gpr COPY Flashcards
Leg uit: de historische benadering is een metajuridische benadering
- Elke maatschappij zoekt naar betere en verfijnde afspraken en sancties om als groep mensen beter naast elkaar te leven
- Welke weg is er afgelegd om tot het huidige te komen? -webestuderenhetrechtindemeestbredezinvanuiteenandere wetenschap
> rechtseconomie > rechtsfilosofie
> rechtssociologie
Wat is het verschil tussen gerechterlijk en juridisch?
- Juridisch = het recht is zijn meest brede betekenis
- gerechterlijk = het heeft te maken met de rechtbank
Wat is het verschil tussen privaatrecht en publiekrecht?
Privaatrecht= horizontale verhouding, onderlinge afspraken publiekrecht= verticale verhouding, machtsafspraken
Wat is een sanctie?
Elke gevolgen die een recht koppelt aan gebeurtenissen sanctie is veel meer dan alleen straffen bv: interest betalen aan een bank voor elke dag dat je te laat bent
Wat is positief recht?
Wat op een concrete plaats op een concreet moment de concrete regel is (plaats en tijdsgebonden)
Waarom was de HISTORISCHE RECHTSSCHULE zo belangrijk? + wie?
- Carl Friedrich von Savigny
-> Recht is de uitdrukking van de cultuur en vertelt wat het volk wilt, het recht kan je niet los zien van een bepaalde bevolkings- groep (VOLKGEIST)
-> resultant van een historische evolutie
Wat wordt er bedoeld met: we moeten uit het juridisch paradigma stappen?
Men moet kijken naar de brede context.
Wat betekent NEMO CENSETUR IGNORARE LEGEM
Niemand wordt geacht de wet niet de kennen
Geschiedenis kan helpen op heuristiek vlak & voor interpretatie, leg uit
= De wetenschap van het zoeken en vinden, houdt zich bezig met bronnen
- reden van wet
- aanpassingen aan wet
rechtshistorici gaan eerder kijken naar andere wetgeving, recht- spraak en rechtsleer
Leg uit:
Tempus regit actum Locus regit actum locus regit formam acti
- De tijd regelt de akte
- De plaats regelt de akte
- De plaats regelt de vorm van de akte
> Verdere evolutie van een bepaalde regel
Historische expertise kan ook gevraagd worden in de rechtbank, hoe?
Bv: Negationisme, ontkennen van de Holocaust is strafbaar -> rechtshistoricus kan uitleggen
bv: Joegoslaviëtribunaal, persoon werd veroordeeld in het Inter- nationaal Strafhof, de voorzitters wisten niets over deze oorlog.
Leg de wetshistoriek van deze documenten uit: wetsontwerp, memorie van toelichting, advies van afdeling…, verslag van par- lementaire commissie, amendementen.
- wetsontwerp: gaat uit van de regering
- wetsvoorstel gaat uit van het parlement of parlementsleden
- memorie van toelichting: wetsontwerp verklaring waarom ze deze wet willen
- advies van Raad van State: verplicht voor wetsontwerp
- verslag van parlementaire commissie: zorgen dat de tekst van de wet beter wordt
- amendementen: in het parlement willen 1 of meerdere leden iets veranderen of verbeteren aan de wet.
Hoe dient het recht dan de geschiedenis?
De geschiedenis kan pas wetenschappelijk verantwoord zijn door bronnen.
Wat is het verschil tussen formele en materiële rechtsbronnen?
Formele:
- de wet (formeel: vorm & materieel: inhoud met algemene toepassing)
- rechtspraak
- rechtsleer (geleerden schrijven een mening)
- algemene rechtsbeginselen
- gewoonterecht
Materieel:
inhoud van ons recht, bv: de goeder trouw
Wanneer startte de Franse revolutie en wanneer werden de Bastiën bestormt?
- 1789
- 14 juni 1789
Wanneer begon de Belgische revolutie?
1830
Wat is het verschil tussen materiële en formele continuïteit?
