grzybule Flashcards
Fusarium spp
-co to
- miejsce bytowania naturalnie a gdzie w środowisku szpitalnym
-co wywołują, u jakich pacjentów głównie, postacie kliniczne
- wrota zakażenia
-co u osób z prawidłową odpornością
grzyby pleśniowe, które są przyczyną zakażeń szpitalnych u chorych hematologicznych, po transplantacji szpiku
Naturalnym miejscem ich bytowania jest GLEBA
-W środowisku szpitalnym mogą występować w powietrzu, przewodach wentylacyjnych, klimatyzacyjnych, wodzie
Wywołują FUZARIOZY , głównie u pacjentów z głębokimi niedoborami odporności (po transplantacji, z neutropenią, nowotworami krwi). Występują one w postaci :
-zakażeń powierzchownych,
- gorączki,
- ropni mózgu,
- zapalenia otrzewnej, szpiku i kości
Wrotami zakażenia są:
- uszkodzona skóra - rany chirurgiczne i oparzeniowe
- drogi oddechowe
-układ pokarmowy
Fuzariozy występują także jako zakażenia ogniskowe u osób z prawidłową odpornością np:
-zakażenia skóry,
-wału paznokciowego,
-rogówki
Kryptokokoza
- postacie, diagnostyka, grupy ryzyka
Wywołana przez: Cryptococcus neoformans
Postacie kliniczne kryptokokozy:
1) płucna (możliwy rozsiew krwiopochodny)
2) zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych i mózgu
3) rozsiana (może dotyczyć każdego narządu)
4) oczna, skórna, kostna
Diagnostyka:
1.Badanie płynu mózgowo-rdzeniowego(podwyższone stężenie białka, obniżone glukozy oraz zwiększoną liczbę leukocytów)
2. Zakłada się także hodowlę. Materiałem do hodowli może być płyn mózgowo-rdzeniowy, bioptat lub mocz
3. Odczyn lateksowy
4. Immunofluorescencja bezpośrednia (skrawki tkankowe umieszczone w formalinie)
5. Wykrycie przeciwciał w teście immunofluorescencji pośredniej (świadczy o przebytym lub trwającym zakażeniu)
Grupy ryzyka= chorzy z zaburzeniami odporności :
1. AIDS,
2. choroby nowotworowe krwi,
3. po transplantacji narządów
! Krypotokokoza może być pierwszym objawem AIDS !
Pneumocystis jirovecii
- postacie, diagnostyka, leczenie, czynniki ryzyka + PROFILAKTYKA
Postacie:
1. Pneumocystozowe zapalenie płuc ( przenoszone jest drogą kropelkową i dotyczy tylko osób
Immunoniekompetentnych)
U pacjentów z obniżoną odpornością grzyb ten namnaża się w pęcherzykach płucnych i powoduje śródmiąższowe zapalenie płuc= pneumocystoza)
Diagnostyka:
W diagnostyce zakażeń nie mają zastosowania metody hodowlane, gdyż grzyb ten przechodzi cykl rozwojowy tylko w płucach ssaków (Nie wzrasta na podłożach sztucznych i nie
rośnie na liniach komórkowych)
- Zdjęcie RTG płuc - wystepuje obraz mlecznej szyby i “sproszkowanego szkła”.
- Wymazu spod nagłośni, z którego otrzymuje się preparat do mikroskopii bezpośredniej, wybarwiany metodą Giemsy.
- Metoda immunofluorescencji i immunohistochemii
- Metodami genetycznymi
- wykazanie obecności DNA P. jirovecii
- diagnostyki serologicznej (odczyn ELISA - wykrywanie IgM)
Leczenie:
trimetoprim i sulfametoksazol
ale także pentamidynę, klindamycynę
czynniki ryzyka:
pacjent z obniżoną odpornością:
- z HIV
-z nowotworem układu krwiotwórczego,
- po chemioterapii,
-noworodki z niską masą urodzeniową
profilaktyka
Osoby z HIV, z głębokim upośledzeniem odporności zalecana jest profilaktyka pierwotna z zastosowaniem trimetoprimu z sulfametoksazolem do czasu odbudowy prawidłowych parametrów immunologicznych
Dermatofity
– gatunki, jakie choroby wywołują, pobieranie i przesyłanie materiału
- Trichophyton – T. tonsurans, T. violaceum, T.schoenleinii, T. mentagrophytes -wywołuje zakażenia skóry, włosów, paznokci, stóp, dłoni (najczęstszy czynnik etiologiczny), rezerwuarem jest chory człowiek
- Microsporum – M. canis, M. audoinii - wywołuje zakażenia skóry i włosów
- Epidermophyton floccosum - wywołuje zakażenia skóry, paznokci, nie wywołuje zakażeń włosów
DERMATOFITY wywołują grzybice stóp, dłoni, tułowia, paznokci, skóry gładkiej, owłosionej głowy.
