Hormony Flashcards
Komunikacja bezpośrednia
z komórki na komórkę, przez złącza typu nexus przez które przepływają jony
Komunikacja parakrynna
komórka uwalnia substancje, które działają na komórki w jej bliskim otoczeniu
komunikacja autokrynna
komórka wydziela substancje, które działają na nią samą
komunikacja nerwowa
informacja biegnie włóknami nerwowymi do konkretnych narządów/tkanek, bardziej celowana niż droga endokrynna
komunikacja endokrynna (hormonalna)
za pośrednictwem krwi, substancje są wydzielane do krwi i wraz z nią płyną do narządów docelowych
Jakie są substancje, które wydziela tkanka tłuszczowa, która nie jest traktowana jako gruczoł dokrewny?
- białko morfogenetyczne kości BMP
- TNF alfa
- interleukiny
- TGF beta
- retinol
- AgRP - agouti related peptide
- PAI-1
- leptyna
- angiotensynogen
- angiotensyna I
- estrogeny
- adiponektyna
- rezystyna
Jakimi związkami mogą być hormony?
aminokwasami
peptydami
glikoproteinami
białkami
lipidami
pochodnymi lipidów
Czym na początku są hormony peptydowe?
preprohormonami
Gdzie zachodzą modyfikacje hormonów peptydowych?
w ER, a potem w AG
Co wchodzi w skład preprohormonu?
peptyd sygnałowy
Co wchodzi w skład preprowazopresyny?
wazopresna
peptyd sygnałowy
neurofizyna II
kopeptyna
Jaka jest funkcja neurofizyny II?
transport preprowazopresyny z podwzgórza do tylnego płata przysadki
Jaki jest mechanizm powstawania moczówki prostej?
niedobór wazopresyny spowodowany brakiem enzymu oddzielającego neurofizynę II od wazopresyny
Jaka neurofizyna wchodzi w skład preprooksytocyny?
neurofizyna I
Co powstaje z preproopiomelanokortyny POMC?
ACTH
gamma-lipotropina
beta-endorfina
i inne fragmenty
Na jakie związki rozkłada się ACTH
alfa MSH i inne cząsteczki
Z czego składa się preproinsulina?
- peptyd sygnałowy
- białko C
- łańcuch A i B połączone mostkami disiarczkowymi
Poziom jakiej substancji mierzy się, aby określić czy poziom insuliny w organizmie jest prawidłowy?
poziom białka C
Na czym polega główny mechanizm działania hormonu?
na połączeniu się hormonu z receptorem w komórce docelowej
Jakie mogą być rodzaje receptorów, z którymi łączą się hormony?
błonowe lub jądrowe
Czym są przekaźniki drugorzędowe?
powstają wewnątrz komórki, gdy hormon połączy się z receptorem błonowym, zapoczątkowuje szereg zmian w metabolizmie komórki
Jakie przekaźniki drugorzędowe wyróżniamy?
- cAMP
- IP3, DAG
- cGMP
- kinaza tyrozynowa
- fosfolipaza A2
Dla jakich substancji cAMP jest przekaźnikiem drugorzędowym?
- dla adrenaliny i noradrenaliny, które połączyły się z receptorem beta-adrenergicznym
- dla kalcytoniny
- dla parathormonu
- dla wazopresyny
- dla ACTH
- dla TSH
- dla glukagonu
Jakie działanie wykazuje IP3 i DAG?
podwyższenie stężenia jonów Ca2+ w cytoplazmie, które są uwalniane z SER
Dla jakich substancji IP3 i DAG są przekaźnikami drugorzędowymi?