Materieel= hetzelfde probleem wordt steeds op dezelfde manier opgelost maar door een andere instelling, bv: armenzorg van kerk naar staat
Formeel= wettelijk verandert er niks maar in de werkelijkheid wel. bv: vroeger waren schuttersgilden zeer belangrijk, nu zijn zij slechts folkloristische gezelschappen.
Hoe zit het dan met continuïteit (progressief) en conservatisme (= bewaren) op micro en macro- vlak?
MICRO:
juridisch gezien kunnen we vaak meerdere standpunten innemen (goed als slecht verdedigen)
MACRO:
vanuit een ideologie kan men een wet aanpassen.
Wat is het verschil tussen wettelijk en werkelijk land?
Wettelijk= er is een wettekst die iets bepaald
werkelijk= dit is zo in de realiteit
bv: doodstraf stond heel lang in de wet maar deze werd lang niet meer uitgevoerd.
Leg uit Clio als Prostituee.
Clio= geschiedenis
Prostituee= gebruikt en misbruikt
De geschiedenis kan altijd worden gemanipuleerd.
Papier is gewillig, wat wordt hiermee bedoeld?
Je kan schrijven wat je wilt, de realiteit kan anders zijn. bv: moord -> er zijn er niet meer of minder na de wet.
=> we kijken naar law in action
Wanneer kwam de Magna Charta tot stand?
1215
Waarom kwam de Magna Charta tot stand?
Jan zonder land werd verslagen en moest terug maar Engeland. De heren moesten belastingen aan hem betalen, ze besloten besloten hun wensen neer te schrijven over maatschappij. Maa- tregel tegen willekeur van de vorst -> verduidelijking van op welke feite, welke straffen staan. 1 van belangrijkste grondwetten. Maar hij volgde dit niet echt
Wat is intrinsieke waarde en welke tekst heeft dit?
Intrinsieke waarden= ideeën in de tekst, deze zijn blijven bestaan. Magna Charta
later dook deze tekst opnieuw op.
Wat is intrinsieke waarde en welke tekst heeft dit?
Intrinsieke waarden= ideeën in de tekst, deze zijn blijven bestaan. Magna Charta
later dook deze tekst opnieuw op.
Wat is constitutioneel recht?
Recht inzake de staat als organisatorisch verband. Het heeft be- trekking op de organen van de staat, op de instelling ervan, hun bevoegdheden, hun verhouding tot elkaar en die tot de burgers.
wanneer werd de Gentse Rijksuniversiteit opgericht?
1817
Vanaf wanneer komen men lessen in het Nederlands volgen?
1930
Wanneer werd de universiteit Gent autonoom?
In 1991 -> eigen denken en schrijven.
Politiek wordt gezien als macht, leg dit uit binnen onze maatschappij.
De overheid heeft een machtsmonopolie in elke relatie wordt er macht uitgeoefend
Wat is gezag tegenover macht?
Gelimiteerde macht, we aanvaarden dit en respecteren het
Wat is gezag tegenover macht?
Gelimiteerde macht, we aanvaarden dit en respecteren het.
Wat is het verband tussen politiek en publiekrecht?
Een legitiem gezag kan kan het recht inzetten om de bestaande machtsverhoudingen te verankeren en bij te sturen. => publiekrecht.
Wat betekent politiek + geef een positieve en negatieve kant van politiek
= Staatkunde
de kennis en de kunst om de samenleving te organiseren + streeft naar rechtvaardigheid & het goede voor iedereen - het is een spel waarin kennis, netwerken, psychologisch doorzicht… ingezet worden om meer macht te verwerven
Wat gebeurt er met politieke misdrijven?
Behandelt door Hof van Assisen.
De grondwet omvat 2 soorten bepalingen, welke?
- Het staatsrecht: organisatie van de staat
- Fundamentele rechten: grondrechten of mensenrechten
Wat omvat het publiekrecht?
