hoorcollege 4

Question 1

de ontwikkeling van het zenuwstelsel begint al zeer vroeg in de zwangerschap en verloopt in verschillende fasen.
Het proces gaat als volgt:

drie weken na de bevruchting: (3)
vier weken:
7-14 weken:
7 maanden:
9 maanden:

Answer 1

• Drie weken na de bevruchting
  (1) Dag 18: neurale plaat: een plat stuk weefsel dat ontstaat op de rug van het embryo. Dit is het begin van de structuur die later ons hele zenuwstelsel zal vormen.
  (2) Dag 21: neurale groeve: dit is een belangrijke fase omdat de vorming hiervan de basis legt voor de vorming van de hersenen en het ruggenmerg
  (3) Dag 22: neurale buis: deze structuur vormt de basis voor het hele zenuwstelsel
• Vier weken na de bevruchting
  Vorming van het voor-, midden- en achterbrein. Het brein begint zich op te splitsen in deze drie delen.
• 7-14 weken na de bevruchting begint het embryo steeds meer op een mens te lijken. Dit is ook de tijd waarin de hersenen aanzienlijk groeien en de zenuwcellen zich vermenigvuldigen en verbinden.
• 7 maanden na de bevruchting: gyri (heuvels) en sulci (groeven) beginnen in de hersenen te verschijnen. Dit geeft de hersenen hun gekarakteriseerde geplooide uiterlijk en zorgt ervoor dat er meer hersenweefsel in de schedel past.
• 9 maanden: brein lijkt op een volwassen brein, maar is nog niet volledig ontwikkeld. Veel functies, zoals complexe cognitieve vaardigheden en emotionele regulatie, blijven zich na de geboorte verder ontwikkelen. Vooral tijdens de kinderjaren en adolescentie.

Question 2

De groei en ontwikkeling van neuronen, oftewel zenuwcellen, verloopt in verschillende fasen en begint al vroeg in de ontwikkeling van een embryo.

benoem korte alle fasen (in steekwoorden)

Answer 2

1. neurogenese (geboorte van neuronen)
2. De stamcellen ontwikkelen zich tot progenitorcellen
3. progenitorcellen specialiseren zich verder in neuroblasten (voorlopers van neuronen) en glioblasten (voorlopers van ondersteunende cellen, zoals gliacellen).
4. migratie
5. differentiëren
6. maturatie
7. synaptogenese
8. celdood (apoptose) en synaptische pruning
9. myelinisatie

Question 3

neurogenese

Answer 3

De geboorte van neuronen: neurogenese.
Dit vindt plaats in de neurale buis, waar stamcellen ontstaan in de subventriculaire zone.

Question 4

De meeste neuronen zijn klaar tegen de (1) ……. maand van de zwangerschap, maar de geboorte van nieuwe neuronen gaat door tot het kind ongeveer (2) …….. jaar is.

Er worden (3) wel/niet gedurende het hele leven nieuwe neuronen geboren in bepaalde hersengebieden, zoals de hippocampus.

Answer 4

(1) 5e maand
(2) 5 jaar
(3) wel

Question 5

migratie

Answer 5

Na hun geboorte gaan de nieuwgevormde neuronen op migratie. Ze verplaatsen zich naar hun uiteindelijke locaties in de hersenen.

Deze neuronen werden eerder geproduceerd in de subventriculaire zone, waarna ze d.m.v. radiale gliacellen en chemische signalen naar hun juiste plek in het brein worden geleid. Neuronen hechten zich aan de radiale gliacellen en klimmen als het ware langs deze cellen naar buiten, naar hun bestemming.

Question 6

Zodra de neuronen hun bestemming hebben bereikt, gaan ze differentiëren

wat houdt dit proces in

Answer 6

Zodra de neuronen hun bestemming hebben bereikt, gaan ze differentiëren, oftewel specialiseren. In dit proces krijgen de neuronen hun uiteindelijke voor en karakteristieken, waarbij ze een specifiek type neuron worden. Deze specifieke eigenschappen stellen de neuronen in staat om hun functies uit te voeren, afhankelijk waar ze zich in de hersenen bevinden.

Question 7

maturatie

Answer 7

neuronen ondergaan ze een proces van maturatie, waarbij ze zowel axonen als dendrieten vormen.

Question 8

Axonen

Answer 8

lange uitlopers die signalen doorgeven aan andere cellen.

Question 9

Dendrieten

Answer 9

vervlakte structuren die signalen ontvangen van andere neuronen.

Question 10

synaptogenese

Answer 10

Tijdens synaptogenese worden synapsen gevormd, de contactpunten tussen neuronen waarlangs informatue wordt overgedragen.

Question 11

waarom is de synaptogenese een cruciaal moment in de ontwikkeling van het zenuwstelsel?