- dla adrenaliny i noradrenaliny, które połączyły się z receptorem alfa2-adrenergicznym
- dla oksytocyny
- dla liberyn
- dla eikozanoidów
Do czego może prowadzić zwiększenie stężenia cAMP?
do aktywacji jakiej kinazy?
kinazy białkowej A (PKA)
Do czego może prowadzić zwiększenie stężenia Ca2+?
do aktywacji jakiej kinazy?
kinazy białkowej C (PKC)
Dla jakich substancji cGMP jest przekaźnikiem drugorzędowym?
dla hormonów natriuretycznych albo NO
Dla jakich substancji kinaza tyrozynowa jest przekaźnikiem drugorzędowym?
dla insuliny i hormonu wzrostu
Dla jakich substancji fosfolipaza A2 jest przekaźnikiem drugorzędowym
dla TSH (tyreotropiny)
Gdzie i na co działają hormony lipofilne
wewnątrz jądra
działają hamująco lub pobudzająco na transkrypcjękonkretnych białek
Co się dzieje z hormonem lipofilnym, gdy znajdzie się we wnętrzu komórki, a potem jądra komórkowego?
w komórce wiąże się z białkiem opiekuńczym np. HSP, a potem w jądrze z receptorem, który jest związany z danym łańcuchem DNA
Jakie hormony działają tak jak hormony lipofilne?
hormony tarczycy
tyroksyna i
trójjodotyronina
Na jakie organellum komórkowe mają wpływ hormony tarczycy?
na mitochondria
Co to znaczy, że mitochondria są dobrze sprzężone?
Oznacza to, że stosunek powstającego ATP do energii rozproszonej w postaci ciepła jest wysoki
Kiedy mówimy, że mitochondria są rozprzężone?
kiedy więcej energii jest rozpraszanej w postaci ciepła niż powstaje ATP
W jaki sposób działają hormony tarczycy na mitochondria?
regulują poziom rozprzęgania wpływając na temperaturę ciała
Co się dzieje z mitochondriami, gdy pacjent ma nadczynność tarczycy?
są rozprzęgniete (więcej energii jest rozpraszanej w postaci ciepła niż powstaje ATP)
Jaką temperaturę ciała ma pacjent chory na nadczynność tarczycy?
podwyższoną, bo mitochondria są rozprzęgnięte
Co się dzieje z mitochondriami, gdy pacjent ma niedoczynność tarczycy?
powstaje w nich więcej ATP, przewyższa ona ilość energii rozproszonej w postaci ciepła
Jaką temperaturę ciała ma pacjent chory na niedoczynność tarczycy?
obniżoną
W jakiej postaci mogą występować hormony?
w postaci wolnej lub związanej z białkami
Które hormony są bardziej aktywne: te związane z białkami czy te w stanie wolnym?
w stanie wolnym
Czy hormony w postaci wolnej są trwałe?
nie
Co zwiększa trwałość mitochondriów?
ich związanie z białkami
Które hormony są metabolizowane najszybciej (kilka minut)?
- insulina
- aminy katecholowe
(słabo związane z białkami)
Które hormony są metabolizowane średnio szybko (minuty-godziny)?
kortyzol (średnio związany z białkami)
Które hormony są metabolizowane wolno (dni)?
tyroksyna i trójjodotyronina
(mocno związane z białkami)
Kiedy mamy objawy nadczynności tarczycy?
gdy co się pojawi w osoczu?
gdy w osoczu pojawią się przeciwciała przeciwko białkom wiążącym hormony tarczycy - więcej jest wtedy hormonów w stanie wolnym, które są bardziej aktywne niż te związane z białkiem
Co składa się na układ osi podwzgórzowo-przysadkowo-obwodowej?
- komórki wydzielające hormony w podwzgórzu
- komórki wydzielające hormony w przysadce
- obwodowe gruczoły endokrynne
Jakiego typu hormony są wydzielane w podwzgórzu?
liberyny i statyny
(statyny nie należą do osi podwzgórze-przysadka-obwód)
Jakiego typu hormony są wydzielane w przysadce?
hormony tropowe
Jakie pętle sprzężenia zwrotnego występuje w osi podwzgórze-przysadka-obwód?
długie i krótkie
długie - między gruczołem obwodowym, a podwzgórzem
krótkie - między gruczołem obwodowym, a przysadką i między przysadką, a podwzgórzem
Jakie wyróżniamy hormony podwzgórzowe?
