antybiotyki Flashcards
co na bakterie gram +
penicylina G, glikopeptydy, lipopeptydy, linkozamidy, makrolidy, kwas fusydowy, oksazolidynony
na gram -
monobaktamy, polimyksymy
na gram - i gram +
penicyliny naturalne (V i G)
aminopenicyliny
karboksypenicyliny
ureidopenicyliny
cefalosporyny
β laktamy z inhibitorem β laktamaz
karbapenemy
aminoglikozydy
chinolony
tetracykliny
fosfomycyna
na bakterie beztlenowe
linkozamidy
nitroimidazole
chloramfenikol
β laktamy z inhibitorem β laktamaz
antybiotyki bakterioBÓJCZE
❖β laktamy
Penicyliny
Cefalosporyny
Cefamycyny
Karbapenemy
Inhibitory B-laktamaz
Uszkodzenie ściany komórkowej
❖ Aminoglikozydy
Streptomycyna
Neomycyna
Kanamycyna
Tobramycyna
Gentamycyna
Sisomycyna
Przedwczesne uwolnienie łaocucha
peptydowego z podjednostki 30S rybosomu
❖ Chinolony
❖ Glikopeptydy
Wankomycyna
Teikoplanina
Hamowanie sieciowania warstw peptydoglikanu
❖Lipopeptydy
Daptomycyna
Nieodwracalne związanie z błoną cytoplazmatyczną -> depolaryzacja -> zaburzenia w gradiencie -> śmierć
❖Polipeptydy
Bacytracyna
Polimyksyny
❖ Kotrimoksazol
❖ Metronidazol
❖ Fosfomycyna
❖ Polimyksyny
antybiotyki bakterioSTATYCZNE
❖Makrolidy
Erytromycyna
Azytromycyna
Klarytromycyna
Hamowanie elongacji polipeptydu poprzez interakcję z jednostką 50S rybosomu, odwracalne wiązanie się z 23S rRNA podjednostki 50S
❖ Linkozamidy
Klindamycyna
Hamowanie elongacji polipeptydu przez interakcję z 50S rybosomu, inhibicja transferazy
peptydylowej
❖ Tetracykliny
Tetracyklina
Doksycyklina
Minocyklina
Hamowanie elongacji polipeptydu poprzez interakcję z podjednostką 30S rybosomu
❖ Sulfonamidy i inhibitory reduktazy dihydrofolianu
Sulfametoksazol
Trimetoprim
hamują syntazę dihydrofolianu/ reduktazę dihydrofolianu
Ze względu na stopień przenikania antybiotyków do tkanek dzielimy je na
Łatwo przenikające – chloramfenikol, makrolidy, tetracykliny
Gorzej przenikające – streptomycyna, benzylopenicylina
Bardzo słabo przenikające – polimyksyny, gentamycyna
Mechanizm działania antybiotyków i chemioterapeutyków na drobnoustroje
Blokowanie biosyntezy ściany komórkowej
Uszkodzenie błony protoplazmatycznej
Blokowanie syntezy DNA
Blokowanie biosyntezy białka
Blokowanie biosyntezy ściany komórkowej które antybiotyki
glikopeptydy - wankomycyna, teikoplanina,
antybiotyki B- laktamowe
fosfomycyna
polipeptydowe - bacytracyna
*izoniazyd : hamowanie syntezy kwasów
mykolowych
*etambutol: hamuje syntezę arabinogalaktanu u prątków
Metody oznaczania lekowrażliwości bakterii
- Metody jakościowe:
-dyfuzyjno-krążkowa - Metody ilościowe, określające wartość MIC (ang. minimal inhibitory concentration):
-seryjnych rozcieńczeń antybiotyku w podłożu stałym
-seryjnych rozcieńczeń antybiotyku w podłożu płynnym
-E-testy
-metody automatyczne
metoda dyfuzyjno krążkowa
DYFUZYJNO KRAŻKOWA (Kirby-Bauera) – najczęściej używana, oparta jest na dyfuzji antybiotyku zawartego w krążku do podłoża. Antybiotyk dyfunfuje promieniście, tworząc gradient stężeń. Największa jego koncentracja występuje przy brzegach krążka i spada wraz z odległością od krążka. Wielkość strefy zahamowania wzrostu bakterii jest wprost proporcjonalna do stopnia wrażliwości bakterii na antybiotyk. Bakterie określa się jako wrażliwe, średnio wrażliwe lub oporne.
