Hoofdstuk 1 Flashcards
Rule of law
De overheid, maar ook de burgers, moeten zich houden aan het recht
Monarchie
regeringsvorm waarbij de macht bij één persoon berust, de monarch
Constitutionele monarchie
De positie van de Koning staat in de Grondwet
Parlementaire democratie
Inwoners mogen kiezen wie ze vertegenwoordigt in het parlement
Trias politica / scheiding der machten
- wetgevend
- uitvoerend
- rechtsprekend
Wat is het doel?
- wetgevend: koning + ministers + parlement
- uitvoerend: koning + ministers
- rechtsprekend: rechters
Tirannie voorkomen & vrijheid burgers vergroten
Gedecentraliseerde eenheidsstaat
- territoriale decentralisatie
- functionele decentralisatie
Een deel van de taken van de Rijksoverheid heeft de gemeenten overgenomen
- territoriale decentralisatie
Taken in verschillende gebiedsdelen bestaande organisaties - functionele decentralisatie
Organisaties die zich op een specifieke taak concentreren
Welke 2 dingen moeten er gebeuren bij wijziging Grondwet
- De Eerste en Tweede kamer moeten het eens worden over de wijziging.
- Daarna wordt de Tweede Kamer ontbonden en worden verkiezingen gehouden.
Waar staan de belangrijkste functies van de Nederlandse staat
Wetboek: GW (grondwet)
1) Actief kiesrecht
2) Passief kiesrecht
3) Onverenigbaarheid van functies
1) het recht om te stemmen
2) het recht om gekozen te worden
3) het is verboden om bepaalde functies samen uit te oefenen omdat je bijvoorbeeld jezelf in de ene functie zou moeten controleren.
Vetorecht
Wetsvoorstellen die zijn goedgekeurd door de Tweede kamer, kan de Eerste kamer afkeuren. Ook kunnen ze via een novelle (verkapt amendement) een wetsvoorstel wijzigen
Hoe ontstaat de formatie van een kabinet
- na de verkiezingen benoemd de Tweede kamer een informateur.
- de informateur zoekt uit wie een coalitie wilt vormen. (formateur is meestal toekomstige minister-president)
- de ministers worden door minister-president & de koning gemaakt en gekraakt (=regering)
Bestuursorganen van de provincie
- De commissaris van de Koning (benoemd bij koninklijk besluit)
- Het College Gedeputeerde Staten. (Gedeputeerden worden benoemd door en uit Provinciale Staten).
- Provinciale Staten. (Gekozen door en uit de ingezetenen)
Bestuursorganen van de gemeente
- de Burgemeester (benoemd bij koninklijk besluit)
- het college van B&W. (wethouders worden genoemd door en uit de gemeenteraad).
- de gemeenteraad (gekozen door de inwoners).
Bestuursorganen van het waterschap
- de voorzitter (benoemd bij koninklijk besluit)
- het dagelijkse bestuur (voorzitter en andere leden)
- de andere leden worden benoemd door en uit het algemeen bestuur
Decentralisatie
het overdragen van taken aan verschillende overheidslagen (provincies, gemeenten of waterschappen)
Deconcentratie
het spreiden van bevoegdheden binnen één laag van het overheidsbestuur.
Voorbeeld; De belastingdienst. Op vele plaatsen in Nederland is een kantoor van de dienst.
- Autonomie
- Medebewind
- Bestuursorganen beoefenen eigen bevoegdheden, geen overleg nodig
- Overleg is juist nodig, bestuursorganen doen het samen
Dualistisch stelsel
Er is een duidelijke scheiding tussen het kabinet en het parlement. Leden van het kabinet mogen niet tegelijkertijd lid zijn van de 1e of 2e kamer. (Nederland)
Monistisch stelsel
Scheiding is veel minder scherp. Het ene orgaan heeft een zeker overwicht op het andere orgaan.
3 soorten wetten in Nederland
- Formele wet (door wie): wijze van totstandkoming van een wet. GW 81.
- Materiële wet (voor wie): hier kijk je wél naar de inhoud van de wet en niet naar totstandkoming
- Regering heeft de bevoegdheid om regels in materiële zin te maken.
Verschil met formele is dat er geen strafbepalingen mogen staan
Grondrechten
- klassieke grondrechten
- sociale grondrechten
- rechterlijke macht
- klassieke grondrechten
Bieden burgers bescherming tegen de overheid art. 1 t/m 17 Gw. Wel afdwingbaar - sociale grondrechten
Instructienormen aan de overheid. Niet afdwingbaar - rechterlijke macht
Controleert of wettelijke regels worden uitgevoerd
Belangrijkste organen van de Europese Unie
- Europese parlement
Toezicht en controlebevoegdheden dat men het werk goed doet - Europese commissie
Dagelijks bestuur van de EU - Het hof van justitie
Zorgt ervoor dat de EU wetgeving bij elk land hetzelfde is - Europese rekenkamer
Waakt over de belangen van de belastingbetalers
Verdrag van Rome & EHRM
(EVRM Europese verdrag voor rechten van de mens). 1950. Dien een klacht in bij Europees hof voor de Rechten van de Mens