Answer 11

omdat het de basis legt tussen communicatie tussen verschillende delen van de hersenen en het lichaam. Tussen de geboorte en de leeftijd van 2 jaar groeit het aantal synapsen exponentieel, met uiteindelijk 100 triljoen synapsen in het brein.

Question 12

“Niet alle neuronen en synapsen overleven de ontwikkeling: er vindt een proces van celdood (apoptose) en synaptische pruning plaats,”

wat houdt dit proces in?

Answer 12

waarbij overtollige neuronen en verbindingen die niet worden gebruikt, worden geëlimineerd. Tussen de 40-75% van de neuronen die bij je geboorte hebt, overleven dit proces niet.

Question 13

De wet van Hebb: “What fires together, wires together”

Answer 13

volgens deze wet worden verbindingen tussen neuronen sterker wanneer ze herhaaldelijk worden geactiveerd, terwijl verbindingen die niet worden gebruikt, uiteindelijk verdwijnen.

Question 14

myelinisatie

Answer 14

Tijdens het proces van myelinisatie worden de neuronen bedekt met een isolerende laag myeline, waardoor elektrische signalen sneller en efficiënter door axonen worden geleid. Dit proces begint heel vroeg en gaat lang door, waarbij verschillende hersengebieden op verschillende momenten worden gemyeleerd. Eerst de sensorische en motorische gebieden, en later de gebieden die verantwoordelijk zijn voor hogere functies.

Question 15

de ontwikkeling van neuronen is een wederkerig proces.

leg uit

Answer 15

de ontwikkeling van neurale verbindingen is afhankelijk van ervaring en omgeving. De hersenen bepalen niet onafhankelijk alles: ze worden ook beïnvloed door wat je meemaakt en wat je doet. Dit is een wederkerig proces waarin zowel de hersenen als de omgeving samen de ontwikkeling sturen.

Question 16

Prenatale hersenontwikkeling is een uiterst kwetsbaar proces

leg uit

Answer 16

Omgevingsfactoren zoals voeding, hormonen, infecties, toxische stoffen en stress kunnen allemaal een verstorende invloed hebben, wat soms blijvende gevolgen heeft voor de hersenstructuur en functie van het kind.

Question 17

Plasticiteit

Answer 17

is het vermogen van de hersenen om zich aan te passen en te veranderen op basis van ervaringen en de omgeving. Dit is een van de belangrijkste eigenschappen die ons in staat stelt om te leren en ons aan te passen aan de omgeving. De hersenen passen zich voortdurend aan door nieuwe synapsen, de verbindingen tussen neuronen, te vormen om onnodige synapsen te elimineren. Hierdoor blijven ze flexibel en kunnen ze zich aanpassen aan nieuwe situaties en uitdagingen.

Question 18

“door plasticiteit passen de hersenen zich voortdurend aan door nieuwe synapsen, de verbindingen tussen neuronen, te vormen om onnodige synapsen te elimineren. Hierdoor blijven ze flexibel en kunnen ze zich aanpassen aan nieuwe situaties en uitdagingen.”

hoe wordt deze flexibiliteit ook wel genoemd?
waartoe stelt deze flexibiliteit mensen in staat?

Answer 18

Deze flexibiliteit, ook wel synaptische plasticiteit, stelt mensen in staat te overleven in verschillende omgevingen en onder verschillende omstandigheden.

Question 19

Plasticiteit neemt naarmate we ouder worden af.

licht dit toe

Answer 19

Als kinderen hebben we het vermogen om vrijwel alles te leren. De hersenen zijn hier minder gespecialiseerd en staan meer open voor nieuwe ervaringen. Naarmate we ouder worden, worden hersenverbindingen steeds stabieler en meer gespecialiseerd. Hierdoor wordt het moeilijker om nieuwe vaardigheden aan te leren. Deze stabiliteit heeft ook voordelen: volwassenen worden vaak efficiënter in de dingen die ze al kunnen, ze doen taken sneller met minder inspanning.

Question 20

De tijdlijn voor plasticiteit verschilt per hersengebied en functie.

Answer 20

• Vroege plasticiteit is het meest uitgesproken voor basisvaardigheden zoals sensorische verwerking.
• Later in de ontwikkeling zijn de hersenen plastisch voor taalverwerving
• Vervolgens zijn de hersenen plastisch voor complexe cognitieve en sociaal-emotionele vaardigheden.

Question 21

Er zijn twee vormen van plasticiteit:

Answer 21

1. Het aanpassingsvermogen van de hersenen aan nieuwe situaties en het leren van nieuwe dingen
2. Het vermogen van de hersenen om zich te herstellen na schade.