- de grondwet - strafrecht
- fiscaal recht …
Kan een rechtsfeit of rechtshandeling zowel publiek- als privaatrechtelijk zijn?
Ja, bv: wil je een stuk grond verkopen? Dan ga je bij de notaris (publiek) maar bepaalt wel vrij de prijs (privaat) en wordt daarop belast (publiek)
=> geen absolute scheiding
Wat is dan het DOEL het publiekrechtelijke en privaatrechtelijke dan toch te scheiden?
- bevoegde rechtbank
- terminologie, bv: concessie:
publiekrecht= huur openbaar domein economisch recht= concessiehouder (autosector) - denkcategorieën :
publiek= strikt interpreteren
privaat= de goede trouw
=> DOEL
publiek= het openbaar nut
privaat= komen enkelingen of groepen ten goede.
Is eis tot schadevergoeding, publiekrechtelijk of privaatrechtelijk?
Privaatrechtelijk
Als de overheid een huis koopt, voor een publiek doel, is dit dan privaatrechtelijk of publiekrechtelijk
Privaatrechtelijk
Wat mag de staat wel en de rest van de bevolking niet?
Geweld gebruiken -> machts- of geweldmonopolie
bv: de overheid kan zijn publiekrecht afdwingen en de burger heeft niets te zeggen
Vanaf wanneer handelt degene in functie van de overheid/ als een overheid?
Wanneer je een derden bindende beslissing neemt
Kan een onderneming in privaatrecht ook publiekrechtelijke beslissingen nemen?
Ja, bv: uitbater van Zaventem is een onderneming in privaatrecht, deze besliste de grootte van de bagages -> derden bindende beslissing -> publiekrecht (kan procederen via Raad van State).
Ontstaan van het publiekrecht in het romeins recht (ius publicum) THEORETISCH
- Geen onderscheid tussen rechtstakken
-> wel onderscheid tussen regeling publiek en privaat nut.
Ontstaan van het publiekrecht in de Middeleeuwen (Isodorus van Sevilla & Gratianus)
THEORETISCH
Isodorus van Sevilla:
- maakte een onderscheid tussen privaat en publiek nut
- ontwikkeling in de kerk
Gratianus:
- dacht na over wat een wet moest zijn
Lex= een regel die we maken voor algemeen belang, publiek belang.
Ontstaan van het publiekrecht in de vroegmoderne tijd THEORETISCH
Vanuit het kerkelijk recht wordt de term publiek overgenomen in het wereldlijk recht
droit public= door de overheid opgelegd (koning)
Wanneer is bij ons het onderscheid tussen publiekrecht en privaa- trecht ontstaan?
(16e eeuw- Philips Wielant, 17e eeuw- Antonio Perez & 18e eeuw- Eerste Leerstoel)
THEORETISCH
16e eeuw= beschreef ons recht met de termen uit het Romeins recht -> gelatiniseerd= rechtsjargon
gebruikte en vermelde voor het eerst ‘publiekrecht’
17e eeuw= schrijft volledig boek over publiekrecht, voor geleerden is er al een onderscheid
18e eeuw= vak aan universiteit Leuven.
Leg uit waar de patrimoniumgedachten voor zorgden op vlak van onderscheid tussen privaat en publiek?
Er ontstaat wel een idee van onderscheid maar in werkelijkheid is er slechts 1 recht op iedereen van toepassing:
-> de publieke macht wordt beschouwd als privaat bezit
(koning, internationaal huwelijk, feodaliteit = allemaal over macht)
Leg de Blijde Intrede uit
e graaf van Vlaanderen en de Hertog in Brabant werden automa- tisch aangeduid door erfopvolging:
Vlaanderen-> nieuwe graaf bezoekt elke belangrijke stad (eu- charistieviering dan naar de markt op het podium) volksvertegenwoordiging belooft de graaf goed te dienen, graaf belooft bescherming en respect voor hun rechten
-> niets op papier
In het hertogdom van Brabant moest de nieuwe graaf een docu- ment hierover tekenen
=> verdragsmonarchie (splitsing publiek & privaat)
=> voorloper van onze grondwet
=> beloven land heel en ongescheiden te houden -> eerste regel van publiekrecht, beperking op patrimonium gedachte.