- kortykoliberyna
- tyreoliberyna
- gonadoliberyna
- somatoliberyna
- somatostatyna
- dopamina (prolaktostatyna)
Jakie wyróżniamy hormony przysadkowe?
- kortykotropina = hormon adrenokortykotropowy
- tyreotropina = hormon tyreotropowy
- hormon wzrostu
- prolaktyna
- folikulotropina = hormon folikulotropowy
- luteotropina = hormon luteinizujący
- melanotropina
- oksytocyna
- wazopresyna
Gdzie produkowane i gdzie wydzielane są wazopresyna i oksytocyna?
produkcja - podwzgórze
wydzielanie - tylny płat przysadki
Rozwiń skróty
- DA
- GH-IH
- GHRH
- GnRH
- TRH
- CRH
- TSH
- PRL
- FSH
- LH
- OXT
- ADH
- MSH
- GH
- ACTH
- dopamina
- somatostatyna
- somatoliberyna
- gonadoliberyna
- tyreoliberyna
- kortykoliberyna
- tyreotropina
- prolaktyna
- hormon folikulotropowy
- hormon luteinizujący
- oksytocyna
- wazopresyna
- melanotropina
- hormon wzrostu
- adrenokortykotropina
Czym się różni choroba Cushinga od zespołu Cushinga?
choroba - dotyczy zaburzeń wydzielania ACTH w przysadce, co przekłada się na podwyższony poziom kortyzolu
zespół - dotyczy objawów nadmiaru kortyzolu, ale ten nadmiar jest spowodowany np. przerostem nadnerczy, a nie zaburzeniami wydzielania ACTH
Na jak długo wystarcza zapas hormonów tarczycy?
2-3 miesiące
Jakie hormony wydziela tarczyca?
T3 i T4
Skąd pochodzi większość T3 w krwioobiegu?
z obwodowej konwersji T4 do T3
Co wydzielają komórki C tarczycy?
kalcytoninę
Co jest konkurentem dla T3, również powstającym z T4?
rT3 o niskiej aktywności biologicznej
Gdzie zwiększa się odsetek rT3 i jak ona działa?
w sercu niedokrwionym, rT3 spowalnia metabolizm komórem serca, dzięki czemu nie dochodzi do niedotlenienia
Jak działają T3 i T4?
przyspieszają metabolizm i przemianę materii i zmniejszają produkcję ATP (rozkojarzają mitochondria)
Jakie są efekty działania hormonów tarczycy?
(lipoliza, zużycie Glc, wchłanianie cukru z przewodu pokarmowego)
- wzmagają lipolizę
- wzmagają wchłanianie Glc z przewodu pokarmowego
- wzmagają zużycie Glc w komórkach
Na jakie hormony i substancje mają wpływ hormony tarczycy?
- glikokortykoidy (nasilenie działania)
- GH
- aminy kateholowe
- hormony płciowe
Jak hormony tarczycy wpływają na częstość akcji serca?
podwyższają HR (tachykaridia)
Jak to się dzieje, że hormony tarczycy zwiększają HR?
uwrażliwiają serce na aminy katecholowe, co prowadzi do spoczykowej tachykardii
Jak niedoczynność tarczycy wpływa na HR?
powoduje spoczynkową bradykardię
Jak hormony tarczycy wpływają na ciśnienie krwi?
skurczowe (SBP) - podwyższają
rozkurczowe (DBP) - obniżają
Jak zmienia się SBP i DBP podczas nadczynności tarczycy?
SBP bardzo wzrasta, bo następuje usztywnienie naczyń.
DBP znacznie spada.
