Fyrri hluti Flashcards

1
Q

Aðleiðsla

A

þróa ályktanir út frá afmörkuðum athugunum - frá hinu sértæka til hið almenna

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
2
Q

Eigindlegar rannsóknir

A

Nota ekki töluleg gögn, byggja oftast á viðtölum við fáa einstaklinga um eitthvað tiltekið efni/vandamál. Nota gögn sem hafa einhverja ákveðna eiginleika/einkenni, oftast nota texta - Áherslan á þekkingu

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
3
Q

Afleiðsla

A

þróa ákveðnar getgátur út frá almennum meginreglum/kenningum - frá hinu almenna til hins sértæka

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
4
Q

Megindlegar rannsóknir

A

Nota magnmælingar/töluleg gögn

þróa ákveðnar tilgátur út frá almennum kenningum/reglum

Almennt fleiri þáttakendur en í eigindlegum rannsóknum

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
5
Q

Grunnrannsóknir

A

afla þekkingar á meginreglum mannlegrar hegðunar og líffræðilegra og sálfélagslegra ferla

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
6
Q

Hagnýtar rannsóknir

A

hvernig hægt er að beita meginreglum í klíník

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
7
Q

Hjúkrunarrannsóknir oftast hagnýtar

A

að nýta grunnrannsóknir til þess skoða hvernig þær eiga við og nýtast í klíník

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
8
Q

Þekkingarfræði

A

Vísar til heimspekihugmynda um eðli mannlegrar þekkingar.

Grundvallast á því að skoða hvert er eðli, takmörk, gildi þekkingar út frá heimspekinni

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
9
Q

Aðferðafræði

A

vísar til kenninga sem liggja til grundvallar rannsóknaraðferðum

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
10
Q

Rannsóknaraðferðir

A

vísar til framkvæmda vísindalegra rannsókna

Að hlutbinda það sem er verið að skoða

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
11
Q

Blandaðar rannsóknir

A

bæði megindleg og eigindleg gögn

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
12
Q

Stórkenningar

A

grófar og lýsa út frá huglæga eða óhlutbundinn hátt því hvað hjúkrun gengur: hjúkrun manneskjan, umhverfið og heilsa

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
13
Q

Miðlægar kenningar

A

nær því áþreifnalegar - snúast um einhver ákveðin tengls fyrirbæra

t.d. hvað hefur áhrif á einhverja meðferð og útkomu meðferðar

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
14
Q

Miðlægar kenningar eru notaðar til þess

A

að prófa meðferðir eða íhlutanir og útskýra tengsl, breyta eða fyrirbæra

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
15
Q

Hugtakalíkan

A

útskýra hvernig þessar breytur og hugtök tengjast í ákveðnum rannsóknum

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
16
Q

Mælingar

A

þá er farið að aðgerðabinda - orðið hlutlægt

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
17
Q

Alhæfingargildi - yfirfæranleiki

A

Hægt er að daga almennar ályktanir af niðurstöðum góðra rannsókna

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
18
Q

Þróun eða prófun kenninga

A

Lokaafurð rannsókna er kenning sem lýsir orsaka-tengslum þeirra fyrirbæra sem rannsóknin beindist að

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
19
Q

Gagnreynd hjúkrun

A

ferli þar sem teknar eru ákvarðanir á grundvelli áreiðanlegra og réttmætra rannsóknarniðurstaðna, klínískra reynslu, óska sjúk. og þeirra úrræða og aðstæðna sem eru fyrir hendi

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
20
Q

Gagnreynd þekking nýtist

A

greiningu viðfangsefna, ákvarðanatöku, íhlutnair, mat á árangri

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
21
Q

Gögn

A

áreiðanlegar rannsóknarniðurstöður sem gefa til kynna árangur hjúkrunarmeðferðar

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
22
Q

Vísindaleg rök

A

aldrei nægjanleg ein og sér til að taka klínískar ákvarðanir. Þarf alltaf að taka klíníska ákvörðun - Byggir á reynslu, aðstæðum og óskum sj.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
23
Q

