H1: Geschiedenis, theorie en onderzoeksstrategieën Flashcards
1
Q
Wat is de OntwikkelingsP ?
A
- wetenschap
- toegepast
- interdisciplinair
2
Q
Wat wordt bedoeld met wetenschap?
A
OntwikkelingsP is een wetenschap die de stabiliteit en verandering in gedrag over de levensloop willen begrijpen in verschillende domeinen met interesse voor beÏnvloedende factoren voor de ontwikkeling
3
Q
Wat wordt er bedoeld met toegepast?
A
OntwikkelingsP heeft belang in de praktijk zoals in opvoeding en onderwijs
4
Q
Wat wordt er bedoeld met interdisciplinair?
A
OntwikkelingsP ontwikkelt zicht door gecombineerde inspanningen uit vele wetenschappen
5
Q
Theorie in de zin van Ontwikkelingspsychologie
A
geordend en samenhangend geheel van uitspraken dat het gedrag in de ontwikkeling:
- beschrijven: casus wordt voorgesteld en beschreven
- verklaren: oorzaken zoeken van gedrag in casus
- voorspellen: nadenken over de gevolgen van gedrag in de toekomst
6
Q
Wat is de nut van theorie?
A
- het begrijpen helpt een richting en betekenis te geven aan wat we zien
- theorie vormt de basis voor de praktijk, men weet wat te doen
- men heeft de behoefte voor wetenschappelijke bevestiging en dit helpt bij het belang van replicatie
7
Q
Wat is de continue ontwikkeling en zijn kenmerken?
A
- kwantitatief van aard, capaciteiten veranderen geleidelijk
- gebeurd vaak op een geleidelijke en rustige manier
- bv fysiek, vocabulaire, informatie verwerkingscapaciteit
8
Q
Wat is de discontinue ontwikkeling en zijn kenmerken ?
A
- kwalitatief van aard en verloopt in abrupte overgangen.
- Elke fase brengt een fundamenteel nieuwe manier van functioneren, niet vergelijkbaar met de vorige.
- bv morele ontwikkeling en relaties
9
Q
Hoe werd de ontwikkeling vroeger gezien?
A
- als één verloop die unidimensionaal en universeel is
- aanhangers van de stadiatheorieeën (Piaget en Kholberg)
- zelfde sequentie van ontwikkeling
10
Q
Hoe wordt de ontwikkeling nu gezien?
A
- als meerdere verlopen door onderschema’s, en combinatie van persoonijke en omgevingskenmerken
- bij sommige zijn er vooruitgang, stagnatie of degressie in de ontwikkeling
11
Q
erfelijkheid: kijk op ontwikkelings P
A
- biologische theorieën
- aangeboren biologische eigenschappen
- endogeen: van binnenuit naar buiten
- focus stabiliteit en erfelijkheid
- omgeving enkel van belang in vroege jaren
12
Q
Omgeving: kijk op ontwikkeling P
A
- milieutheorieën
- exogeen: van buiten naar binnen
- focus plasticiteit en veranderbaarheid
- omgeving= altijd belangrijk
13
Q
tegenwoordig: nature of nurture?
A
complexe interactie tussen erfelijkheid en omgeving
14
Q
Levensloop perspectief kenmerken?
A
- vertegenwoordiger van het dynamische systeembenadering
- levenslang
- multidimensionaal en veelvormig
- plastische
- verschillende contexten
15
Q
Levenslange
A
- tegenstander van Freud, Piaget en Kohlberg
- volwassenheid = vele ontwikkelingsmogelijkheden
- interactie tussen de 3 domeinen: fysiek , cognitief en emotioneel sociaal
16
Q
levensloop: bevruchting, geboorte
A
prenataal
17
Q
levensloop: 0-2
A
baby en peuter
18
Q
levensloop: 2-6
A
vroege kindertijd
19
Q
levensloop:6-11
A
lagere schoolleeftijd
20
Q
levensloop:11-18
A
adolescentie
21
Q
levensloop: 18-40
A
vroege volwassenheid
22
Q
levensloop:40-65
A
middelbare volwassenheid
23
Q
levensloop: 65- overlijden
A
late volwassenheid
24
Q
multidimensionaal
A
- samenspel van biologische, psychologische en sociale factoren
25
multidirectioneel
- veelvormig
- vooruitgang en achteruitgang in dezelfde domein of tussen domeinen
26
plasticiteit
- veranderbaarheid en kneedbaarheid
- hangt ook af van individuele verschillen
- capaciteit van veranderbaarheid neemt af
- rigiditeit neemt toe
27
verschillende contexten
- leeftijdsgebonden: gebeurtenissen zijn sterk verbonden met leeftijd wat het voorspelbaar maakt/ normatief
- gebonden aan geschiedenis: gebeurtenissen die bepaalde generaties meemaken
- niet-normatief: onregelmatige gebeurtenissen
28
mensbeeld 1 van de ontwikkeling P
- kinderen zijn een vat vol impulsen en driften die gevaarlijk kunne zijn
- volwassenen moeten de driften goed begeleiden
29
mensbeeld 2 van de ontwikkeling P
- kinderen zijn geboren als een onbeschreven blad (tabula rasa
- volwassenen moeten hen alles vanaf nul aanleren
30
mensbeeld 3 van de ontwikkeling P
- kind geboren als moreel wezen, van nature goed
- volwassen moeten de goedheid stimuleren
31
Wie zijn de wetenschappelijke voorouders?