Objawy nadczynności tarczycy (choroby Gravesa-Basedowa)
- tachykardia
- tachyarytmia
- podwyższona temperatura ciała
- wytrzeszcz oczu
- nadpobudliwość
- nerwowość
- zwiększona męczliwość mięśni
Co jest przyczyną wytrzeszczu oczu podczas nadczynności tarczycy?
zwiększenie chłonięcia wody przez tkankę łączną znajdującą się między oczodołem, a gałką oczną
Dlaczego podczas nadczynności tarczycy mięśnie szybciej się męczą?
bo rozkojarzone mitochondria nie wytwarzają wystarczająco dużo ATP
Objawy niedoczynności tarczycy
- obniżenie podstawowej przemiany materii
- obniżenie temperatury ciała
- obniżenie ciśnienia
- bradykardia
- występowanie twardych obrzęków w tkance podskórnej (obrzęk śluzakowaty)
- w wieku rozwojowym - kretynizm
- zmniejszenie aktywności psychomotorycznej
- senność
- skłonność do depresji
- hipoglikemia
- hipercholesterolemia
- spowolnienie trawienia
- zaparcia
- bezpłodność
Dlaczego przy niedoczynności tarczycy występuje depresja?
ponieważ T3 wpływa na ośrodkowe uwalnianie serotoniny, neuroprzekaźnika o istotnym wpływie na nastrój i zachowanie
Co jest markerem aktywności hormonów tarczycy?
TSH
Na co wskazuje niski poziom TSH?
na nadczynność tarczycy, bo zbyt duża ilość T3 i T4 jest wydzielana przez tarczycę i mocno hamuje zwrotnie wydzielanie TSH przez przysadkę
Na co wskazuje wysoki poziom TSH?
na niedoczynność tarczycy, bo tarczyca uwalnia zbyt mało T3 i T4, zatem nie ma co hamować zwrotnie wydzielania TSH, zatem wydzielany jest jego nadmiar
Jakie hormony ma podwyższone pacjent przy niedoczynności tarczycy wywołanej niedoborem jodu i dlaczego?
TSH i TRH, bo nie wydzielane są T3 i T4, które zwrotnie hamowałyby wydzielanie TSH i TRH
Co to oznacza, że hormon jest tropowy?
oznacza to, że powoduje rozrost tkanki, na którą działa
Dlaczego podczas niedoczynności tarczycy powstają wole?
ponieważ TSH, którego poziom jest podwyższony jest hormonem tropowym i powoduje rozrost tarczycy
Przez co jest wydzielany hormon wzrostu?
przez komórki kwasochłonne przedniego płata przysadki mózgowej
W jaki sposób odbywa się wydzielanie GH i kiedy jest jego szczyt?
pulsacyjnie, szczytowe wydzielanie podczas snu
Kiedy wzrasta ilość wydzielanego hormonu wzrostu?
- podczas głodu
- gdy jest zimno
- gdy doznamy urazu
Kiedy zmniejsza się ilość wydzielanego hormonu wzrostu?
podczas stresu
Jaki hormon wzmaga działanie GH?
wazopresyna
Jaki hormon hamuje działanie GH?
somatostatyna
Dlaczego małych dzieci nie powinno się karmić w nocy?
Ponieważ w nocy wydzielane są duże ilości GH, dzięki któremu dziecko może rosnąć. Głód stymuluje wydzielanie GH, gdy dziecko jest najedzone to wydzielanie GH zostaje upośledzone i może to powodować zaburzenia wzrostu, a energia z pokarmu “pójdzie” w tkankę tłuszczową zamiast np. w kości
Jakiw wyróżniamy insulinopodobne czynniki wzrostu?
