H4: Voortplanting bij de mens Flashcards
Dagen menstruatie
1-5
Lengte cyclus
28 dagen
Vruchtbare periode dagen
11–15
Ovulatie dagen
14
Vrouwelijke hormonen
- oestrogeen
- progesteron
- FSH
- LH
Mannelijke hormonen
- testosteren
- FSH
- LH
Hormonale klier die geslachtshormonen coördineert
Hypofyse
Nut geslachtshormonen
Regelen voortplantingsorganen
Primaire geslachtskenmerken
Geslachtskenmerken die al voor de geboorte aanwezig zijn
Secundaire geslachtskenmerken + oorzaak + nut
Toename van geslachtshormonen
Zorgen voor geslachtsrijpheid
Volwassen mannen en vrouwen vertonen ook andere lichamelijke verschillen.
Deze komen meestal pas in de puberteit tot uiting. Het zijn de secundaire geslachtskenmerken. Zij verschijnen als gevolg van verhoogde productie van geslachtshormonen (testosteronen en oestrogenen).
Mannelijke primaire geslachtskenmerken
• Teelballen (testes)
• Bijballen
• Balzak (scrotum)
• Zaadleiders
• Zaadblaasjes
• Prostaat
• Penis
Vrouwelijke primaire geslachtskenmerken
• Eierstokken (ovaria)
• Eileiders (tubae)
• Baarmoeder (uterus)
• Schede (vagina)
• Maagdenvlies
• Schaamlippen
Mannelijke secundaire gelachtskenmerken
• Lichaamsbeharing
• Skelet – skeletspieren
• Brede schouders
• Stemverlaging
• Vergroting penis + balzak
• zaadlozing
Vrouwelijke secundaire geslachtskenmerken
• Lichaamsbeharing
• Borsten
• Brede heupen
• Ronde vormen (onderhuids vet)
• Menstruatiecyclus
Ondanks de duidelijke verschillen in primaire geslachtskenmerken bij de geboorte, zijn de mannelijke en vrouwelijke geslachtsorganen embryonaal uit eenzelfde basispatroon ontstaan.
Indifferente periode
XY of XX
Na week 6
- XY -embryo (man) —> jongen
- XX - embryo (vrouw) tegresseert —> enkel vrouwelijke voortplantingsorganen ontwikkelen
Eierstokken
Naam
Ovaria
in eierstokken
deze produceren vrouwelijke geslachtshormonen en eicellen:
geslachtsklieren of gonaden
in eierstokken
het merg is rijk aan bloedvaten, de schors bevat follikels in verschillende stadia van rijping. In de follikel bevindt zich een eicel en follikelcellen ==>
voeden en beschermen van de rijpende eicel
Eileiders
Tubae
een eicel wordt in een trechter (via de … ) opgevangen en naar de baarmoeder getransporteerd via …
franjes
trilharen, vloeistofstroming en peristaltiek
Baarmoeder
Uterus
Baarmoeder opbouw
- bestaat uit zeer sterke kring- en lengtespieren
- de binnenzijde is bekleed met het baarmoederslijmvlies (aanvoer O2 en voedingsstoffen voor het embryo) dat tijdens de menstruele cyclus sterke veranderingen ondergaat
- de wand is voorzien van een goed doorbloede bindweefsellaag
- de baarmoeder versmalt naar onderen toe, de baarmoederhals. Deze hals wordt afgesloten met een slijmprop –> bescherming tegen binnendringen lichaamsvreemde stoffen of cellen
Functie baarmoederslijmvlies
aanvoer O2 en voedingsstoffen voor het embryo
Functie slijmprop
bescherming tegen binnendringen lichaamsvreemde stoffen of cellen
Schede
vagina
schede opbouw
- een gespierd en zeer rekbaar kanaal naar de buitenwereld toe.
