hoofdstuk 2 Flashcards
Politieke filosofie
= tak filosofie die zich bezighoudt met de vraag hoe verschillende individuen in een gemeenschap zouden moeten samenleven.
* Wat is rechtvaardigheid?, Welke bestuursvormen zijn rechtvaardig? (democratie, dictatuur, kapitalisme, communisme,…), Wat is een rechtvaardige verdeling van de (beslissings)macht? (volk of staat)
* Betekenis van vrijheid en gelijkheid
John Locke mensbeeld natuurtoestand
- Engelse filosoof, eerste verdediger individuele vrijheden en rechten van burgers
- Alle mensen worden VRIJ EN GELIJK GEBOREN (volk = adel + rijke burgers….slavernij! Kolonialisme!)
- IN NATUURTOESTAND geldt NATUURWET: Jouw vrijheid stopt waar die v. ander begint je mag ander géén schade toebrengen
- Als iedereen zijn verstand gebruikt en zich aan natuurwet houdt: natuurtoestand = VREDE, vrijheid en gelijkheid alle individuen gegarandeerd
- rationele capaciteiten: eigen voordeel natuurwet
Waarom is Locke zijn mensbeeld toch niet zo rooskleurig
hij bedoelde met de mensen enkel de rijke en de adel en hij was een voorstander van slavernij
Natuurwet, wanneer geld deze
Jouw vrijheid stopt waar die v. ander begint
,je mag ander géén schade toebrengen
- geldt in natuurtoestand
2 redenen afwijking mensbeeld Locke
- Mensen handelen vaak uit eigenbelang , NIET aan de natuurwet houden
- Gevolg: staat van oorlog
- Tweede reden tot chaos/opstand: onderdrukking door de overheid!
Hoe reageert Locke bij een overtreding
- Bij overtreding natuurwet: Iedereen gelijke recht bestraffen overtreder(want ieder is gelijk) proportionele straf in verhouding tot de misdaad
- Probleem als ieder naar eigen inzicht mag straffen: CHAOS + EINDELOZE DISCUSSIES over welke straf voor welke misdaad
- OPLOSSING: SOCIAAL CONTRACT
- Recht om straffen afstaan aan centrale instantie: DE GEMEENSCHAP ALS SOEVEREINE MACHT
- Ook vorst/regering onderworpen sociaal contract ook gestraft worden!
- Individuele vrijheden van burgers = recht op leven, vrijheid en bezit van eigendom moeten grondwettelijk beschermd worden door de staat
vergelijking Hobbes en Locke
Hobbes
* Natuurtoestand = negatief = oorlog van allen tegen allen
* Alle mensen gelijk in hun egoïsme, wantrouwen elkaar in streven naar hun eigenbelang.
* In natuurtoestand geldt natuurrecht = recht om eigenbelang na te streven zelfs ten koste van leven/bezit v/e ander
* Vanaf sociaal contract: Leviathan = centrale Machthebber = 1 persoon/instituut heeft alleenrecht om te straffen
Locke
* Natuurtoestand = positief = vrede ALS iedereen natuurwet volgt (eigenbelang= risico)
* Alle mensen vrij en gelijk geboren qua macht/bezit iedereen heeft gelijke recht om te straffen (proportioneel)
* In natuurtoestand geldt natuurwet = jouw vrijheid stopt waar die v/e ander begint (je mag de ander niet schaden)
* Vanaf sociaal contract: de gemeenschap als soevereine macht mag straffen
Vergelijking totalitair absolutisme en liberalisme
Totalitair absolutisme
* Dictatuur - Autoritaire Staat: 1 individu/instituut ABSOLUTE macht
* Alleen de alomtegenwoordige heerser kan straffen, kan zelf niet gestraft worden!
* Beter een slechte heerser dan geen heerser
* Heerser moet veiligheid onderdanen garanderen
* Sociaal contract = contract ts heerser en onderdanen
Liberalisme
* De Staat = Regering die de wil v. volk weerspiegelt, heeft BEPERKTE macht
* De Regering kan straffen, zelf ook gestraft!
* regering moet individuele vrijheden burgers zoals opgenomen in G.W., beschermen
* Sociaal contract = contract ts vrije onderdanen onderling
Natuurtoestand Jean-Jacques Rousseau
- grondlegger GEMEENSCHAPSTHEORIE (nauw samen visie natuurtoestand)
- Vrijheden, GELIJKHEID en belangen GEMEENSCHAP VOOROP
- Natuurtoestand = GELUKKIG!