- Darwin
-Hall
-Binet
32
evolutietheorie: Darwin (verklaring)
- natuurlijke selectie
- seksuele selectie
- survival of the fittest
33
evolutietheorie -> ontwikkeling P
- ervaringen, gedragingen zijn nuttig voor onze overleving
- hieruit is de recapitulatietheorie ontwikkeld
34
recapitulatietheorie
- ontogenese als herhaling van de fylogenese
- achterhaald
35
ontogenese
de ontwikkeling van een mens
gedurende een mensenleven (van geboorte tot dood)
36
fylogenese
de ontwikkeling of evolutie van de mens
als soort (over verschillende generaties heen)
37
recapitulatietheorie en ontwikkeling spel
- vroege indertijd 0-4: stadium van dieren
- kindertijd (4-8): stadium nomadische mensachtigen
- pre-adoloscentie: stadium van het sedentair bestaan
- adolescentie: stadium van beschaving
38
normatieve benadering: Hall (beschrijving)
- onderzoek om leeftijdsgemiddelde en typische ontwikkeling (de norm) in kaart te brengen
- endogeen
- maturatie: bij geboorte zit iets klaar in de mens waardoor we op een bepaalde leeftijd specifieke gedragingen tonen
39
test bewering van Binet (voorspelling)
- Standford-Binet intelligentie test: identificeren van kinderen met leerproblemen
- Interesse in individuele verschillen in ontwikkeling
- Norm opstellen van intelligentie
40
klassieke theorieën
- Psychoanalytische theorieën ( Freud, Erikson)
- Leertheorieën
(Traditioneel Behaviorisme, Sociaal leren
theorie)
- Piaget.
41
Psychoanalyse
Psychoanalyse van Freud
Kinderen gaan door een reeks stadia waarin conflicten tussen biologische driften (thanatos en eros) en sociale verwachtingen plaatsvinden.
De oplossing bepaalt het psychische functioneren van het kind.
42
Psychoseksuele theorie Freud
hoe ouders omgaan met impulsen van kinderen in eerste levensjaren bepaalt de ontwikkeling van de persoonlijkheid
43
driften
menselijke psyche bevat interne bron met psychische energie die gedrag motiveert
- basisdriften zijn libidos (plezier) en thanatos (dood)
44
menselijke geest verdeeld zich in 3 structuren
- Id
-Ego
- Super-Ego
45
Id
- bron van biologische basisbehoeften
- primaire denkproces zonder logica
- lustprincipe
46
ego
- bewuste en rationele kans van de mens
- secundaire denkproces
- realiteitsprincipe
- bemiddelaar
47
super-ego
- deel dat de waarde en normen van de maatschappij volgt
- houdt driften tegen
- goede wordt beloont (trots) en slechte wordt bestraft (schaamte en schuld)
48
psychoseksuele stadia Freud
In elke nieuwe ontwikkelingsfase zet het libido zich vanuit een innerlijk gestuurd proces vast op een andere erogene zone
49
Erogene zone
zone die op een bepaald ogenblik lust verschaft door de bevrediging van het eros te bieden
50
Fixatie
het conflict wordt niet goed opgelost, het kind ervaart later problemen gericht op de erogene zone
51
orale fase
- 0-1 jaar
- erogene zone: mond
- oplossing: consistente en zorgzame manier zorgen voor
voeding
- fixatie: roken, emotioneel roken en verlatingsangst
52
anale fase
- 1-3 jaar
- erogene zone: anus
- oplossing: goed gestructureerd maar liefdevolle aanpak (grenzen stellen)
- fixatie: tekort: gebrek zelfvertrouwen, zelfverminking,...