- binnenzijde is bekleed met slijmvlies
- maagdenvlies
opbouw slijmvlies binnenzijde schede
glycogeen en glucose, melkzuurbacteriën
functie melkzuurbacteriën slijmvlies schede
lage pH zorgt voor bescherming tegen infecties
uitwendige geslachtsorganen vrouw onderdelen
- kleine en grote schaamlippen
- clitoris
functie schaamlippen
- vetweefsel –> bescherming
- slijm –> coïtus
vrouwen hebben follikelcel
mannen hebben …
cellen van Sertoli
pellucidenvlies –>
bevruchtingsmembraan
levensduur eicel + gevolgen
12-24 uur –> bevruchting moet in begin eileider gebeuren
wat gebeurt er als meer dan 1 zaadcel eicel zou bevruchten
verkeerde mix chomosomen (geen 2n)
eicelvorming
oögenese
- vorming van een primaire follikel voor de geboorte
- rijping van de primaire follikel vanaf de puberteit
- ovulatie
vorming primaire follikel werking
in de schors vd ovaria worden door MITOSE grote aantal kiemcellen of oögoniën gevormd
Al voor de geboorte starten de oögoniën met de MEIOSE
Er vormt zich een primaire follikel bestaande uit een primaire oöcyt (diploïd 2n) en follikelcellen
Het verdelingsproces blokkeert onmiddelijk na profase 1 van de meiose.
kiemcellen
oögoniën
mitose
vorm van celdeling
opbouw primaire follikel
primaire oöcyt (diploïd 2n) + follikelcellen
functie follikelcellen
voeding en bescherming
rijping van de primaire follikel vanaf de puberteit
- vanaf de puberteit
- om de ca. 28 dagen groeit een follikel door toename van follikelcellen rond de primaire oöcyt
- vorming van follikelholte gevuld met lucht
- Als follikel tot volle rijpheid is gekomen spreken we van een Graafse Follikel (+ pellucidenvlies)
- meiose wordt nu verdergezet
–> ontstaan twee dochtercellen - secundaire oöcyt is veel groter dan primaire (poollichaampje)
- de dochtercellen zijn haploId (n)
Als follikel tot volle rijpheid is gekomen spreken we van een
Graafse Follikel (+ pellucidenvlies)
primaire oöcyt
poollichaampje
werking ovulatie
- tegen einde van meiose
–> wand van de Graafse follikel barst langs dunste kant open
–> secundaire oöcyt wordt opgevangen door franjes en via de trechter naar de eileider gevoerd - eicel blijft tijdelijk omgeven door enkele lagen follikelcellen (corona radiata)
- geen bevuchting –> eicel binnen 24 u na ovulatie afsterven
–> resterende follikelcellen vormen corpus luteum (geel lichaampje) - als de secundaire oöcyt geprikkeld wordt door het binnendringen van een zaadcel, zal de meiose volledig afgewerkt worden en ontstaat er een nieuw poollichaampje en een rijpe eicel of oötide. Deze eicel bevat het haploïde chromosomenaantal van de eicel en de haploïde chromosomenaantal van de zaadcel (n + n diploïd)
follikelcellen die eicel omgeven
corona radiata
corpus luteum
geel lichaam
Rijpe eicel
Oötide
Na het binnendringen van de zaadcel in de eicel wordt het … ondoordringbaar, we noemen het nu …
Pellucidenvlies
Bevruchtingsmembraan
Regeling van de menstruatiecyclus gebeurt door … geproduceerd in de … en getransporteerd naar de …
Hormonen
Endocriene klieren
Doelwitorganen
Hormonen-concentraties menstruele cyclus onder invloed van
Positieve of negatieve feedback
Fases verloop menstruatiecyclus
- folliculaire fase
- luteale fase
- menstruatiefase
Als er een bevruchting is gaat het … zelf … aanmaken zodra het ingenesteld is. Hierdoor blijven de concentraties van … hoog en blijft het … intact
Later in de zwangerschap zal de … de rol van … overnemen
Embryo
HCG
Oestrogeen en progesteron
Baarmoederslijmvlies
Placenta
Het geel lichaam
Door de hoge … ca. … dagen voor de ovulatie wordt de … die de baarmoederhals afsluit …
De … van de vagina … zodat de zaadcellen een drietal dagen kunnen overleven
Oestrogeenspiegel
6
Slijmprop
Vloeibaar
pH
Stijgt
Plotse verhogingen van … in het bloed geeft een … van ca. … °C
Dit geeft mogelijks het gevoel van …
Oestrogeen
Lichaamstemperatuurstijging
0,5
Koorts
Teelballen
Naam
Testes