Grzybica skóry owłosionej głowy:
* drobnozarodnikowa (Microsporum canis, Microsporum audoinii) - charakterystyczna jest obecność ognisk złuszczania skóry z równo ułamanymi włosami na wysokości 2-3 mm od powierzchni skóry, która pokryta jest szarawymi łuskami (jakby posypana popiołem)
* strzygąca (Trichophyton tonsurans, Trichophyton violaceum) - wyłysienia o złuszczającej się powierzchni, w obrębie których włosy są różnej długości
* woszczynowa (Trichophyton schoenleinii, Trichophyton mentagrophytes v. quickeanum) - inaczej postać tarczkowata lub kubkowata, w obrębie skóry objętej chorobą powstają tarczki woszczynowe
Diagnostyka dermatofitoz:
pobranie inwazyjne materiału (np. zeskrobiny, opiłki paznokcia w grzybicy paznokci)
preparat bezpośredni
preparat pośredni
Przesyłanie materiału:
4 st. C
Możliwe jest przechowywanie w temp. pokojowej (posiewów krwi, PMR na podłożach płynnych namnażających oraz wymazów na podłożach transportowych)
Schładzać nie należy materiałów w kierunku dermatomykoz – opiłków paznokciowych, włosów, zeskrobin skórnych
Zakażenia skóry/grzybice powierzchowne - postacie, epidemiologia, grupy ryzyka
Grupy ryzyka
osoby stosujące antybiotykoterapię,
kobiety w ciąży,
osoby stosujące antykoncepcję hormonalną,
osoby noszące nieodpowiednią odzież i obuwie (górnicy!)
duża wilgotność skóry
brak higieny osobistej
obniżona odporność
Grzybice powierzchowne wywoływane są przez Microsporum, Trychophyton, Epidermophyton
Chitylosporum ovale wywołuje łupież
Postacie kliniczne:
* grzybica skóry
* grzybica paznokci
* dermofitozy:
o skóry gładkiej - ograniczona od skóry zdrowej zmiana okrągła lub owalna z charakterystycznym złuszczaniem się po środku, świąd
o pachwin - zmiany rumieniowo-łuszczące,
o paznokci - paznokieć ulega pogrubieniu, zmianie zabarwienia (bladożółte plamy), pękaniu, złuszczaniu,
o stóp i dłoni - charakterystyczne pękanie skóry między palcami z towarzyszącym świądem i złuszczaniem
o owłosionej skóry głowy - ogniska złuszczania skóry na głowie z ułamanymi włosami
* kandydozy:
o skóry- rumień, łuszcząca się zmiana w zgięciach,
o pogranicza błon śluzowych (kącik ust-nadżerki),
o wała okołopaznokciowego (dotyczy dłoni – ropa, obrzęk, zaczerwienienie)
Najbardziej rozpowszechnionym typem grzybicy jest grzybica stóp – 15-30% ogółu populacji.
W niektórych grupach społecznych – jak górnicy czy sportowcy – zachorowalność sięga 70%.
Równie częstym schorzeniem jest grzybica paznokci – do 40% wszystkich zakażeń grzybicznych.
Aspergilloza
- drogi przenoszenia, rezerwuary, postacie, diagnostyka, leczenie
Aspergillus fumigatus, Aspergillus niger, Aspergillus flavus - grzyby pleśniowe, występują jako saprofity w glebie. Wzrasta w ziemi, na martwych liściach, w żywności, spichrzonym zbożu, kompoście oraz innej rozkładającej się roślinności. Można go także znaleźć w farbach, nawiewach powietrznych, a nawet w środkach odkażających.
Kolonizacja - bezobjawowa.
Drogą zakażenia jest inhalacja.
