H4 aandoeningen aan het bewegingsapparaat: osteoporose, sarcopenie en artrose

Question 1

osteoporose

Answer 1

verlies van botmassa en botstructuur, waardoor het risico op fracturen vergroot.

Het komt voornamelijk voor bij ouderen. Polyfarmacie en comorbiditeiten zijn risico voor osteoporose, en vergroten gelijktijdig het valrisico.

Question 2

4 belangrijkste fracturen bij osteoporose zijn

Answer 2

heup, pols, wervel, proximale humerus.

Question 3

etiologie osteoporose

Answer 3

Bot is levend weefsel. Het wordt voortdurend opgebouwd en afgebroken. Tot je 30ste levensjaar wordt er meer aangemaakt dan afgebroken. Ze bereiken hun maximale botmassa, piekbotmassa. Rond je 40-50ste levensjaar wordt er meer afgebroken dan aangemaakt, de botmassa neemt af. Vanaf 50ste jaar verdubbeld fractuurrisico per tien jaar.

Question 4

wat is nodig voor een goede botopbouw?

Answer 4

gezonde voeding, vitamine D, calcium en voldoende lichaamsbeweging nodig.

Geslacht, ras en gezondheidstoestand hebben ook effect op piekbotmassa.

Question 5

waarom hebben vrouwen meer risico op osteoporose na de menopauze

Answer 5

vanwege afnemende oestrogenen

Question 6

risicofactoren osteoporose

Answer 6

• Recente fracturen: vanaf 50 jaar is er een verhoogd risico op fracturen(2-5x zo hoog). Eerste twee jaar extra groot
• Verhoogde valneiging
• immobiliteit
• laag lichaamsgewicht: vet is een bron van oestrogenen, die botopbouw stimuleren. <60 kg of BMI van 20 of lager
• genetische factoren
• alcohol en roken
• glucocorticosteroïden
• secundaire oorzaken: andere ziekten

Question 7

bij welke dosis en waarom vergroot het gebruik van glucocorticosterioden het risico op osteoporose

Answer 7

glucocorticosteroïden hebben een remmend effect op botopbouw en stimulerend op botafbraak.

Ook verminderen ze de opname van calcium in de darmen en verhogen ze de secretie in de nieren.

Ook veroorzaakt het spierzwakte.

Dit is bij een dosis van 7,5 mg per dag of meer.

Question 8

FRAX-tool + alternatief

Answer 8

inschatting fractuurrisico wordt gemaakt aan de hand van FRAX-tool(fracture risk assement-tool), een risicotabel waarbij score 4 of hoger een verhoogd risico geeft

ipv FRAX kan de Garvan Fracture Risk Calculator gebruikt worden

Question 9

diagnostiek osteoporose

Answer 9

Bij een risicoscore van 4 of meer of een recente fractuur wordt er een botdichtheidsmeting gemaakt.

DXA(dualenergy X-ray absorptiometry) hierbij wordt de botminerale dichtheid gemeten.

Gemeten bij de wervelkolom en heup(hals).

Deze score wordt vergeleken met de T-score(referentie waarden voor jongvolwassenen).

• T-score > - 1,0 (normaal)
• T-score tussen -1 en -2,5 is osteopenie(lage botdichtheid)
• T-score <-2,5 is osteoporose

Daarnaast wordt Lab onderzoek gedaan voor secundaire oorzaken

Question 10

behandeling osteoporose

Answer 10

• Laag fractuurrisico : leefstijladviezen
• Matig fractuurrisico: leefstijladviezen, vit D en Z.N. calcium
• Hoog fractuurrisico: leefstijladviezen, vit D, Z.N. calcium en medicamenteuze behandeling osteoporose

Question 11

5 leefstijladviezen voor osteoporose

Answer 11

• Voldoende lichaamsbeweging met bot belastende activiteiten(lopen, hardlopen, etc)
• Voldoende daglicht voor de vit D
• Gezonde voeding
• Stoppen met roken en overmatig alcoholgebruik
• 1.000 tot 1.200 mg calcium per dag(= 4x zuivelproducten)

Question 12

medicatie osteoporose

Answer 12

• Middelen die botafbraak remmen:

bisfosfonaten

selectieve oestrogeenreceptormodulatoren

denosumab

• Anabole middelen die botopbouw stimuleren
• Middelen met gemengd effect

Question 13

wanneer worden anabolen gegeven bij osteoporose

Answer 13

anabole middelen worden alleen gegeven als ondanks botafbraak remmende middelen er 3 fracturen zijn opgelopen, waarvan totaal 2 wervelfracturen.

Question 14

sarcopenie

Answer 14

Sarcopenie is een aandoening die primair wordt veroorzaakt door ouderdom, ook bij de meeste gezonde ouderen.

De officiële definitie ontbreekt, maar het betekent letterlijk verlies van spiermassa/lage spiermassa.

Question 15

sarcopenic obesity

Answer 15

Een lage spiermassa en hoge vetmassa

Question 16

Dynapenic obesity

Answer 16

lage spierkracht en hoge vetmassa

Question 17

7 oorzaken sarcopenie

Answer 17

• Ouderdom
• Kwalitatief verminderde spierstructuur: afname type-II-vezels, vetinfiltratie en verminderde spiercontractie
• Hormonen: afname geslachtshormonen en groeihormonen
• Neurologie: verminderde aansturen spieren(innervatie)
• Verminderde beweging
• Immunologie; chronisch verhoogde ontstekingsmediatoren
• IL-6(interleukine 6) - TNF-alfa(tumornecrosefactoralfa)
• Ongezonde voeding, waarbij;
• Vit D te kort
• Eiwit te kort
• Verhoogde suiker/vet

Question 18

gevolgen sarcopenie

Answer 18

De gevolgen zijn functioneel, in de vorm van bijvoorbeeld verminderde mobiliteit, en op metabool niveau.