Nie jest wiarygodna w testowaniu wolnorosnących organizmów i bezwzględnych bakterii beztlenowych.
metody rozcieńczeniowe
ROZCIEŃCZENIOWE – pozwalają na określenie minimalnego stężenia antybiotyku (MIC – minimum inhibitory concentration) hamującego wzrost bakterii. Seryjne rozcieńczenia antybiotyku przygotowuje się w podłożu 1.płynnym lub 2.stałym/agarowym
- Seryjne rozcieoczenia na podłożu płynnym. Po 16–18 godzinnej inkubacji w temperaturze 35 °C sprawdza się, gdzie rozwinęły się hodowle (obserwuje się zmętnienie). W próbówkach, w których stężenie leku było mniejsze od wartości MIC, obserwuje się zmętnienie (wzrost
bakterii). Najniższe stężenie antybiotyku, przy którym nie rozwijają się mikroorganizmy (podłoże jest przejrzyste), wyznacza wartość MIC - Na podłożu stałym lub agarowym, do
których dodaje się następnie odpowiednią ilośd inokulum i inkubuje. Wzrost na płytce więcej
niż jednej kolonii bakteryjnej świadczy o tym, że stężenie antybiotyku w tej płytce było
mniejsze od MIC. Najniższe stężenie antybiotyku, przy którym nie rozwinęła się więcej niż
jedna kolonia, wyznacza wartość MIC.
E- testy
ETEST – łączy dyfuzję antybiotyku w agarze i ilościowe określenie stężenia hamującego (MIC). Wykorzystuje się paski nasycone antybiotykiem w gradiencie stężeń.
MIC definicja + metody oznaczania
(ang. minimal inhibitory concentration) — określa najmniejsze stężenie leku, wyrażone w mg/l, określone w warunkach in vitro, HAMUJĄCE wzrost bakterii przy określonej gęstości inokulum w określonym czasie.
Metody rozcieńczeniowe na podłożu stałym lub płynnym określające
najmniejsze stężenie chemioterapeutyku hamujące wzrost bakterii (MIC w
mg/l).
MBC definicja
MBC (ang. minimal bactericidal concentration)
określa minimalne stężenie leku, wyrażone w mg/l, oznaczone w warunkach in vitro, przy którym GINIE 99,9 % komórek bakteryjnych, przy określonej gęstości inokulum i w określonym czasie.
Jedynie metoda seryjnych rozcieńczeń antybiotyku w podłożu płynnym umożliwia także oznaczenie wartości MBC
Oporność naturalna bakterii Gram-dodatnich:
zawsze oporne na:
● aztreonam,
● temocylinę,
● polimyksynę B (kolistynę),
● kwas nalidyksowy,
Oporność nabyta Staphylococcus (+)
- Produkcja penicylinazy, enzymatyczna:
(gdy tylko ta oporność to szczepy MSSA i MSCNS, czyli wrażliwe na metycylinę)
Warunkuje oporność na penicyliny
Szczepy są wrażliwe na:
-penicyliny izoksazolilowe (kloksacylina)
-penicyliny z inhibitorami beta-laktamaz (np. ampicylina z tazobaktamem, amoksycylina z
kwasem klawulanowym)
-cefalosporyny (można stosować I lub II generacji) - Receptorowa=metycylinooporność (zmiana białek na PBP2a przez gen mecA) szczepy
MRSA i MRCNS
Warunkuje oporność na wszystkie beta-laktamy poza cefalosporynami V generacji
(ceftarolina i ceftobiprol), którą trzeba jednak oznaczać - Oporność MLSB
Warunkuje krzyżową oporność na makrolidy, linkozamidy i streptograminy B - Oporność na glikopeptydy
Wynika ona z międzygatunkowego transferu plazmidu z opornych szczepów E.faecalis. Wyróżniamy następujące rodzaje szczepów:
● VISA - średniooporny na wankomycynę,
● VRSA - oporny na wankomycynę,
● GISA - średniooporny na glikopeptydy,
● GRSA - oporny na glikopeptydy,
Oporności nabyte Streptococcus (+)
● MLSB
● u S. pneumoniae dodatkowo (receptorowe):
○ PRSP - S. pneumoniae oporny na
penicylinę (PISP - średniowrażliwy, PSSP -
wrażliwy),
○ także możliwe oporności na:
cefalosporyny (zwłaszcza III generacji,)
kotrimoksazol lub tetracykliny;
● u Streptococcus viridans (receptorowe):
○ oporności na penicyliny, tetracykliny lub
kotrimoksazol;
Oporność S. pneumoniae oraz grupy viridans na beta-laktamy powstaje na skutek produkcji
białek mozaikowych PBP, które warunkują różne fenotypy oporności.
