griekse tragedie Flashcards
stellingen toneel
- voldoende om een stuk te lezen
- niet lezen maar gezien worden (to theatron)
- niet gezien maar gespeeld worden (to drama)
anthropologie: hoe keken atheners zelf naar een tragedie?
- vanuit religie
- politieke achtergrond
- bijdrage die ze zelf leveren
religieuze festivals, wedstrijden (4)
1 olympische spelen-zeus-olijfkrans
2pythische spelen-apollo-laurierkrans
3nemeische spelen- zeus-selderijkrans
4isthmische spelen-poseidon-pijnboomkrans
vomos
ordening
fusis
(wilde) natuur
Dionysus
- bewaker van de grens tussen ordening en natuur
- krans van klimop bladeren, pantervel en thyrsos staf (dennenappel op stok) en drinkbeker
- hij ging ook over planten die dood gingen in de winter en weer opbloeiden in het voorjaar
- god van vruchtbaarheid,dood en wijn
- de transcendente en extasis god
- geboren uit dijbeen van Zeus daarom diegene die 2 keer geboren werd
- bij dionysus is alles anders
- straft mensen die zich verzetten en over de grens gaan van vomos en fusis
extasis,mania
buiten jezelf treden
transcendere
oversteken
mainades
volgelingen van Dionysus die in extase verkeren (heel dronken), altijd vrouwen
sater,vruchtbaarheidsdemonen
half bok, half mens
goros
dans (altijd in een groep)
ontstaan van komedie en tragedie
534 v.c. leider laat uit koor iemand zich losmaken en begint te praten tegen koor (begin toneel)
korufaios
leider van een koor
upokrites
antwoorder
tragaoidia
bokkenzang bij offeren
komedia
een vorm van mime, gebarentaal in een dorp
komos
optocht
de dithyrambe
voorloper tragedie
grote dionysia
festival, na panathenaia grootste festival
- grootste van de 4 dionysus festivals in athene
- feest van de polis (16000 zitplaatsen) van de staat
- maart-april voorjaar:
- zeeen werden weer bevaarbaar, nieuwe toneelstukken trokken bezoekers, bondgenoten attisch delische zeebond kwamen geld brengen, de polis toonde 7 dagen lang haar macht.
- op de akropolis
wat er gebeurt tijdens de grote dionysia
- avond voor festival: intocht beeld van dionysus in theater
- dag 1: pro-agon = voorwedstrijd in odeion
- dag 2: pompe= een plechtige optocht, processie
- ephebe-parade soort dodenherdenking van jongens die dienstplicht hebben waarvan de vader gestorven is.
- dag 3,4,5 -triologie (3 tragedies)
dithyrambe koren
uit elke demos (10) 1 koor met 50 jongens en 50 mannen dus 1000 deelnemers.
productie: benodigdheden
- keuze van de toneelstukken
- aanwijzen choregen
- spelers
- koor
- publiek
hoe stukken gekozen worden
- juli gaan dichters auditie doen bij stadsbestuurders
- kiest 3 dichters en stelde drie producenten en geldgevers 3000 drachmen ongeveer
- ook stelde ze gebouw decor en toegangsgeld
- staat betaalde acteurs 2/3 en de dichter/regisseur/componist
archon
stadsbestuurders
choregoi
producenten en mensen die geld geven
leitourga
dienst aan de staat waartoe vermogende burgers verplicht waren
architekton
gebouw,decor en toegangsgeld
acteurs
- maximaal 3
- mannen
- protagonist
- deuteragonist en tritagonist
- figuranten
- wisselen van rol met maskers
kofa prosopa
figuranten
koor
- 12 a 15 man
- soms dialoog in koor
- formele dansen
- zang was langzaam, gedragen
- repeteerde maanden
- vaak emotionele themas, andere wereld dan die van de acteurs, medium tussen hoofdpersonen en publiek, vaak oude mannen,vrouwen en burgers van de polis
- geeft een soort van commentaar/uitleg op het stuk
choros
dansplaats, dansers
muziek
dubbele aulos(fluit, hobo achtig) wisselend metrum (ritme)
kostuums
- maskers
- kothornoi (schoenen met plateaus)
publiek
- mannen,vrouwen,kinderen,slaven en buitenlanders mochten hierheen.
- hele dag zitten
- ordebewaarders
- teorikov=kijkgeld 3 obolen
- kregen een toegangsmuntje
plaats
-theater was simpel
-theatron=zitplaatsen in theater
-theater uit natuuromstandigheden gemaakt
-orchestra= waar t koor stond
-gebouw van 2 verdiepingen voor de acteurs
acteurs en koor dus gescheiden
2 attributen
mechane: hijskraan die god inbracht (die loopt natuurlijk niet duuuuh god)
hekkuklema: aangezien moorden off stage gebeurde was dat een soort rijtuig om het lichaam te laten zien, soort brancard.
de grote 3
allemaal rond 480
- aischylos (conflict tussen mens en god)7/90
- sophokles (invoer 3e acteur, heldhaftig,koninklijke personages 7/130
- euripides (menselijke lot was samenspel van aanleg,eigen hartstocht en daden 18/92)
formele aspecten van tragedie Aristoteles-poetica
- tragedie heeft een vaste indeling
- eenheid van tijd, plaats en handeling
- na 3de epeisodion peripeteia = plotseling dramatische omslag als gevolg van hamartia
- idealiter ook anagorisis=herkenning, onthulling identiteit
- dramatische ironie=publiek weet meer dan acteurs
hamartia
een onbedoelde fout begaan ‘ik denk’ op SE
katharsis (zuivering)
-genitivus subjectivus : zuivering van (ik dinges)
de polis raast uit
-genitivus objectivus: zuivering ten opzichte van (voor anderen een personage en zijn handelingen)
-medeleven
de polis oordeelt en vergeeft/verwerkt 21ste eeuw
tragisch dilemma
tragedie is nooit zwart-wit daarom tijdloos
argumenten voor en tegen
medea: gezinsdrama en geweld