Hoe zit het met het onderscheid tussen privaat en publiek bij geleerd recht?
Je had vroeger het Romeins of Canoniek recht waaruit je moest kiezen:
Civilisten= bestuderen C.I.C. van Justinianus
Canonisten= bestuderen C.I.Can van de kerk
Uit welke delen bestaat de C.I.C.?
- personenzaken
- zaken
- wijze waarop zaken verhandeld worden
- manier waarop over dit alles moet geprocedeerd worden
Waarvoor gebruikten de vorsten de juristen in de late Mid- deleeuwen en de Vroegmoderne tijd?
Vorsten zien het recht als een middel om meer macht te verkrijgen. Het gewoonterecht (nooit geschreven) zal hij zodanig aanpassen en codificeren waardoor de bevolking deze regels wel moet vol- gen -> machtsbevestiging en machtsuitbreiding. Wil van de vorst is wet -> veel aanpassingen in strafrecht -> werking van het bestuur.
Wat is tiranside?
De bevolking mag een vorst vermoorden van zodra deze zich gedraagt als een tiran
Termen veranderen in de tijd: rechter
of worden duidelijker:
natie
staat volk
- rechter= heeft de leiding over rechtbank (nu). In de mid- deleeuwen vertegenwoordigde deze persoon de vorst, hij ar- resteerde mensen en riep de rechtbank samen. Zorgde ook voor de verkondiging van rechtsregels. -> nu: Openbaar Ministerie
- natie= van nature, een groep mensen. Volk dat dezelfde geschiedenis heeft en dezelfde taal spreekt. Het land krijgt de macht van zijn volk
- staat= toestand van de openbare staat. Kenmerken: 1. Er moet een grondgebied zijn. 2. Er moet een volk wonen en er moet een gezag zijn. 3. Deze staat moet worden erkend door andere staten. - volk= etnologisch begrip, niet juridisch. -> NIET = bevolking
Waardoor wordt recht bepaald?
- politiek klimaat - cultuur
- klimaat
- taal
- toeval (common law= geen romeins recht) => nooit perfect
Jurist kan conservatief of progressief denken, leg uit.
Conservatief= niet te veel aan veranderen
progressief, bv: Ruth Bader Ginsbrug= als vrouw kon zij nergens heen met haar rechten diploma.
Leg uit speerpuntfunctie & dekmantelfuntie.
Speerpuntfunctie= positief recht zorgt voor sturing en verandering dekmantelfunctie= positief recht ordent de maatschappij, stabiliseert en confirmeert.
Wat is het corpus luris civilis?
Belangrijkste juridisch werk, dit wordt later gebruikt om ons rechtssysteem te baseren.
Wat is déclaration des droits de l’homme?
Na aanleiding van Franse revolutie (1799), rechten voor mannen
Wat is feodaliteit?
Systeem van leenmannen en leenheren. In ruil voor grond en beschermingen zullen zij mee oorlog voeren.
Wat is rechtsarcheologie?
Focust op materiële zaken.
Wat is rechtsiconografie?
Representatie van het recht.
Iemand de duimschroeven aandraaien.
Iemand onder druk zetten zodat hij/zij zal praten.
Iemand vogelvrij verklaren.
Iemand vrijlaten maar als deze dood wordt geschoten dan zal diegene niet worden veroordeeld.
De vuurproef doorstaan.
Een zware, lange, moeilijke proef doorstaan.
Zichzelf aan de galg praten.
Zo loslippig over eigen daden praten dat je zelf wordt opgepakt.
Iemand het vuur aan de schenen leggen.
Het iemand moeilijk maken.
Leg volgende begrippen uit: specialisering, globalisering, soev- ereiniteit, ascending, descending.