Postacie:
* kolonizacja i wzrost w uszkodzeniach płuc (jamy pogruźlicze lub po ropniu płuca), które uległy wyleczeniu z pozostawieniem jamy, w zatokach nosowych lub w jamie ucha, gdzie wytwarza postać zwaną grzybniakiem kropidlakowym (aspergilloma)
* reakcja alergiczna u ludzi chorych na astmę (alergiczna aspergiloza oskrzelowo-płucna)
* inwazja narządowa (poprzez drogę inhalacyjną) – zapalenie płuc, martwica jamy nosowej lub zapalenie ucha i martwica tkanek, może obejmować zatoki, oskrzela, płuca, OUN, kości i szpik, stawy, nerki, skórę.
Diagnostyka:
* testy serologiczne wykrywające przeciwciała anty-Aspergillus oraz antygeny kropidlaka
* RTG lub TK klatki piersiowej (może być obecny m.in. objaw powietrznego rąbka w kształcie półksiężyca)
* wyizolowanie i hodowlę grzyba z plwociny
* pobranie biopsji tkankowej
* badanie poziomu immunoglobulin IgE – podniesienie ich poziomu sugeruje możliwość wystąpienia aspergilozy.
Gdy grzyb nacieka oskrzela można czasami zauważyć łańcuchy konidiów w plwocinie.
Leczenie:
* W przypadku reakcji alergicznej stosuje się leczenie objawowe, a także odczulanie. Należy również unikać ekspozycji na Aspergilusa.
* Postępowaniem w przypadku aspergillomy jest leczenie torakochirurgiczne, polegające na wycięciu danego segmentu bądź płata płuca.
* Przy postaci inwazyjnej stosuje się terapię amfoterycyną B, itrakonazolem i worikonazolem
Grzybice oportunistyczne + Przyczyny wzrostu częstości występowania zakażeń powodowanych przez grzyby
Patogeny oportunistyczne:
* Candida
* Cryptococcus
* Aspergillus
* Mucor
* Rhizopus
Przyczyny wzrostu częstości występowania zakażeń powodowanych przez grzyby:
* chorzy z obniżoną odpornością (zakażeni wirusem HIV, chorzy na AIDS, z białaczkami, nowotworami, po przeszczepach, oparzeniach, pacjenci chirurgiczni)
* stosowanie antybiotyków o szerokim spektrum
* stosowanie ogólnodziałających leków przeciwgrzybiczych w grzybicach powierzchownych o lekkim przebiegu
* chemioterapia w onkologii
* immunosupresja w transplantologii
* pacjenci >65. roku życia
Badania mikologiczne- tok, schemat
{ Złoty standard }
-z każdego materiału klinicznego (z wyjątkiem krwi) wykonuje się preparat w sterylnej soli fizjologicznej, a w przypadku wycinków w 10% KOH+DMSO (dimetylosulfotlenek),
-można też wykonywać preparaty barwione
-obecność w preparacie licznych elementów grzybów powinna być potwierdzona uzyskaniem ich wzrostu w posiewie
{ Złoty standard } to hodowla lub mikrohodowla na podłożu Sabourauda
-należy pobrać niezależne próbki do badania bakteriologicznego i mikologicznego, ze względu na odmienną metodykę opracowywania i badania, np. do badań mikologicznych moczu nie stosować podłoży transportowo-wzrostowych !!!
Candida spp
-co wywołują
-inwazyjne zakażenia Candida spp
-diagnostyka
-kolonizacja grzybami Candida jest bezobjawowa
-mogą kolonizować jame ustną, przewód pokarmowy i drogi
rodne
-są najczęstszym czynnikiem etiologicznym fungemii
Candida wywołują:
zakażenia powierzchowne - wyprzenia drożdżakowe, kandydoza pieluszkowa, drożdżyca paznokci,
zakażenia błon śluzowych (kandydoza jamy ustnej, pochwy, sromu)
zakażenia ran oparzeniowych, miejsca operowanego
Candida wykazują DIMORFIZM - mogą występować w formie blastospor lub w formie mycelialnej.
Obecność blastospor w materiale biologicznym pobranym od chorego wskazuje na kolonizację.
Obecność formy mycelialnej drożdżaka w materiałach klinicznych pobranych bezpośrednio od chorego może
wskazywać na inwazję grzybiczą.