IGF-1
IGF-2
Gdzie wydzielane są insulinopodobne czynniki wzrostu?
w wielu tkankach, najwięcej w wątrobie
Kiedy są wytwarzane i wydzielane insulinopodobne czynniki wzrostu?
pod wpływem GH
Jakie schorzenie występuje, gdy jest obniżona synteza IGF?
karłowatość typu Larona
Kiedy powstaje akromegalia?
przy nadmiernym wydzielaniu GH (nadczynność przysadki) często spowodowana gruczolakiem przysadki
W jakim celu wydzielane są insulinopodobne czynniki wzrostu?
aby GH mógł poprzez nie wywierać swoje działanie na odpowiednie tkanki
Gdzie wydzielane sąIGF-1 i IGF-2?
w tkankach obwodowych
W jakich dokładnie tkankach obwodowych wydzielane jest IGF-1?
- wątroba
- mięśnie
- chrząstki
- kości
- nerki
- skóra
- komórki nerwowe
Jaki jest główny efekt działania IGF-1?
pobudzenie wzrostu masy ciała i wzrost poprzez pobudzenie chondrogenezy i osteogenezy
Jak GH wpływa na glikogenolizę i uwalnianie Glc z wątroby?
stymuluje glikogenolizę i wzmaga uwalnianie Glc z wątroby
(podwyższa poziom cukru we krwi)
Jak GH wpływa na lipolizę i lipogenezę?
stymuluje lipolizę i hamuje lipogenezę
Do czego może prowadzić działanie GH (podwyższony poziom Glc we krwi i FFA)?
do insulinooporności, a potem do cukrzycy typu II
Jakie hormony wykazują działanie diabetogenne?
kortyzol
prolaktyna
GH
Co jest przyczyną karłowatości przysadkowej i jakie są jej objawy?
zbyt niskie wytwarzanie GH lub IGH w wieku rozwojowym
Objawy:
- zmniejszona długość kości
- budowa ciała proporcjonalna
- inteligencja prawidłowa
Czy nadmiar wazopresny wzmaga działanie oksytocyny?
nie
Czy nadmiar oksytocyny wzmaga działanie wazopresyny?
tak, w nadmiarze oksytocyny obserwuje się zwiększenie ciśnienia jako efekt działania wazopresyny (szczególnie u osób, które mają już to ciśnienie podwyższone wcześniej)
Jakie czynniki pobudzają uwalnianie ADH (AVP, wazopresyny)?
- podwyższona osmolalność osocza
- odwodnienie
- zahamowanie diurezy
- diureza dobowa (0,5l)
Jaka jest maksymalna diureza dobowa przy braku ADH?
10-20 l
Jakie dwa główne efekty wywiera wazopresyna?
- obkurczenie mięśniówki naczyniowej (poprzez rec. V1)
- resorpcja wody z kanalików nerkowych (poprzez rec. V2)
Gdzie występuje duża ilość receptorów V1?
w mięśniówce gładkiej naczyń żylnych
Co się podaje przy pęknięciu żylaków przełyku?
wazopresynę, ponieważ ma wybitną zdolność do obkurczania naczyń
Z czym podawana jest wazopresyna przy pęknięciu żylaków przełyku, aby organizm się do niej szybko nie przyzwyczaił?
NO w niewielkich ilościach
Co się dzieje, gdy wazopresyna zadziała na rec. V2? Jaki będzie efekt?
zmniejszenie wydalania moczu, zatrzymanie wody w ustroju
Gdzie syntetyzowana jest oksytocyna?
w neuronach OUN, głównie podwzgórza (jądro przykomorowe i nadwzrokowe, jądro łożyskowe prążka krańcowego)
Kiedy uwalniania jest oksytocyna?
przy porodzie i laktacji
Na co wpływa oksytocyna?
- tworzenie więzi społecznych
- pamięć społeczną
- zaufanie
- instynkt macierzyński
Jaki efekt wywołuje oksytocyna?
- skurcz mięśniówki gładkiej macicy (podczas akcji porodowej)
- odruchowe wydzielanie mleka przez karmiące matki
- ejakulacja u mężczyzn
Jaki hormon jest zaangażowany w wydzielanie mleka?
oksytocyna