Specialisering= er zijn zeer veel nieuwe rechtstakken ontstaan. Globalisering= het recht wordt meer en meer beïnvloed door inspiratie van buitenaf.
Soevereiniteit= dit was een persoonlijk recht van de vorst. Soevereine staat=staat die op zichzelf staat.
Ascending= macht komt voort uit de natie/het volk, misbruik-> afzetten
Descending= vorst heeft alle inspraak, volk moet regels zoals de vorst het zegt volgen.
Waarom accepteren mensen gezag? 3 redenen
- Charismatische legitimatie: uitstraling van een persoon -> opvolging is niet gegarandeerd (bv: Hitler)
- Traditionele legitimatie: aanvaardt uit traditie, geen opvolger?
- Rationele legitimatie: macht wordt gelegitimeerd door algemeen geldende regels
=> verweven met elkaar + PROPAGANDA
Wat is de codex Hammoerabi?
Ontwikkeld in 18de eeuw v.Chr., we zien koning Hammoerabi en de zonnengod, de zonnengod geeft het recht aan de Hammoerabi (één maker van het Perzische rijk) zodat hij over zijn rijk kan over- heersen. Het recht laten ze inbeitelen in de stenen. -> hoe zal de maatschappij moeten draaien, hoe worden straffen uitgevoerd? Straffen -> oog om oog, tand om tand. Je mag wraak nemen maar op hetzelfde niveau dan er leed was.
Het is een samenraapsel van allemaal principes = geen wetboek. Er zit geen focust in en het is gegroeid uit casussen.
Welke soort legitimatie is er nu+ welke was er vroeger?
Nu: rationele
Vroeger: traditionele= Gods wil is wet.
Wie, wat, waar: oudste ‘rechttekst’?
- oudheid: 2000 v.Chr.
- vruchtbare halve maan
- codex Hammoerabi
Wanneer is een wetboek, een wetboek?
1) exhausief= volledig
2) materieel exhausief= alles voorzien is onmogelijk.
Is de codex van Hammoerabi een wetboek?
Nee -> niet systematisch en formeel.
Wat is de rol van de filosofen met betrekking tot de rechts- geschiedenis?
Zij zijn cruciaal en geven inspiratie om een staatssysteem te ontwikkelen
Wat was Socrates zijn visie over ‘recht’?
Justitie zou respect moeten hebben voor de wetten ongeacht hoe goed of slecht hij is -> gestorven door gifbeker.
Wat was Plato zijn visie over ‘recht’?
Recht is een creatie van de mens maar goddelijk geïn-
spireerd, mens moet zorgen voor bemiddeling tussen goden en maatschappij, veel aandacht voor aanhef van een wet -> betere interpretatie
> filosofen hebben het voor het zeggen= eerste klasse, werkende klasse & militaire klasse.
Wat was Aristoteles zijn visie over ‘recht’
Filosofen zijn de belangrijkste -> wetten zijn een menselijke creatie maar men kan deze aanpassen en bekritiseren, stel dat de wetten geen wenselijke resultaten hebben dan kan de correctie toegepast worden.
Waarvoor waren filosofen een inspiratiebron?
- oligarchie (Het Heilig Roomse Rijk, klein groepje die keizer aanduiden, cijnskiesstelsel)
- monarchie (koning België, Hitler, Salazar -> potugal, Franco -> spanje…)
- een democratie ( directe democratie = volk kan zelf de wet-
ten opstellen: referenda, parlementsleden verkiezen = indirecte democratie) (populistisch = volk kiest iemand die alles voor het zeggen heeft) ( façadedemocratie = dit is enkel op papier, Chi- na en Rusland) (Vertegenwoordigings-democrtie = stemmen als vertegenwoordigen, partijen zijn van belang, we stemmen op partijen maar zij saboteren elkaar ook = particratie) (Formeel= op papier niet in werkelijkheid, materiële= wel degelijk inspraak van mensen).
Wat is gewoonterecht?
De ongeschreven regel die overgedragen wordt van generatie op generatie.