Positivismi

A

einkennist af vísindum og skynsemi - segja heimurinn er hér úti og hægt að rannsaka hann og læra. EInhver regla og hægt að horfa hlutlægt á hann og skoða

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
24
Q

Framkvæmd rannsóknar

A

Þekkingarsköpun

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
25
Nýting rannsókna
Nýting einstakra rannsókna í klíník, oft rannsókna sem eru framkvæmdar annarsstaðar
26
Gagnreyndir starfshættir
Nýtingu bestu þekkingar í klínísku starfi - búið að taka niðurstöður og þekkingu frá mörgum stöðum og rannsóknum Byggja á missterkum vísindalegum gögnum
27
Gæðastarf/Umbótastarf
Innleiðing nýjunga, þekkingar, aðferðar/meðferðar og mat á árangri - er ekki vísindarannsókn - en vísindarannsókn getur falið í sér gæðastarf
28
Hugtök
almenn óhlutbundin hugmynd sem vísar til almennra fyrirbæra
29
Hugtök í rannsóknum
ákveðið orð/samband orðar sem hefur eh ákveðna merkingu í þeirri rannsókn sem er verið að vinna með/lesa
30
Fyrirbæri
notað um fyrirbærin í raunveruleikanum sem hugtökin vísa til. Notað líka yfir samband/orða sem er verið að nota/breyta - oft notað í eigindlegum rannsóknum og er notað fyrir fyrirbæri sem er til í raunveruleikanum
31
Hugsmíð
skipulega uppbyggð hugmynd. Vísar til hugmynda sem eru fundnar upp og þróaðar í fræðilegum tilgangi. - t.d. starfsánægja, geðheilsa Lýsir gjarnan samband fleiri hugtaka
32
Hugtakamyndun
þróa skilgreiningu / hvað felst í hugtaki eða hugsmíð - t.d. hvað felur starfsánægja í sér eða lífsgæði.
33
Hugtakamyndun og þróun hugtaka
vísar til þess hvernig hugtök eru þróuð til að lýsa fyrirbærum
34
Kenning
útskýrir á kerfisbundinn hátt tengslin á milli fyrirbæra (hugtaka)
35
Hugtakalíkön
Rökræn tenging hugtaka/fyrirbæra til að skipuleggja hugsun/þekkingu Tengingarnar hafa ekki verið prófaðar með rannsóknum en geta verið undanfari kenninga/líkana sem útskýra kenningu eða tilgátu, sem eru svo prófaðar
36
Óháðu breytur (frumbreyta)
Hin áætlaða orsök
37
Háðar breytur (fylgibreyta)
Hin áætlaða afleiðing
38
Hugtaksskilgreining
Fræðileg merking þess hugtaks, eða fyrirbæris, sem verið er að skoða
39
Aðgerðarbinding/Aðgerðarskilgreining
tilgreinir hvaða upplýsinga þarf að afla
40
Rannsóknargögn
allar upplýsingar/allt sem rannsakandinn aflar til að svara rannsóknarspurningu
41
Breyta
vísar til þess að fyrirbærið sem hugakið nær til er breytilegt (hugtök í megindlegum rannsóknum)
42
Samfelldar breytur
geta tekið mörg gildi og það er jafnt bil á milli gildanna -aldur, hitastig
43
Flokkabreytur (nafnabreytur)
taka aðeins fá gildi og það er ekki jafnt bil á milli gildanna. En eitt gildi er ekki hægra/lægra en annað -litir, kyn, hjúskaparstaða
44
Tvíkostabreytur
Flokkabreytur sem aðeins taka 2 gildi (í raun við allar breytur)
45
Eiginleikabreytur
·breytur sem rannsakandinn hefur enga stjórn á. Eru safnar bæði til að lýsa aðstæðum og úrtaki og þáttakendum. Líka notaðar til að reikna samband á milli breyta -aldur, sársauki
46
Virkar breytur
breytur sem rannsakandinn hefur stjórn á. Mældar til að skoða hvort að t.d. íhlutun hefur eitthvað að segja -meðferð