Dit zorgt voor een verminderde glucosehomeostase wat weer gelinkt is aan diabetes mellitus.

Question 19

3 manieren voor het valide en reproduceerbaar meten van de spiermassa

Answer 19

DXA, CT en MRI.

Question 20

DXA bij sarcopenie

Answer 20

dual energy X-ray absorptiometry

Wordt gebruikt om de vetmassa en de vetvrije massa te meten.

De vetvrije massa is opgedeeld in harde delen(de botmassa) en zachte delen(bind- en spierweefsel).

75% van de spiermassa zit in armen en benen, daarom worden die vaak onderzocht.

Question 21

CT en MRI bij sarcopenie

Answer 21

dwarsdoorsnede spier. Deze methoden worden gebruikt om kleine veranderingen in de spier, 2-3%, te zien. Hierdoor kunnen ze goed zien of voeding-/beweeginterventies hebben geholpen

Question 22

Spierbiopt bij sarcopenie

Answer 22

hiermee kunnen ze histologisch en chemisch onderzoek doen naar de samenstelling van de spier.

Question 23

MR-spectroscopie bij sarcopenie

Answer 23

hiermee kunnen ze bepalen hoeveel lipiden de spier bevat en het spiercelmetabolisme.

Question 24

hoe wordt de spierkracht gemeten bij sarcopenie?

Answer 24

met een dynamometer

Question 25

behandeling/preventie sarcopenie?

Answer 25

• Vitamine D suppletie kan leidden tot een verbetering van spierkracht en functie
• Visvetzuren werken anti-inflammatoir
• Soms worden anabole medicijnen gegeven zoals testosteron en groeihormonen

Question 26

synoviaal gewricht

Answer 26

bewegelijk gewricht

Question 27

waaruit bestaat een synoviaal gewricht?

Answer 27

1. Bot
2. Kraakbeen
3. Kapsel met slijmvliezen(synovium)
4. Slijmbeurzen
5. Ligamenten
6. Pezen
7. Spieren

Question 28

proteoglycanen

Answer 28

grote moleculen gevuld met water(proteoglycanen) in het kraakbeen. Deze proteoglycanen verzorgen een stevige en veerkrachtige structuur.

door ouderdom splitsen de proteoglycanen zich waardoor ze minder water op kunnen nemen, dit leidt tot minder veerkrachtigheid van het kraakbeen

Question 29

waaruit is kraakbeen opgebouwd in een synoviaal gewricht?

Answer 29

een netwerk van collageenvezels met proteoglycanen

Question 30

waarom wordt kraakbeen op den duur dunner en ruwer?

Answer 30

Bij het ouder worden gaat het transport van voedingsstoffen naar het kraakbeen minder goed waardoor het dunner en ruwer wordt. Hierdoor ontstaan sneller beschadigingen die minder goed herstellen.

Question 31

primaire artrose

Answer 31

langzaam progressieve reumatische aandoening als gevolg van hogere leeftijd

Question 32

secundaire artrose

Answer 32

langzaam progressieve reumatische aandoening. ten gevolge van; chronische ontsteking, standsafwijkingen en trauma’s.

Question 33

6 symptomen/kenmerken artrose

Answer 33

• Schade aan en verlies van kraakbeen
• Benige uitgroei(osteofyten)
• Sclerosering subchrondaal(verharding van het bot onder het kraakbeen)
• Ontsteking van het synoviale weefsel
• Verzwakking van de ligamenten
• Vermindering spierkracht

Question 34

benige uitgroei artrose

Answer 34

osteofyten

Question 35

verharding van het bot onder het kraakbeen bij artrose

Answer 35

Sclerosering subchrondaal

Question 36

4 systemische risicofactoren artrose

Answer 36

• Geslacht(meer vrouwen)
• Etniciteit
• Overgewicht
• Leeftijd

Question 37

7 lokale risicofactoren artrose

Answer 37

• Aangeboren gewrichtsafwijkingen
• abnormale bewegelijkheid(laxiteit)
• gewrichtsbeschadiging
• gewrichtsoverbelasting, door belasting sporten
• spierzwakte
• operatie aan gewricht
• abnormale uitlijning gewricht.

Question 38

abnormale bewegelijkheid

Answer 38

laxiteit

Question 39

crepitaties

Answer 39

krakend geluid

Question 40

diagnose artrose

Answer 40

Klinische diagnose kan gesteld worden op basis van anamnese en lichamelijk onderzoek. Soms wordt bloedonderzoek en röntgen gemaakt om andere aandoeningen uit te stellen maar dit is niet nodig voor diagnose.

Question 41

ACR criteria

Answer 41

American College of Rheumatology.

classificatie bij heup en knie artrose dat klinische en radiologische factoren onderscheidt voornamelijk voor onderzoeksdoeleinden

Question 42

behandeling artrose

Answer 42

Eerstelijnszorg doet de behandeling.

leefstijladviezen, medicatie en oefentherapie.

Het is belangrijk dat ondanks pijn toch bewogen blijft worden, daarom fysio