hlutpróf 4 Flashcards
Hvað eru 3 vöðvagerðir ?
beinagrindarvöðvar
sléttir vöðvar
hjartavöðvi
segðu frá beinagrindavöðvum:
oftast tengdir beinum sinum og liðum
langar sívalar trefjar með mörgum kjörnum, rákóttir og ógreinóttir.
Hlutverk er að halda beinagrindinni upp og hreyfa líkamann
viljastýrðir
segðu frá sléttum vöðvum:
er í æðum, meltingarvegi, þvagfæri, öndurarfæri, æxlunarfæri og augum.
trefjanar eru þykkastar í miðjunni og mjókka í báða enda. Hefur einn kjarna í miðjunni og er sléttur vöðvi
Hlutverk sléttra vöðva er að færa fæðu og önnur efni í meltingarveg, stjórnar hreyfingum innri líkama (veit ekki fleiri hlutverk).
ósjálfráðir
Segðu frá hjartavöðva:
myndar stærsta hluta hjartaveggjarins
greinóttar sívala trefjar og eru venjulega með einum kjarna. Sameinast í nærliggjandi trefjum
hlutverk hans er að dæla blóði út í líkaman.
hver eru hlutverk vöðvavefja ?
framkalla hreyfingu
viðhalda líkamsstöðu
hreyfing á efni innan líkamans
varmamyndun
öndun
segðu frá hlutverki vöðvavefjar - framkalla hreyfingu
er samstarf vöðva, beina og liða
segðu frá hlutverki vöðvavefjar - viðhald á líkamsstöðu
samdráttur beinagrindavöðva stilla af liðamót og halda stöðugum t.d. í sitjandi eða standandi stöðu
Stellingarvöðvar eru stöðugt í samdrætti í vöku t.d. vöðvar í hálsi
segðu frá hlutverki vöðvavefja - hreyfing á efna innan líkamans
Hringvöðvar halda efnum inni í holum líffærum
o Fæði í maga
o Þvaga í þvagblöðru
Hjartavöðvi dælir blóði
Stjór blóðflæðis og þrýstings með sléttum vöðvum æða
Sléttir vöðvar færa fæðu og önnur efni í meltingarvegi
Flæði blóðs í bláæðum aftur til hjarta (beinagrindarvöðvar)
segðu frá hlutverki vöðvavefja - varmamyndun
Vöðvasamdráttur framleiðir varma sem fer að mestu í að viðhalda stöðugum líkamshita
Skjálfti getur aukið varmamyndun til muna
segðu frá hlutverki vöðvavefja - öndun
Millirifjavöðvar og þind framkalla þennslu á brjóstkassa svo loft flæðir inn í lungu vegna undirþrýstings, slökun þrýstir loftinu út
segðu frá vöðvatrefjum
gerðir úr aktíni og myosíni
segðu frá aktín þráðum?
eru grannir
hafa stýrirpróteinin trýpómyosín og trópónín
segðu frá myosín þráðum
eru sverir
hafa myosínhausa sem tengjast við aktínþræði og mynda þannig krossbrýr
hvernig styttist vöðvi?
Vöðvasamdráttur verður þegar myosínhausar „ganga eftir“ aktín þráðunum frá báðum endum vöðvaliðs
Aktín þræðir dragast í átt að miðju
H-bönd og I-bönd styttast
Z-línur færast nær hver annarri og hver vöðvaliður styttist
skilgreining á upptökum - origo
er festing vöðva við bein sem er kyrrstætt við samdrátt
skilgreining á festa - insertio
færist nær upptökum við samdrátt
Sumir vöðvar hafa festu í húð og þá færist húðin til við samdrátt (sbr. Svipbriðavöðvar)
segðu frá hægum og dökkum vöðvaþráðum
hafa lítið afl en mikið þol
grannir
hafa mikið af myoglóbíni
hafa mikið af hvatberum
eru umluktir þéttu háræðaneti
segðu frá hröðum og ljósum vöðvaþráðum
hafa mikil afl en lítið þol
sverir
hafa lítið magn af myoglóbíni
hafa lítið af hvatberum
eru ekki umluktir eins þéttu háræðaneti og Hægu/dökku vöðvaþræðirnir
hvernig er uppbygging rákótts vöðvafrumu?
- frumuhimna hefur pípulaga innfellingar sem kallast þverpíplur.
- það eru margir kjarnar í hverri frumu
- margir hvatberar í hverri frumu sem þýðir mikill bruni
- vöðvarauði sem bindur súrefni, finnast bara í vöðvafrumum
- frymisnet geymir Kalsíum jónir í hliðar sekkjum
- vöðvatrefjar fylla upp í stærsta hluta umfrymis vöðvafrumunnar
segðu ítarlegar frá beinagrindavöðva?
Kallast þverrákóttir vöðvar eða viljastýrðir vöðvar
Hver beinagrindarvöðvi er afmarkað líffæri úr mörgum frumum (vöðvaþráðum)
Hver vöðvi er gerður úr smærri einingum (vöðvaknippi í honum eru 10-100 vöðvaþræðir)
hvernig er boði miðlað frá taug til vöðva?
Til að rákóttur vöðvi dragist saman þarf taugaboð frá hreyfitaugafrumu
Tauga-vöðvamót eru þar sem hreyfitaugafruma og vöðvafruma mætast
hvað gerist í vöðvafrumunni við samdrátt og slökun?
Samdráttur varir meðan taugaboðefni er í taugavöðvamótbilinu og kalsíumstyrkur í umfryrmi er ofan við ákveðin mörk
Slökun verður þegar taugaboðefnið brotnar niður (ensímið), kalsíum dælur dæla kalsíum aftur inn í hliðarsekki frymisnetsins
hvað er hreyfieinign og hvernig er sambadnið á milli stærðar hreyfieiningar og nákvæmni hreyfinga?
Hreyfieinging er ein hreyfitaugafruma og allar þær vöðvafrumur sem hún tengist.
Einhreyfirtaugafruma tengist 10-2000 vöðvafrumum
Því smærri sem hreyfieiningin er, því nákvæmari er hreyfingin
Kraftur í vöðva fer eftir hversu margar hreyfieiningar eru virkjaðar
skilgreindu hugtakið vöðvaupptök (origo)
Origo - er festing vöðva við bein sem er kyrrstætt við samdrátt
skilgreindu hugtakið vöðvafesta (insertio)
Insertio - festa í vöðvum færist nær upptökum við samdrátt
hvernig er samstarf vöðva?
flestar hreyfingar eru tilkomnar vegna samdráttar í mörgum vöðvum
skilgreindu hugtakið primus motor
er fyrsti hreyfari og vöðvi sem veldur ákveðinni hreyfingu
DÆMI: m.biceps brachii er primus motor í flexio á olnbogalið
skilgreindu hugtakið antagonisti
gagnvirkur vöðvi - vöðvi sem veldur gagnstærðri hreyfingu
DÆMI: m. biceps brachii og m.triceps brachii eru antagonistar
skilgreindu hugtakið synergisti
samstarfednur - vöðvar sem valda sömu hreyfingunni
DÆMI: m.gastrocnemius og m.soleus
skilgreindu hugtakið fixatorar
festar auka stöðugleika á upptökum hjá primus motor
hvernig eru nöfn beinagrindavöðva?
nöfn beindagrindavöðva eru háð því hvernig þeir eru í laginu, stærð, staðsetningu, legu vöðvaþráðsins, hreyfingu eða fjölda vöðvaupptaka.
