Hoorcollege 2: Neuroendocrinologie Flashcards
• Je begrijpt de basisprincipes van neuro-endocriene regulatie • Je kunt nadenken over de rol van cortisol bij gezondheid en ziekte
Wat is de juiste volgorde van hormonale controle door de hersenen?
We praten over cascades: hypothalamus -> hypofyse -> andere hormonen voor klieren -> andere klieren (zoals schildklier, eierstokken testikels) - hormonen door het hele lichaam bloed -> orgaan -> boodschap overbrengen
Verhoogt of stimuleert ACTH cortisol?
Yes.
Wat houd de hypofyse - bijnieras (pituitary-adrenal axis) in?
Het brein maakt CHR aan wat de productie van ACTH aan, dit wordt naar de bijnier ‘verstuurd’ via het bloed. De bijnier maakt vervolgens corisol en dat zegt tegen het brein ‘stop met het maken van ACHT’(negative feedback system).
Waar vind je receptoren voor CRH?
CRH-receptoren bevinden zich in de voorste en tussenliggende lobben van de hypofyse, de reukbol, het cerebellum, de hersenschors en de amygdala
Waar vind je receptoren voor ACTH?
Bijnieren
Waar vind je receptoren voor Cortisol?
Overal. De hoogste concentraties van cortisol-receptoren zijn te vinden in weefsels die betrokken zijn bij metabole processen, immuunrespons, ontstekingsreacties en stressrespons, zoals de lever, spieren, vetweefsel en immuuncellen.
Hoe weet je waar cortisol werkt?
Door te kijken waar cortisolreceptoren aanwezig zijn
Gonadotropin Releasing Hormone (GnRH)
Gonadotropin Releasing Hormone (GnRH) is een hormoon dat wordt geproduceerd in de hypothalamus, een deel van de hersenen. Het belangrijkste doel van GnRH is het reguleren van de productie en afgifte van gonadotropines, zoals luteïniserend hormoon (LH) en follikelstimulerend hormoon (FSH), door de hypofysevoorkwab. Deze gonadotropines zijn essentieel voor de regulatie van de voortplantingsfunctie bij zowel mannen als vrouwen.
De receptoren voor GnRH zijn te vinden op de cellen van de (anterior) hypofysevoorkwab.
Somatostatine
Somatostatine is een hormoon dat wordt geproduceerd in de hypothalamus, pancreas en maagdarmkanaal. Het remt de afscheiding van andere hormonen, zoals groeihormoon en insuline. Receptoren voor somatostatine worden gevonden in doelweefsels zoals de hypofyse, pancreas, maagdarmkanaal en lever.
Luteïniserend hormoon (LH)
Luteïniserend hormoon (LH) wordt geproduceerd in de hypofyse en speelt een cruciale rol bij de regulatie van de voortplantingsfunctie. Receptoren voor LH worden gevonden in de geslachtsorganen, zoals de testikels bij mannen en de eierstokken bij vrouwen, waar het hormoon de productie van geslachtshormonen zoals testosteron en oestrogeen reguleert.
Welke effecten heeft cortisol op het brein?
- Bepaald de initiële stressreactie
- Dempt de stressreactie
of - Ondersteunt / specificeert de stressreactie
- Ondersteuning van aanpassing aan toekomstige gebeurtenissen/chronische stressoren
en - stimuleert herinnering consolidatie (object-locatie-herkenning)
Welke twee soorten cortisol receptoren zijn er?
Glucocorticoid en mineralocorticoid
Wat is het verschil tussen Glucocorticoïdreceptor en de Mineralocorticoïdreceptor
Glucocorticoïdreceptor:
- Lagere affiniteit
- meer cortisol nodig
- stressreceptor
- Alomtegenwoordig-> cortex, hippocampus, thalamus, hypothalamus
Mineralocorticoïdreceptor:
- Zeer hoge affiniteit
- ‘prestress’
- Voornamelijk limbisch (emotioneel) brein -> Hippocampus
Cushing’s disease
Cushing’s disease is een aandoening die wordt veroorzaakt door een overproductie van cortisol, een hormoon dat wordt geproduceerd door de bijnieren. Deze overproductie is meestal het gevolg van een goedaardige tumor in de hypofyse, die adrenocorticotroop hormoon (ACTH) produceert in overmatige hoeveelheden. ACTH stimuleert op zijn beurt de bijnieren om meer cortisol te produceren.
De symptomen van Cushing’s disease zijn divers en kunnen onder meer gewichtstoename, hoge bloeddruk, veranderingen in de huid (zoals paarse strepen), verlies van spiermassa, vermoeidheid, veranderingen in het gezichtsuitdrukking (ronding van het gezicht), en menstruatiestoornissen bij vrouwen omvatten.
De behandeling van Cushing’s disease kan verschillende benaderingen omvatten, zoals medicatie om de cortisolproductie te remmen, bestralingstherapie om de tumor te verkleinen, of chirurgie om de tumor te verwijderen, afhankelijk van de ernst van de aandoening en de individuele gezondheidssituatie.
Onderzoek heeft aangetoond dat patiënten die zijn behandeld voor Cushing’s syndroom, vooral wanneer de behandeling succesvol is, nog steeds langetermijneffecten kunnen ervaren, met name op de grijze en witte stof van de hersenen. Welke effecten heeft dat?
Grijze stofvolume: Studies hebben aangetoond dat patiënten met Cushing’s syndroom vaak afwijkingen vertonen in de grijze stof van de hersenen, met name in gebieden die betrokken zijn bij cognitieve functies zoals geheugen, aandacht en executieve functies. Na behandeling kunnen sommige patiënten verbeteringen zien in het grijze stofvolume, hoewel dit niet altijd volledig herstel betekent. Blijvende veranderingen in grijze stofvolume kunnen een effect hebben op cognitieve functies op lange termijn.
Integriteit van de witte stof: Witte stof bestaat uit zenuwvezels die verschillende delen van de hersenen met elkaar verbinden. Onderzoek heeft aangetoond dat patiënten met Cushing’s syndroom veranderingen kunnen hebben in de integriteit van de witte stof, wat kan leiden tot verstoringen in de communicatie tussen verschillende hersengebieden. Na behandeling kunnen sommige patiënten verbeteringen zien in de witte stofintegriteit, maar blijvende schade kan leiden tot aanhoudende cognitieve problemen en andere neurologische symptomen.