47
Margleitni
hópurinn sem verið er að rannsaka hefur ólíkar eiginleikabreytur/einkenni
48
Einsleitni
hópurinn sem verið er að rannsaka hefur sömu/svipaðar eiginleikabreytur/einkenni
49
Fylgni
segir ekkert til um það, í hvaða átt t.d. sambandið fer, bara það er eitthvað samband
50
Tengsl
segir nánar til um það hvernig sambandið er á milli breytanna
51
Orsakatengsl
það er eitthvað þegar hægt er að segja með nokkuð öruggum hætti að eitt orsaki annað
52
Stjórn á áhrifaþáttum í rannsóknum
vísar til stjórnunar/útilokunar á þeim utanaðkomandi þáttum sem geta haft áhrif á samband óháðu og háðu breytunnar
53
Áreiðanleiki
rannsókn hafi verið framkvæmd með nákvæmum hætti og notuð nákvæm mælitæki, og hafi verið samkvæm
54
Réttmæti
mæla það sem var ætlað að mæla
55
Rannsóknarverkefni
er samsafn rannsókna, sem er framkvæmd og gert og unnið í þeim tilgangi að svara yfir spurningu - þá eru stakar rannsóknir innan verkefnisins sem eru gerðar til að svara nánar spurningum um afmarkaðra efni innan þessa verkefni
56
Tilgáta
spá/skoða samband á milli breyta studdar eða ekki (ekki sannaðar) megindlegum rannsóknum
57
Stefnutilgáta
ein breyta hefur áhrif á aðra/er forsenda e-s
58
Stefnulaus tilgáta
gerir ráð fyrir tengslum en ekki í ákveðna átt
59
Stórkenningar í hjúkrun lýsa sambandi
•Fólks / einstaklinga / manneskjunnar •Umhverfis •Heilsu •Hjúkrun
60
Miðlægar kenningar í hjúkrun
útskýra nánar samband breyta / hugtaka / fyrirbæra og orsakasamhengi þeirra eða tengslum
61
Ritrýnd
búin að fara í gegnum gæðaeftirlit í ritrýnum og sjá ritsjórnum. Sendir höfundur inn handrit, ef ritsjórn lýst vel á handritið, er það sent til 2 ritrýna sem eru sérfræðingar á þessu sviði í efninu/aðferðinni, þeir koma með gagnrýnið mat. Oft blindritrýni.
62
5 grundvallar spurningar við mat á rannsóknarskýrslum
· Um hvað er er heimildin ? = titli og ágrip · Hvernig stendur rannsóknin gagnvart því sem er þegar vitað ? = inngangur og bakgrunnur · Hvernig var rannsóknin gerð ? = aðferða kaflanum · Hvað kom í ljós = niðurstöður · Hvað þýða niðurstöðurnar = umræða
63
Þversniðsrannsóknir
rannsóknir þar sem gögnum er safnað á einu tímapunkti
64
Langtímarannsóknir
rannsóknir þar sem er safnað gögnum ítrekað eða í lengri tíma
65
Ethnographia
•Skoðar og greinir menningu og atferli hópa, gildi og norm og mikil vettvangsvinna leitast við að greina emic sjónarhornið og þar með dulda þekkingu á menningu hópsins sem aðilar hópsins gera sér sjálfir ekki grein fyrir eða tala um
66
Fyrirbærafræði
skilja reynslu/lífsreynslu fólks ná kjarna þess fyrirbæris sem verið er að rannsaka og öðlast djúpskilning á því að raunveruleiki fyrirbærisins sé fólgin í reynslu þeirra sem lýsa því gögnum safnað - djúpviðtölum fáir þáttakendur
67
Lýsandi fyrirbærafræði
•reynslu fólks af fyrirbæri •Felur í sér afmörkun, innsæi og ígrundun, greiningu, lýsingu
68
Túlkandi fyrirbærafræði
•túlka og skilja fyrirbærið auk þess að lýsa því •Túlkunin - skilning með djúpviðtölum og varpar ljósi á mannlega tilvist
69
Grunduð kenning
