiyerarşisi
taht kadısı eyalet kadısı sancak kadısı kaza kadısı nahiye kadısı
mahkemelerde görülen davalarla ilgili muamelelere yer veren defter
şeriye sicilleri
kadı danışmanı
müvaşir
miras taksimatçısı
kassam
kadı kararının uygunluğun bakan kimse
şuhudühal
böcekbaşı
bir çeşit kadı yardımcısı
bilirkişi heyeti
ehl i vukuf
tanzimat öncesi ve sonrası şeri mahkeme farkı ne?
tanzimat öncesinde müslümanların tüm davalarına, gayrimüslimlerin kamu davalarına bakmış. osmanlı tebaası ile yabancı tebaalar arasındaki davalara bakmış
tanzimat sonrası ise sadece müslümanların evlilik, boşanma miras gibi davalarına bakmış.
tanzimat öncesi ve sonrası cemaat mahkemeleri farkı ne?
yok. gayrimüslim hakları aynen devam etmiş.
konsolosluk mahkemeleri
kapitülasyonlardan yararlanan yabancı devletlerin kendi vatandaşları arasında çıkan sorunları çözmek için kurulmuş. kanuni’nin fransaya verdiği imtiyazlarla kurulmuş.
nizamiye mahkemeleri
1869 yılında müsliman ve gayrimslimlerin davalarına bakmak için kurulmuş.
başkanı kadı, heyetinde gayrimüslimler de var.
hukuk ve cinayet davalarına bakmış
ticaret mahkemeleri
osmanlı vatandaşları ile yabancı devletler arasındaki ticari anlaşmaları çözmek için kurulmuştur.
1847’de yabancı üyelerin de katılmasıyla KARMA ticaret mahkemesi adını almıştır.
ceride-i mahakim
1873 yılında mahkeme kararlarını ve kanunları duyurmak için çıkarılan gazete
1901’de adı ceridey-i maham-ı adliye, sonradan da ceridey-,i adliye olmuştur.