Teelballen functie
Produceren mannelijk geslachtshormoon testosteron en zaadcellen of spermatozoa
Mannelijk geslachtshormoon
Testosteron
Zaadcellen
Spermatozoa
Teelballen plaats + reden
Buiten buikholte in balzak of scrotum
37°C van buikholte = te hoog voor gezonde zaadcelproducte
hypothalamus
plaats + werking
- boven neus
- hypofyse hangt hier aan vast
–> hormoon –> bloedbaan –> eierstokken –> baarmoeder
FSH + functie
follikelstimulerend hormoon
groei + ontwikkeling follikels stimuleren
tertiaire geslachtskenmerken
hoe je je voelt / gedraagt
LH
luteïniserend hormoon
(luteïne = geel –> zorgt ervoor dat het geel lichaampje ‘springt’ en eisprong gebeurt)
endocrien
hormonaal
endocriene klieren
- hypothalamus (hersenen
- hypofyse (voorkwab hersenen)
- eirerstokken
hypothalamus hormoon + doelwitorgaan
GRF (gonadotropine releasing factor, niet kennen)
hypofyse
hypofyse hormoon + doelwitorgaan
gonadotrope hormoon:
- FSH
- LH
eierstok
eierstok hormoon + doelwitorgaan
geslachtshormonen
- oestrogeen
- progesteron
baarmoeder
opbouw mannelijke voortplantingsorgaan
opgebouwd uit … met …
in de wand van de zaadbuisjes zitten … en …
tussen de zaadbuisjes vind je …
binweefselkapsel
teelbaltussenschotten, teelballobjes en zaadbuisjes
zaadmoedercellen of spermatogoniën
cellen van Sertoli
cellen van Leydig
functie cellen van Sertoli
ondersteunen zaadcelvorming
functie cellen van Leydig
produceren testosteron
zaadcellen verplaatsen via
vloeistofstroming, trilharen en peristaltiek
bijballen functie
- reservoir voor zaadcellen die verder rijpen
- afscheiding van zaadvloeistof
zaadleiders en zaadblaasjes
- 50 cm lang buisje met gespierde wand
- mond uit in de urinebuis
- zaadblaasjes produceren zaadvloeistof met fructose = energiebron
functie gespierde wand zaadleider
peristaltiek en ejaculatie
fructose in zaadvloeistof
energiebron
prostaat
- klier die een kleurloze vloeistof produceert
- deze vloeistof + vocht uit bijballen + zaadblaasjes (+ zaadcellen) –> sperma
spermavorming
vloeistof uit prostaat + vocht bijballen + zaadblaasjes (+ zaadcellen)
klieren van Cowper
produceren een stof die het urinezuur in de urinebuis neutraliseert
zure pH vagina = dodelijk voor zaadcellen
penis functie + opbouw
- copulatieorgaan
- bestaat uit urinebuis, omgeven door zwellichamen
- eindigt op de eikel, omgeven door de voorhuid
functie zwellichamen penis
erectie
functie voorhuid
bevat smeerstof en zorgt voor hygiëne
spermatogenese
zaadcelvorming
spermatogenese begint in de eerste weken na indifferente periode. In de wand van de zaadbuisjes bestaan er diploïde cellen : de …
Tussen die cellen zorgen de … voor voeding en ondersteuning
Vanaf de puberteit vemenigvuldigen de diploïde spermatogonia zich door mitose, één vd twee dochtercellen , de …, deelt onmiddelijk verder door een meiose en vormt vier haploïde cellen = …
De andere blijft achter als diploïde …
De … differentieren nog verder tot …
spermatogonia
cellen van Sertoli
spermatocyt
spermatiden
spermatogonie
spermatiden
spermatozoa
hormonale regeling spermatogenese
positieve en negatieve feedbackmechanismen
negatieve feedback voorbeelden!
- cellen van Sertoli scheiden hormoon ‘inhibine’ af vanaf dat de drempelwaarde van FSH wordt overschreden
–> inhibine remt FSH vorming in hypofyse - overmaat aan testosteron –> LH-synthese hypofyse en GRF-vorming hypothalamus remmen
geslachtgemeenschap
coïtus
coïtus biologisch gezien
geslachtsdrift = geheel van reflexen als antwoord op exo- en endogene prikkels
man coïtus
erectie vd penis + voorvocht (klieren van Cowper)
vrouw coïtus
erectie vd clitoris + vochtafscheiding (vaginaal slijm + kleurstof)
ritmische beweging van de penis in de vagina
zaadlozing of ejaculatie
(3 ml sperma met 3.10^6 zaadcellen)
diep menselijke relatie
waarden, wederzijdse liefde, respect, verantwoordelijkheid
Gonadotroop
Wat de werking van de geslachtsklieren beïnvloedt
