HC.5 COVID-19 en ethische vraagstukken

Question 1

Op welke niveaus zijn er rollen weggelegd bij het uitbreken van besmettelijke ziekten?

Answer 1

• Microniveau: individueel, arts-patiëntrelatie
• Mesoniveau: instelling, beroepsgroep (richtlijnen, protocollen)
• Macroniveau: landelijk, overheid (wet- en regelgeving)

Question 2

Code zwart - wat is het en wanneer gaat het van start?

Answer 2

Op het moment dat er te weinig bedden op de intensive care (IC) zijn om alle patiënten te behandelen, moeten hierin keuzes gemaakt worden. Dit scenario heet ‘code zwart’. Hier is een draaiboek voor ontwikkeld wat ingaat als:
- de patiënten op medische gronden niet meer van elkaar te onderscheiden zijn (en dus gelijk zijn in hun behoefte aan IC-zorg.
EN
- er is een tekort aan IC-bedden.

-> Zorgverleners moeten patiënten nu vergelijken op niet-medische gronden.

Question 3

Code zwart - ethische uitgangspunten (waar wel en geen onderscheid in gemaakt mag worden)

Answer 3

WEL:
- Ieder mens is gelijkwaardig
- Zo veel mogelijk levens redden (utilisme)
- Rechtvaardigheid: gelijken gelijk en ongelijken ongelijk behandelen.

NIET:
Maatschappelijke positie, verstandelijke of lichamelijke beperking, iemands persoonlijke relatie, iemands vermogen of sociale status, etniciteit, nationaliteit, juridische status of sekse, voorafgaande kwaliteit van leven en eigen schuld.

Question 4

Code zwart - volgorde van voorrang volgens draaiboek

Answer 4

1. Voorrang voor patiënten met een waarschijnlijk kortere ligduur.
2. Voorrang voor patiënten die de infectie tijdens het werken, bij een gebrek aan persoonlijke beschermingsmiddelen hebben opgelopen.
3. Voorrang voor patiënten uit jongere generaties.
   -> Dit is triage op basis van intergenerationele solidariteit met als argumentatie het fair-innings argument, waarbij gesteld wordt dat iedereen in de loop van zijn of haar leven evenveel gelijke mogelijkheden moet hebben gehad.
4. Loting

-> Dagelijks is er een heroverweging voor al opgenomen IC-patiënten over prognose en de verwachte uitkomst, maar deze heeft niks te maken met de voorrangsregels hierboven. Het uitgangspunt is dat de behandeling van een IC-patiënt niet gestaakt wordt met de reden plek te maken voor een andere patiënt.

Question 5

Drie doelstellingen van het vaccinatieprogramma

Answer 5

• Verminderen van ernstige ziekte en sterfte
• Terugdringen van de verspreiding van SARS-CoV-2
• Voorkomen van maatschappelijke ontwrichting

Question 6

Ethische overwegingen rondom de preventieve overheidsmaatregelen

Answer 6

• Respect voor autonomie: keuzevrijheid, bewegingsvrijheid, lichamelijke integriteit
• Weldoen: bevorderen van de volksgezondheid, voorzorgsbeginsel -> voornamelijk gericht op het collectieve weldoen
• Niet-schaden: er wordt geprobeerd de schade zoveel mogelijk te beperken
• Rechtvaardigheid: verdeling van schaarse middelen (vaccins), ongelijkheden tegengaan. (Er zullen altijd ongelijkheden zijn: bijv. kinderen die het thuis al zwaar hebben, zullen meer lijden onder het sluiten van de scholen dan kinderen die het thuis goed hebben.)

-> Bij het doorvoeren van preventieve overheidsmaatregelen moet de afweging gemaakt worden of de voordelen (bevorderen van de volksgezondheid) opwegen tegen de nadelen (beperken van de autonomie).

Question 7

Voorwaarden voor het invoeren van vrijheidsbeperkende maatregelen

Answer 7

Zo’n maatregel moet:
- Noodzakelijk en effectief zijn
- Proportioneel zijn
- Subsidiair zijn
- Schadelijke effecten minimaliseren
- Niet discrimineren
- Gelijke toegankelijkheid bieden
- Privacy voldoende beschermen