te veel: koppig en gierig
53
fallische fase
- 3- 6 jaar
- erogene zone: verliefd op ouder van ander geslacht
- oplossing: ouder zelfde geslacht moet grenzen stellen. kind gaat dan met die ouder identificeren
- fixatie: faalangst, perfectionisme, koppig en betweterig
54
latente fase
- 6 -11 jaar
- rust fase
- focus op onderwijs en vrienden
55
genitale fase
- 11- 18 jaar
- erogene zone: genitalen
- seksuele gevoelens voor anderen
56
kritiek op de psychoseksuele stadia Freud
- te veel nadruk op seksuele gevoelens
- te cultuurspecifiek
- geen onderzoek gedaan bij kinderen
57
Wat voor theorie is de psychoseksuele theorie
- discontinu: steeds plotseling een nieuwe fase
- 1 verloop: iedereen loopt deze fases door
- nurture: rol van ouders = belangrijk
- nature: aangeboren driften
58
psychoanalyse Erikson vs Freud
- ego (positief) beeld, constructief vs ego (negatief) beeld defensief
- belang van de sociale omgeving vs minimale rol
- levenslang vs 5 jaar persoonlijkheid = vast
59
Erikson: vertrouwen vs
wantrouwen
60
Erikson: autonomie vs
schaamte
61
Erikson: initiatief vs
schuld
62
Erikson: vlijt vs
minderwaardigheid
63
Erikson: identiteit vs
verwarring
64
Erikson: intimiteit vs
isolement
65
Erikson: generativiteit vs
stagnatie
66
Erikson: ego-integriteit vs
wanhoop
67
epigenetisch
elk ontwikkelingsfase bouwt uit/voort op de vorige fase. doorkomen van crisis zorgt voor verdere persoonlijkheidsontwikkeling
68
voordelen psychoanalyse
- Nadruk op unieke, individuele levensgeschiedenis
- Inspireerde onderzoek over vele aspecten van menselijke psychosociale ontwikkeling
69
nadelen psychoanalyse
- Weinig aandacht voor andere methodes, daardoor geïsoleerd
- Veel ideeën zijn moeilijk te onderzoeken
70
klassieke conditionering
- S-R sequentie
- Passief: gedrag is functie aanwezigheid van stimulus die reflexmatig gedrag uitlokt (omgeving)
71
operante conditionering (Skinner)
-R-S sequentie
- Actief: individu probeert actief een bepaalde stimulus te bekomen
72
Sociaal leren theorie (Bandura)
- Observatie
- Selectie
- Competentie
- Imitatie
--> Beloningen: doen meer kwaad dan goed
73
Voordelen: Sociaal leren theorie
- Toegepast in gedragstherapie
- Behavior modification: combinatie van conditionering en modelleren
74
nadelen: Sociaal leren theorie
- Onderschat de eigen bijdrage tot ontwikkeling
- Visie op omgevingsinvloeden te beperkt
- Houdt geen rekening met het feit dat jonge kinderen aan interpretatie doen
75
Piaget: Cognitieve ontwikkelingstheorie
= kinderen bouwen actief kennis
op door omgaan met en verkennen van wereld
- adaptatie: tructuren van denken passen zich aan om externe wereld te begrijpen en
een evenwicht (“equilibrium”) te bereiken
76
Piaget’s stadia: Sensorimotorische fase
- 0-2
- kinderen leren de wereld kennen door inzet van alle zintuigen en handelingen
- herhaalde handelingen= schema opgebouwd
- eerste indruk vn wereld
77
Pre-operationele fase
- 3-6
-Kinderen beginnen stabiele mentale schema’s op te bouwen die ze niet iedere keer opnieuw moeten uitvinden
78
Concreet operationele fase
- 7-12
- Magisch denken verdwijnt bij het kind, het denken wordt logischer en gestructureerd
79
Formeel operationele fase
- 12+
- Kinderen denken in mogelijkheden en functies
80
recente theorieën
- informatieverwerkingstheorie
- Ethologie en evolutionaire ontwikkelingspsychologie
- Socioculturele theorie (Vygotsky)
- Ecologische systeemtheorie (Bronfenbrenner)
81
Informatieverwerkingstheorie kenmerken?
- vergelijkt menselijke geest met computersysteem
- ziet kind als actief lerend
- continue ontwikkeling van cognitieve processen (geen stadia)
- gedetailleerde analyses en diagrammen
- neuropsychologie: hersenactiviteit
82
informatieverwerkingstheorie voordelen?
- Kind als actieve denker, geen stadia
- Zorgvuldige, rigoureuze onderzoeksmethoden
- Focus op deelprocessen en specifieke cognitieve mechanismen.
83
informatieverwerkingstheorie nadelen?