Question 22

Toch zijn jonge hersenen, ondanks hun plasticiteit, ook kwetsbaarder voor schade.

twee voorbeelden: growing into deficit en crowding.

leg deze begrippen uit

Answer 22

Ontwikkelende structuren zijn gevoeliger voor verstoring, en de gevolgen van een hersenbeschadiging worden niet altijd meteen duidelijk (= growing into deficit). De beperkingen door een hersenletsel worden pas zichtbaar wanneer ze meer complexe vaardigheden moeten beheersen.

Crowding: een hersengebied dat schade heeft opgelopen, wordt vervangen door een ander hersengebied dat een nieuwe functie overneemt. Hoewel dit helpt bij het herstellen van verloren functies, kan dit ten koste gaan van de oorspronkelijke taak van dat hersengebied. Dit kan betekenen dat het brein wel een oplossing vindt, maar niet altijd zonder nadelen.

Question 23

Gevoelige perioden

Answer 23

periodes waarin de hersenen bijzonder gevoelig zijn voor invloeden van buitenaf. Hierin ontwikkelen bepaalde hersengebieden zich versnelt en reageren de hersenen optimaal op specifieke ervaringen. In deze fasen zijn er grote kansen om vaardigheden te leren, zoals motoriek, taal of sociale interacties. Maar diezelfde perioden maken de hersenen ook kwetsbaarder: als de juiste stimulatie ontbreekt of als het kind negatieve ervaringen opdoet, kan dit blijvende gevolgen hebben.

Question 24

De grootste groei van de hersenen vindt plaats in de eerste ……. jaar

Answer 24

2

Question 25

De eerste (1) …. jaar zijn cruciaal voor de vorming van grijze stof, de cellen die (2) ……
Dit is ook de periode waarin belangrijke vaardigheden zoals (3) ……. zich beginnen te vormen.

Answer 25

(1) 5
(2) de cellen die verantwoordelijk zijn voor de verwerking van informatie.
(3) taal

Question 26

Baby’s tonen al vanaf de eerste negen dagen na de geboorte verrassende taalvaardigheden

noem hier twee voorbeelden van

Answer 26

1. Baby’s huilen namelijk in het ritme van hun moedertaal
2. zelfs baby’s van 3-5 dagen oud kunnen onderscheid maken tussen verschillende klanken.

Question 27

De gevoeligheid voor het leren van taal piekt tussen de ….. en …. jaar

Answer 27

3 en 7 jaar

Question 28

Na de puberteit hebben mensen vaak een duidelijk hoorbaar accent als ze een nieuwe taal leren.

hoe komt dit?

Answer 28

Dit komt doordat hun hersenen minder flexibel zijn geworden voor het oppikken van subtiele klankpatronen.

Question 29

wat motherese/ parenthese

Answer 29

Een belangrijk hulpmiddel bij taalontwikkeling is het zogenaamde motherese of parenthese, de manier waarop volwassenen instinctief tegen baby’s praten. Dit kenmerkt zich door een hoge toon, een langzamer tempo en veel herhaling.

Question 30

twee veranderingen in het brein tijdens de adolescentie: (in het kort)

Answer 30

1. De hoeveelheid grijze stof neemt af, terwijl de witte stof juist toeneemt.
2. De disbalans in de ontwikkeling van verschillende hersengebieden

Question 31

Tijdens de adolescentie verandert de hersenontwikkeling opnieuw. De hoeveelheid grijze stof neemt af, terwijl de witte stof – de verbindingen tussen verschillende hersengebieden – juist toeneemt.

wat is het gevolg hiervan?

Answer 31

Dit maakt dat jongeren vaak creatiever zijn dan volwassenen, terwijl volwassenen beter zijn in plannen en organiseren. Jongens hebben gemiddeld meer grijze stof dan meisjes, maar de verschillen zijn minder significant als vaak wordt gedacht: de overlap is groot.

Question 32

wat is de witte stof in de hersenen?

Answer 32

de verbindingen tussen verschillende hersengebieden

Question 33

De disbalans in de ontwikkeling van verschillende hersengebieden. De subcorticale gebieden, zoals de nucleus accumbens, die belangrijk zijn voor beloning, al goed functioneren, is de prefontale cortex – het gebied dat verantwoordelijk is voor impulscontrole en besluitvorming – nog volop in ontwikkeling.

wat is hier het gevolg van?

Answer 33

Dit leidt vaak tot een spanningsveld tussen emotie en controle: jongeren ervaren sterke emoties en zoeken vaak beloningen, maar hun vermogen om impulsief gedrag te beheersen is nog niet volledig ontwikkeld.

De onderontwikkelde prefontale cortex kan leiden tot risicovol gedrag. De hersenen van jongeren zijn gevoelig voor onmiddellijke prikkels, wat hen vatbaarder maakt voor impulsieve beslissingen, vooral in sociale situaties.