H2: voelen Flashcards
Wat is proprioceptie?
Positie van het lichaam in de ruimte met ingang van positie en houding.
Geef enkele voorbeelden van stimuli waarvoor de huid gevoelig is.
- druk
- vibratie
- warmte en koude
- weefselschade
Waaruit bestaat de huid?
3 lagen:
- epidermis
- dermis
- onderhuidse vetlaag
Wat verstaan we onder naakte huid?
- handpalmen, voetzolen, lippen, delen van de geslachtsorganen
- veel receptoren
- gebruikt om aan te raken
Wat verstaan we onder behaarde huid?
- wordt aangeraakt
- minder receptoren
- wel C-afferenten => belangrijk voor affectieve aspect
Wat is horripilatie?
Het rechtkomen van haren bij koude of dreiging.
Welke receptoren vinden we terug in de huid?
Vrije zenuweinden
Folliculaire zenuweinden
Merkel schijfjes
Ingekapselde zenuweinden
- Lichaampjes van Pacini
- Lichaampjes van Ruffini
- Lichaampjes van Meissner
Wat zijn vrije zenuweinden?
= normale neuronen zonder bijzondere inkapseling
Verschillende zenuweinden staan in voor verschillende functies
- Thermoceptie: detectie van temperatuurverandering van de huid
- Nociceptie
- Kriebelen, jeuk en aangename zeer zachte streling
Wat hoort er bij de folliculaire zenuweinden?
- gewikkeld rond haren net onder de talgklieren
- functie: detecteren beweging van haar
- snelle adaptatie, getriggerd door beweging en verandering
Wat hoort er bij de merkel schijfjes
- mechanoreceptoren
- zeer klein, scherp afgelijnd receptief veld
- trage adaptatie; blijven vuren onder druk
- functie: detecteren druk, vorm en textuur, ih. bijzonder in de vingertoppen
- belangrijk om de rand van objecten en puntvormige druk te voelen
Wat hoort er bij de lichaampjes van Meissner?
- mechanoreceptoren
- klein, scherp afgelijnd receptief veld
- snelle adaptatie
- cruciaal voor het waarnemen van contouren, fijne structuren/texturen en lichte aanrakingen
- gevoelig voor reliëf tot 5 miljoenste van een meter
- vingertoppen, enkel op de naakte huid
Wat hoort er bij de lichaampjes van Ruffini?
- mechanoreceptoren
- groot, weinig afgelijnd receptief veld
- trage adaptatie
- gevoelig voor uitrekken van de huid, statische druk op de huid, proprioceptie
Welke kenmerken horen bij de lichaampjes van Pacini?
- mechanoreceptoren
- groot, weinig afgelijnd receptief veld: +/- 300 per hand
- snelle adaptatie
- gevoelig voor vibratie
- aanwezig in huid en spieren
- rechtstreeks contact zelfs niet noodzakelijk => nuttig voor gebruiken van objecten
Wat is tactiele agnosie?
Onvermogen om objecten te herkennen door aanraking, vaak bij gepreserveerd basaal tactiel vermogen.
Welke receptoren staan in voor temperatuur?
Vrije zenuweinden
Welke thermoreceptoren zijn gekend in zoogdieren?
TRP: Transient Receptor Potential
Voor welk bereik is de TRPM8 gevoelig?
Koelheid en menthol
Voor welk bereik is de TRPV1 gevoelig?
Hitte en capsaïcine.
Welke types nociceptoren zijn er op de vrije zenuweinden?
- mechanoreceptoren met hoge drempel
- temperatuur
- bepaalde irriterende aromaten en omgevingsstoffen die ontsteking kunnen veroorzaken
Wat gebeurd er in het somatosensorische circuit op subcorticaal niveau?
Informatie van de huid, spieren en organen wordt gestuurd naar het ruggenmerg.
Wat houdt de DCLM route in? (= axonen van nauwkeurig gelokaliseerde informatie)
Stijgen door de dorsale kolom in de witte stof van het ruggenmerg:
=> Dorsale kolomnuclei in de medulla
=> Kruising
=> Verdere stijging via mediale lemniscus
=> VPN thalamus (ventrale posterieure)
=> Primaire somatosensorische cortex
Hoe gaat de route van axonen van weinig nauwkeurig gelokaliseerde informatie, zoals temperatuur en pijn?
Meteen synaps bij betreden ruggenmerg
=> Kruising
=> Stijging via spinothalamische baan
=> VPN thalamus (ventrale posterieure)
=> Primaire somatosensorische cortex
Wat zijn de kenmerken van de VPN thalamus binnen het somatosensorisch circuit?
- lippen, handen, tong disproportioneel veel toegewijde neuronen
- opdeling: mediaal (gezicht, tong) en lateraal (ledematen, romp)
- binnen elke kern is er de opdeling anterieur - posterieur
Welke onderdelen van de hersenen behoort tot het corticale deel van het somatosensorisch circuit?
- primaire somatosensorische cortex
- secundaire somatosensorische cortex
=> is extreem plastisch
Wanneer zijn we fantoompijn?
Typisch bij een amputatie.
Welke therapie wordt er gebruikt als iemand fantoompijn heeft?
mirrorbox
Wat is endogene analgesie?
Lichaamseigen pijnstilling
Wat houdt endogene analgesie in?
Via stimulering van de periaqueductale grijze stof worden endogene opiöiden vrijgegeven.
Wat is de functie van endogene analgesie?
- alarmfunctie van pijn
- te sterke terugtrekken bij pijn is vaak maladapaief
Wat is zelfverwonden gedrag?
= doelbewust zichzelf fysieke schade toebrengen (snijden, krassen, verbranden, …)
Wat houdt het homeostatisch verklaringsmodel van zelfverwondend gedrag in?
= nadruk op functie endogene opioïden
Chronische stress, in het bijzonder tijdens jeugd
- Vermindering van de endogene opioïde respons op acute stressoren
- Zelfverwondend gedrag als manier om “benodigd” (homeostatisch) niveau te herstellen bij acute stressoren