Inwazyjne zakażenia Candida spp.
A. Kandydemia (czyli obecność drożdżaków we krwi, grzybica ustrojowa która grozi śmiercią, )
odcewnikowa
w wyniku rozsiewu z błon śluzowych przewodu pokarmowego (zakażenie endogenne)
występuje szczególnie na oddziałach intensywnej opieki medycznej, chirurgicznych,
noworodkowych, onkologicznych
narażeni są chorzy z obniżoną odpornością, w okresie neutropenii, po transplantacji narządów, z
cukrzycą, z nowotworami, leczeni długotrwale steroidami, z liniami naczyniowymi, z cewnikami
dożylnymi i żywieni parenteralnie
B. Kandydoza narządowa
przełyku i innych odcinków przewodu pokarmowego
wątroby, śledziony
nerek, OUN, kości, stawów
płuc
dróg oddechowych
układu moczowego
C. Kandydoza rozsiana
wieloogniskowa
zwykle jako późna faza fugemii
–>Do diagnostyki wykorzystuje się hodowlę na podłożu Sabourauda, wykrywa się także mannan lub Ig przeciw
mannanowi
–>Test filamentacji - służy do rozróżniania grzyba gatunku Candida albicans od gatunków Candida non-albicans.
Komórki grzyba C. albicans inkubowane w surowicy krwi tworzą nitkowate wypustki
Grupy leków przeciwgrzybiczych
antybiotyki polienowe - amfoterycyna B (AMB), nystatyna, natamycyna
azole - ketokonazol, flukonazol, itrakonazol, worykonazol, pozakonazol, rawukonazol
antymetabolity - flucytozyna (5-fluorocytozyna)
echinokandyny - kaspofungina, mykafungina, anidulafungina
alliloaminy - terbinafina
morfoliny - amorolfina
gryzeofulwina
Mykotoksykoza
Stan narażenia, ekspozycji na toksyny grzybów np jak siedzisz sobie w domu który jest porażony grzybkiem ale też produkty żywnościowe itp
Toksyny grzybów są hepatotoksyczne,
nefrotoksyczne, karcynogenne, teratogenne,
immunosupresyjne
Grzybica
to zakażenie grzybami + objawy kliniczne
Fungemia
obecność grzybów we krwi
Testy diagnostyczne grzybic inwazyjnych
Wykrywanie antygenów ścian komórkowych i cytoplazmy komórek grzybów oraz ich metabolitów w surowicy lub innych płynach ustrojowych, stanowi najbardziej bezpośrednie metody diagnostyki serologicznej inwazyjnych zakażeń grzybiczych
1,3 beta D glukan = Candida, Aspergillus, Fusarium,
Trichosporon, Pneumocystis jirovecii alak
mannan (EIA, aglutynacja lateksowa), pciała antymannanowe, mannan + pciała antymannanowe = Candida
galaktomannan ( ELISA,aglutynacja lateksowa) = Aspergillus
glukuronoksylomannan (ELISA, aglutynacja lateksowa) = Cryptococus
Azole - mechanizm działania
Są inhibitorami 14-alfa-desmetylazy lanosterolu - enzymu z grupy cytochromu P450.
Blokują syntezę ergosterolu grzybów (następuje akumulacja lanosterolu), co prowadzi do zaburzeń struktury i
funkcji błony komórkowej i w efekcie do zniszczenia komórki.
Lek wykazuje działanie grzybobójcze wobec szczepów Candida, a grzybostatyczne wobec Aspergillus.
(Worykonazol posiada dodatkową aktywność - hamuje syntezę chityny)
Azole stanowią największą grupę preparatów przeciwgrzybiczych. Wyróżnia się:
Dwuazole - ketokonazol, klotrimazol, mikonazol
Triazole - flukonazol, itrakonazol, worykonazol, pozakonazol, rawukonazol
Worykonazol, pozakonazol i rawukonazol należą do II generacji azoli.
Mechanizmy oporności na azole:
osłabienie penetracji leku do komórki
zmienność miejsca docelowego działania leku (mutacje w P450 DM) prowadząca do słabszego wiązania
leku z miejscem docelowym
nadekspresja miejsca docelowego - akumulacja alternatywnych steroli
zmiany w etapach biosyntezy ergosterolu
tworzenie biofilmu