Oznacza to, że w
zależności od tego, które białka się zmienią, uzyskujemy opornośc na różne antybiotyki.
Oporność
enterokoków
Naturalna:
● cefalosporyny,
● klindamycyna,
● sulfonamidy,
● niskie stężenia aminoglikozydów,
● penicyliny izoksazolilowe
Nabyta:
● oporne na wysokie stęż. aminoglikozydów
● wankomycynę
● wysokie stężenie gentamycyny,
● wysokie stężenie streptomycyny,
● aminopenicyliny, możliwe oporności na pozostałe penicyliny;
● linezolid (jeszcze rzadka)
Do leczenie stosujemy aminoglikozydy + beta-laktamy/glikopeptydy. Przy oporności -
wankomycynę lub jako ostatniej szansy: linezolid, tygecyklinę, daptomycynę.
Możliwe występowanie XDR.
Oporności nabyte
prątków
MDR (multi-drug resistant) - oporność na izoniazyd+ rifampicynę, także w połączenu z opornością na inne leki
XDR (extensively drug-resistant) - oporność MDR + oporność na fluorochinolon +amikacyna,kanamycyna lub kapreomycyna.
Opornośc naturalna pałeczek Gram ujemnych
Wszystkie są oporne na:
● glikopeptydy (np. wankomycyna),
● linkozamidy (np.klindamycyna),
● daptomycynę,
● linezolid,
Oporność pałeczek
Gram(-) o szerokich
spektrach
substratowych
NA ANTYBIOTYKI B LAKTAMOWE
Beta-laktamazy o spektrach substratowych obejmujących większość grup antybiotyków
beta-laktamowych:
- Gatunkowo swoiste beta-laktamazy AmpC o szerokim spektrum substratowym
- Beta-laktamazy o rozszerzonym spektrum substratowym - ESβL
NA ANTYBIOTYKI KARBAPENEMOWE - KPC
co to znaczy, że szczep jest “wrażliwy”
Drobnoustrój jest klasyfikowany jako „wrażliwy” jeśli przy zastosowaniu
standardowych, rekomendowanych dawek antybiotyku istnieje wysokie
prawdopodobieństwo sukcesu terapeutycznego
“wrażliwy zwiększona ekspozycja”
Drobnoustrój jest klasyfikowany jako „wrażliwy zwiększona ekspozycja” jeśli
wysokie prawdopodobieństwo sukcesu terapeutycznego zachodzi tylko w
przypadku zwiększonej ekspozycji drobnoustroju na antybiotyk, związanej z
zastosowaniem zmienionego dawkowania (wysoka dawka lub
zmieniony sposób podawania leku) lub wynikającej z wysokiego stężenia leku w
miejscu zakażenia
Oporny
Drobnoustrój jest klasyfikowany jako „oporny” jeśli istnieje
wysokie prawdopodobieństwo niepowodzenia terapeutycznego nawet w
przypadku zwiększenia ekspozycji drobnoustroju na lek (wysokie dawki, inny
sposób podawania leku)
ekspresja β laktamaz AmpC
> wytwarzane naturalnie - ekspresja indukowana przez : Enterobacter cloacae complex, Citrobacter freundii , Serratia marcescens, Morganella morganii
warunkują oporność na : aminopenicyliny i cefalosporyny I i II generacji
wytwarzane konstytutywnie przez E. coli i Acinetobacter ale na poziomie uniemożliwiającym opornośc na penicyliny (co może ulec zmianie i zwiększyć oporność w wyniku mutacji)
! u szczepów z ekspresją indukowaną może dojść do selekcji i następuje derepresja genów ( może to wystąpić podczas monoterapii) wtedy spektrum substratowe obejmuje : -wszystkie penicyliny (mogą być wrażliwe na piperacylinę z tazobaktamem),cefalosporyny I, II i III generacji,monobaktamy (aztreonam)
NIE SĄ hamowane przez inhibitory beta-laktamaz!
