HC.1 Inleiding microbiologie en infectieziekten (incl. weekinleiding) Flashcards
Wat doet de arts-microbioloog?
Ondersteuning van artsen en overige hulpverleners/medewerkers op
gebied van infectieziekten.
Arts-microbiologen denken mee over werk van anderen en hebben dus geen eigen poli of afdeling.
Behandeling en preventie van infectieziekten, wie doen dat?
- Huisarts
- GGD (SOA’s, tuberculose, uitbraakmanagement)
- 2e/3elijn: afhankelijk van ziektebeeld:
- Medisch specialist “eigen” vakgebied
- Internist- / kinderarts-infectioloog
- In overleg met arts-microbioloog
Veroorzakers van infectieziekten
- Bacteriën
- Virussen
- Fungi
- Parasieten
Bacteriën
- prokaryoten
- eencelligen
- dubbelstrengs, circulair DNA
- Vaak ook plasmidaal DNA
-> Om bacteriën te kunnen zien met het blote oog wordt gebruik gemaakt van koloniemorfologie (vaak op een bloedaggregaat)
-> Om bacteriën te kunnen zien onder de microscoop wordt gebruik gemaakt van kleuring. Grampositief kleurt paars, gramnegatief kleurt rood. Qua morfologie kan er onderscheid gemaakt worden tussen staafjes en kokken (=ronde vorm).
Voorbeelden van bacteriële infecties
- Streptokokken faryngitis
- Pneumokokken pneumonie
- Lues
- Urineweginfectie (E. coli)
Virussen
(+ uitleg werking retrovirus)
- Voor vermeerdering
afhankelijk van gastheercellen - Alleen DNA of alleen RNA
- Enkelstrengs of dubbelstrengs
- Omgeven door eiwitmantel (welke is bedekt met glycoproteïnen die zorgen voor binding aan de gastheercel)
-> De structuur verschilt per virus: met envelop of ‘naked’.
-> Virussen zijn op zichzelf geen levende cellen, dus technisch gezien ook geen micro-organismen.
-> Viraal retrovirus RNA komt vrij in cytoplasma van cel -> reverse transcriptase voor omzetting naar DNA -> omzetting naar dubbelstrengs provirus -> integrase voor inbouwing van provirus in cellulair DNA -> transcriptie en translatie van nieuw virus door gebruik van gastheercel. Dit alles leidt tot de aanmaak van veel nieuwe viruspartikels + de dood van de cel.
Voorbeelden van virale infecties
- Bovenste luchtweginfecties
- Rubella (rode hond)
- Hepatitis
- COVID-19
Fungi
- Eukaryoten
- Unicellulair: gisten
- Multicellulair (vertakkende draden): schimmels
- Velen dimorf (zie uitleg hieronder)
- Voortplanting door sporen
-> Afhankelijk van de temperatuur is het in gist of in schimmelvorm (‘dimorf’). Hoog of laag is per schimmel anders. Vaak is 37 graden een goede graadmeter omdat de vorm vaak in het lichaam verandert.
Parasieten
- Eukaryoten
- Parasitaire levenswijze
- Voor ontwikkeling geheel of ten dele afhankelijk van gastheer
Voorbeelden van parasitaire infectieziekten
- Malaria (soort koptelefoontje onder de microscoop)
- Luis
- Vliegenlarve
- Aarsmaden
-> De malariaparasiet heet ‘plasmodium’ (endoparasiet). De hoofdluis is een ectoparasiet.
Grootte van micro-organismen
- lintwormen: tot een meter lang
- bacteriën: 1-5 micrometer
- virussen: 10-100 nanometer
-> Omdat virussen zo klein zijn, kunnen ze alleen gezien worden met een elektronenmicroscoop.
Aanwezigheid van micro-organismen in de fysiologische situatie
-> In en op het lichaam zijn in de fysiologische situatie veel bacteriën, virussen, parasieten, schimmels en gisten aanwezig, welke essentieel zijn voor het lichaam.
Theorie achter infectieziekten (geschiedenis & de ‘basisgedachte’ van Koch)
Robert Koch (1843-1910) is de grondlegger van infectieziekten. Hij had vier postulaten bedacht met één basisgedachte:
“Het is één ziekte, met één microbiële verwekker en alleen bij ziekte is de verwekker aanwezig.”
De vier postulaten
- Micro-organismen zijn in grote getalen in het lichaam aanwezig, wat leidt tot de ziekte. Ze zijn niet aanwezig in een gezond lichaam. (*dit laatste blijkt niet waar te zijn)
- Micro-organismen moeten kunnen worden geïsoleerd van het zieke organisme en moeten kunnen groeien in een reine omgeving (een omgeving zonder andere micro-organismen). (*blijkt niet waar te zijn)
- Als het micro-organisme is geïsoleerd, moet het in een gezond organisme (zoals een muis) gespoten worden. Als gevolg hiervan zal het organisme ziek worden. (*blijkt niet waar: er spelen meerdere factoren een rol bij ziek worden)
- Vanuit het organisme dat ziek is, zou het micro-organisme weer gekweekt moeten kunnen worden. (*klopt/is nog niet weerlegd)
Pathogenen/(ziektes) ontdekt door Koch
- Miltvuur (Baccilus anthracis)
- Tuberculose (mycobacterium tuberculosis)
- Cholera (Vibrio cholerae)