- Solitair bestaan, simpele behoeftes probleemloos te bevredigen
- Natuur biedt een overvloed aan levensmiddelen
- Individuen zijn vrij en gelijk
- AMOUR DE SOI: liefde voor zichzelf: zelfzorg gericht op zelfbehoud
- Nog geen samenlevingsverbanden nog geen plichten tgo anderen nodig
Waarom is ongelijkheid een probleem? (Rousseau)
- Steeds snellere bevolkingsgroei overvloed natuur onder druk
- TOT SAMENLEVEN GEDWONGEN: vanuit noodzaak en medelijden met elkaar ontstond sedentaire samenleving*
- samenwerking + arbeidsverdeling om productie voldoende voedsel iedereen
- Gevolg: door arbeidsverdeling ontstond PRIVATE EIGENDOM toenemende ongelijkheid ts arm/rijk (concurrentie, conflicten)
- BEHOEFTEN werden COMPLEXER: voor luxe, status, imago
- AMOUR – PROPRE (eigenliefde die gehaald wordt uit de waardering anderen): egoïsme en trots, ontstaan het kwaad/ondeugd
Nood aan SOCIAAL CONTRACT!
Hoe lost Rousseau ongelijkheid op
- Macht handen ALLE BURGERS (niet enkel de rijken)
- SOCIAAL CONTRACT: natuurlijke vrijheid afstaan in ruil STAATSBURGERLIJKE VRIJHEID
- Iedereen moet mee beslissen over zaken in algemeen belang, belang van de HELE GROEP primeert!
- HET volk ALS EENHEID = 1 gezamenlijke/algemene wil = VOLONTE GENERALE
- Politieke discussies/overleg vermijden, zonder protest volgen van DE MEERDERHEID
- Minderheid heeft zich vergist gedwongen de wet volgen door de meerderheid beslist!
- TEGEN PARLEMENTAIRE DEMOCRATIE: enkele verkozen burgers, nooit collectieve wil representeren.
Kritiek Rousseau
TIRANNIE VAN DE MEERDERHEID
Meerderheid kan positie misbruiken om rechten minderheden te onderdrukken (E,S,P, uitsluiting en discriminatie)
Minderheid gemarginaliseerd
vormen vrijheid
- Isaiah Berlin Britse filosoof
Negatieve vrijheid - Afwezigheid beperkingen, tegenwerkingen, grenzen(vrij slavernij, (overheids)dwang, angst, armoede, boeien, onderdrukking,…)
Positieve vrijheid - Aanwezigheid van mogelijkheden tot handelen, kansen om je leven zelf in te vullen (participatierecht, kiesrecht, verenigingsrecht, seksuele vrijheid,…)
Visie John Stuart Mill vrijheid
- Britse liberale filosoof
On liberty (1859) levert ! bijdrage debat vrijheid meningsuiting - ELK INDIVIDU heeft recht te zeggen wat hij denkt
- Zelfs als dit anderen kwetst, beledigt, vernedert of ongepast is.
- Tegen paternalisme (=overheidsbemoeienis)
- Tegen druk van de publieke opinie (=tirannie vd meerderheid)
REDENEN
* Wie zegt 100% de waarheid? Zijn we niet allen feilbaar? = v. elkaar leren!
* Vrij v. denken –> vrije mening –> debat/discussie –> meer waarheid en zelfstandigheid
* Foutieve meningen/vooroordelen:
* NIET VERBIEDEN! Waarheid levend houden ipv accepteren als dood dogma!
- Want dan nooit weerlegd/gecorrigeerd worden in open debat. Dan kunnen we onjuiste visies nooit inruilen voor juistere visies en krijgen géén inzicht in onze vooroordelen/foute redeneringen. Integendeel, ze gaan eigen leven leiden en worden uitvergrootnooit censureren!
zijn er grenzen bij Mill?
- NO HARM PRINCIPLE = schadebeginsel: enkel strafbaar als je mening aanzet tot geweld en reëel risico tot FYSIEKE schade inhoudt!
- CONTEXT: niet overal en altijd gelijk wat zeggen! Bv als lk!
- Dus schelden en kwetsen is oke?
Nee! moet vermeden worden want staat vrij debat in weg! MORELE VEROORDELING, zeker t.a.v. weerloze mensen, maar nooit juridisch strafbaar