Mogą być wrażliwe: na
♥cefalosporyny IV generacji
♥karbapenemy
Ekspresja i działanie ESβL
Beta-laktamazy o rozszerzonym spektrum substratowym - ESβL
>Wytwarzane wtórnie przez niektóre gatunki rzędu Enterobacterales oraz pałeczki
niefermentujące (P. aeruginosa i A. baumannii)
>Warunkują oporność na:
- penicyliny,
- cefalosporyny (włącznie z IV generacją, ale poza cefamycynami),
- monobaktamy (aztreonam),
SĄ hamowane przez inhibitory beta-laktamaz (choć to często nie wystarcza do nadania
wrażliwości ! )
Mogą być wrażliwe na:
♥cefamycyny
♥karbapenemy.
ekspresja KPC
-KPC to β laktamaza hamowana przez kwas klawulanowy (karbapenemaza klasy A)
-jej wytwarzanie to jeden z mechanizmów opornośc G( - )na antybiotyki karbapenemowe
-głównie przez Klebsiella Pneumoniae
- też u innych Enterobacterales
- rzadziej pałeczki niefermentujące np P. aeruginosa
- spektrum substratowe = wszystkie antybiotyki β laktamowe
Typy terapii antybiotykowej
A. Terapia skojarzona : połączenie dwóch lub więcej antybiotyków stosuje się w celu:
- rozszerzenia spektrum przeciwbakteryjnego terapii empirycznej
- zapobieganiu pojawienia się w ciągu trwania terapii bakterii opornych
- osiągnięcia efektu synergistycznego
B. Leczenie empiryczne : w przypadkach zakażeń zagrażających życiu istnieje konieczność bezzwłocznego podania leków. W takich sytuacjach, gdy nie ma możliwości zastosowania
najskuteczniejszej terapii celowanej, wówczas stosuje się te antybiotyki, które zgodnie z aktualną wiedzą medyczną są aktywne wobec danego rodzaju drobnoustroju.
C. Leczenie celowane : oznacza dobór leku na podstawie określenia rodzaju patogenu (posiew) i jego lekowrażliwości (antybiogram)
D. Leczenie sekwencyjne - jeśli w początkowym okresie procesu leczniczego zastosowano antybiotyk w postaci pozajelitowej, po uzyskaniu poprawy stanu chorego, wdraża się leczenie drogą doustną.
E. Monoterapia – leczenie jednym antybiotykiem
Antybiogram rozszerzony
Antybiogram – wynik badania wrażliwości danego drobnoustroju na działanie antybiotyku lub
chemioterapeutyku. Uzyskujemy go metodą półilościową opartą na dyfuzji (metoda Kirby Bauera) lub ilościowo przez serię rozcieńczeń antybiotyków
Definicja inokulum
Pewna porcja materiału zawierającego drobnoustroje (np. materiał kliniczny, część hodowli), która przeniesiona do podłoża hodowlanego (np. do swieżej pożywki) w postaci stałej lub zawiesiny, zapoczątkowuje tam wzrost i rozwój ich kultury komórkowej.
wykrywanie ESBL
- Okreslenie ich punktu izoelektrycznego poprzez
ogniskowanie izoelektryczne (IEF) - PCR — przynależność do rodziny a w celu określenia
typu ESBL - sekwencjonowanie
3.Test dwóch krążków — DDST (ang. double-disc synergy
test) - Test DDST na podłożu MHA z kloksacyliną
- Zmodyfikowany DDST z użyciem krążka z cefepimem
- E-test
- ChromlD ESBL Agar
