HFST 3

Question 1

Samestelling van die openbare sektor

Answer 1

• Sentrale regering - kabinet (President en ministers) fokus op nasionale sake bv. verdediging, buitelandse sake, finansies, ens.
• Provinsiale regering - 9 provinsies fokus op bv. onderwys en gesondheid.
• Plaaslike regering - munisipaliteite fokus op verkeer, vullisverwydering, water en elektrisiteit, ens.
• Openbare korporasies - lewer openbare goedere en dienste bv. Eskom, Rand Water,
  SAL, Transnet, ens. (Semi-staatsorganisasies of SOE - State OwnedEnterprises)

Question 2

Staat se makro-ekonomiese doelwitte in Suid-Afrika

Answer 2

• Prysstabiliteit - lae inflasiekoers tussen 3 tot 6%.
• Ewewig of surplus op die betalingsbalans. Invluei > uit vloes
• Ekonomiese groei, verkieslik om en by 6% oor lang typerk.
• Lae werkloosheidskoers - volle indiensname is ekonoom se droom!
• Meer gelyke verdeling van inkomste - Gini koëffisient verbeter.
• Stabile wisselkoers - verander min.

Question 3

Die Begroting

Answer 3

n’ Begroting is n’ dokument wat die verwagte inkomste en beraamde uitgawes van die staat uiteensit

Question 4

Fiskale beleid

Answer 4

• Dit is enige poging van die regering om die ekonomie d.m.v. veranderinge in besteding en belastings te beinvloed, ten einde spesifieke doelwitte te bereik.
• “Die sakesiklus het ‘n direkte uitwerking op fiskale beleid.”
• Die instrumente van fiskale beleid is dus staatsbesteding (G) en belastings (T).
• Die Begroting gee die riglyne van fiskale beleid en kan ‘n tekort of ‘n surplus wees.
• Fiskale beleid kan uitbreidend of beperkend wees.

Question 5

Twee tipes Belasting

Answer 5

• Belastings op goedere en dienste (indirekte belasting) - bv. BTW, invoerbelasting en aksynsbelastings (sondebelasting).
• Belastings op inkomste en rykdom (direkte belasting) - bv. persoonlike inkomstebelasting, boedelbelasting en kapitaalwinsbelasting bv. verkoop vakansie
  huis.

Question 6

3 tipes Belastingstrukture

Answer 6

a. Progressiewe
* Hoe meer ‘n persoon verdien, hoe hoër is die betaalbare belasting.
* Dus is die belastinglas hoër vir hoë-inkomste groepe.
* Word dikwels aangehaal as ‘n metode om ekonomiese ongelykhede te verminder.
* Die meeste lande gebruik hierdie stelsel.

b. Proporsionele
* ‘n Vaste belastingkoers is betaalbaar.
* Die belasting is van toepassing op alle inkomstevlakke.
* Bv. maatskappy belasting in Suid-Afrika.

c. Regressiewe
* Die effektiewe belastingkoers vermeerder soos belasbare inkomste verminder.
* Die belastinglas op lae-inkomste grope is hoër.
* Bv. belasting op toegevoegdewaarde(BTW).

Question 7

Die lafferkurwe

Answer 7

Die Laffer-kurwe gee ‘n teoretiese verduideliking van die wisselwerking tussen belastingkoerse en belastinginkomstesvandiestaat.