- Geen omvattende theorie van ontwikkeling
- Geen plaats voor verbeelding, creativiteit
- Onderzoek in labo-situaties
- Overkoepelend model zonder naar de oppervlakte te kijken naar het geheel
84
Ethologie
= studie van de aanpassingswaarde (overlevingswaarde) van het gedrag en het belang ervan in evolutie en overleven van soort
- Focus op fylogenese
85
Instincten
kant-en-klare reactieschema’s of gedragspatronen
86
Inprenting
proces waarbij een bepaalde stimulus tijdens een kritische periode wordt opgeslagen of ingeprent
87
Instinctzwak
bepalen in mindere mate gedrag
88
Instinctsterk
gedrag is gedetermineerd door kant en klare gedragspatronen
89
Hechtingstheorie (Bowbly)
Inprenting: vorm van hechting
- Menselijke hechting is biologisch geprogrammeerd
- Neemt basisassumpties van ethologie over
- Soort stimulus is bepalend
- Sensitieve en kritische periode
90
Sensitieve periode
er is een gevoeligheid voor hechting op vroege leeftijd, de hechting kan op latere leeftijd rechtgezet worden (moeilijker)
91
Kritische periode
er is een gevoeligheid voor hechting in de eerste uren, bij een foute hechtingsfiguur zullen er veel moeilijkheden in de ontwikkeling plaatsvinden
92
Evolutionaire ontwikkelingspsychologie
- Ethologie vormde hier de basis van
- Doel: adaptieve waarde van cognitieve, emotionele en sociale ontwikkelingen nagaan
93
Socio-culturele theorie (Vygotsky)
- Kind = actief lerende
- Cultureel bepaald
- Continue en stapsgewijze ontwikkeling
- Minder duidelijk
- Nature met nadruk nurture
94
Ecologische theorie (Bronfenbrenner)
De mens ontwikkelt binnen een complex systeem van relaties en is beïnvloed door verschillende niveaus van omgeving
95
Bio-ecologisch model:
idee dat biologische en sociale factoren samen de ontwikkeling bepalen
96
Niveaus
- Microsysteem: activiteiten en personen in onmiddellijke omgeving waar kinderen direct contact mee hebben
- Mesosysteem: verbindingen tussen microsystemen
- Exosysteem: sociale contexten waaraan het kind zelf niet participeert, maar toch een invloed uitoefenen op de ontwikkeling
- Macrosysteem: culturele waarden, wetten, gebruiken en hulpbronnen
- Chronosysteem: tijdsdimensie van het model
97
Naturalistische observatie
observatie in het veld, in natuurlijke omgeving van participanten
- Nadeel: weinig controle
- Voordeel: alledaags gedrag
98
Gestructureerde observatie
observatie in laboratorium waar men gedrag opzet
- Nadeel: gedrag is geen alledaags gedrag
- Voordeel: meer controle
99
Klinisch interview
flexibele stijl, zoals in een gesprek
- Voordeel: veel informatie vergaren op korte tijd en sluit goed aan bij alledaagse ervaringen
- Nadeel: accuraatheid, problemen met sociale wenselijkheid en verbale vaardigheden
100
Gestructureerd interview
altijd dezelfde vragen stellen op dezelfde manier
- Voordeel: gestandaardiseerd
- Nadeel: geen diepgang
101
Klinische gevalsstudie
Brengt veel informatie over 1 persoon samen
- Volledig beeld
- Combinatie van observaties, interviews en testscores
- Wordt gedaan als er slechts weinig personen zijn
102
Ethnografie
Methoden om cultuur te bestuderen
103
Vragenlijstenonderzoek
veralgemeenbaarheid van processen nagaan
- Gestructureerd interview
104
Etnografische methode
culturele betekenis van gedrag proberen te achterhalen
105
Cross-sectioneel onderzoek
- Bestuderen van mensen uit verschillende cohorten in dezelfde periode
- Voordelen: efficiënt, geen uitval of praktijkeffecten
- Nadelen: alleen algemene trends, geen individuele verschillen in ontwikkeling
106
Longitudinaal onderzoek
Bestuderen van mensen uit dezelfde cohort over de tijd heen
- Voordelen: algemene patronen en individuele verschillen
- Relaties tussen vroegere en latere gebeurtenissen
- nadelen: uitval, praktijkeffecten, tijdsintensief
- Gebaseerd op 1 cohort
107
Longitudinaal-sequentieel onderzoek
Een reeks van steekproeven die elk een aantal jaren gevolgd worden
- Voordelen: zowel longitudinale als cross-sectionele vergelijkingen
- Cohort-effecten analyseren
- Nadelen: uitval, praktijkeffecten, tijdsintensief