þróun og smíð miðstigskenninga Greina og útskýra atferli og þá greina megin breytur viðfangsefnisins ekki línulegt ferli - stöðugur samanburður Viðtöl og athuganir/áhorf
70
Hálfstöðluð viðtöl
viðtalsramma og leitast er við að fá fram gögn / upplýsingar um ákveðið efni eða þætti
71
Óstöðluð viðtöl
opnað er með lykilspurningu en síðan þróast viðtalið eftir hverjum viðmælanda
72
Stöðluð viðtöl
allir svara nákvæmlega sömu spurningunum
73
Þægindaúrtak/hentugleikaúrtak
úrtak þar sem þeir bjóða sig fram og hægt að ná til
74
Snjóboltaúrtak
þeir sem taka þátt vísa á aðra (erfitt að ná til fólks, jaðarhópar, viðfangsefnið viðkvæmt, eru ekki á ákv stað)
75
Úrtaksval
finna og ná til þeirra og þess sem gefur ríkustu gögn
76
Hámarksbreytileikaúrtak
ná sem mestum breytileika/fjölbreytni í úrtaki (aldur, menntun, búseta, reynsla)
77
Fráviksúrtak
að læra frá frávikum því óalgenga ( t.d. þeir sem hafa farið í gegnum eh ákv meðferð við sjúkdómi og hafa fengið frávik)
78
Hefbunduð ferlaúrtak
endurspeglar það hefðbunda/Algenga
79
Mark-/viðmunarúrtak
þeir sem teljast til úrtaks þurfa að uppfylla ákv viðmið t.d. verða að vera ákv gamlir, búa eh , hafa ákv reynslu
80
Staðfestandi tilfelli / ögrandi tilfelli
til þess að staðfesta að þeir sem eru í úrtakinu falli í úrtakið og mæti viðmiðum , úrtaksviðmiðum.
81
Staðfestandi tilfelli
Er valið til að staðfesta að úrtakið (uppfylli skilrðin) að þeir eiga heima þar
82
Ögrandi tilfelli
Ólíkt við staðfestandi tilfelli, staðfesta það sé ólíkt og þeir sem eru í úrtakinu er réttir
83
Kenningarúrtak
notað í grundaðri kenningu þar sem leitað er gagna með ákv kenningarsmíð í huga og hvar og hverjir geta veitt nauðsynleg gögn
84
Trúverðuleiki í eigindlegum rannsóknum - Trúanleiki
þegar niðurstöður varpa sannarlega ljósi á það sem gögnin segja og það er lesandanum ljóst
85
Trúverðuleiki í eigindlegum rannsóknum - Áreiðanleiki
stöðugleiki gagna þ.e. að sömu niðurstöður fást yfir lengri tíma eða með endurtekningu - trúanleiki og áreiðanleiki fylgjast að
86
Trúverðuleiki í eigindlegum rannsóknum - Staðfestanleiki
vísar til hlutlægni þannig að tveir greinendur ættu að fá sömu/sambærilega niðurstöðu úr sömu gögnum
87
Trúverðuleiki í eigindlegum rannsóknum - Yfirfæranleiki
sambærilegt alhæfingargildi í megindlegum rannsóknum - vísar til yfirfæranleika á aðra í sömu aðstæðum með sömu reynslu
88
Trúverðuleiki í eigindlegum rannsóknum - Sannindi
vísar til þess að rannsakendur sýna heiðarlega og samviskusamlega breytileikann í raunveruleikanum
89
Hjúkrun er að aðstoða einstakling við þær athafni sem stuðla að heilsu hans/bata/friðsamlegum dauða, sem hann myndi sjá um sjálfur hefði hann til þess þrek/vilja/þekkingu, og gera það á þann hátt að hann verði sjálfbjarga eins fljótt og kostur er
Virginia Henderson
90
· Florence Nightingale brautryðjandi - 1850 · 1920 gerðar rannsóknir á hjúkrunarmenntun · Nursing Research gefið fyrst út 1950 · 1950-1970 beinast hjúkrunarrannsóknir einkum að hjúkrunarfræðingum · Vægi rannsókna á hjúkrunarþörfum eykst til eftir 1970 · Eftir 1990 fara meðferðarrannsóknir að eflast vegna kröfunar gagnreynda starfshætti · Hjúkrunarfræði háskólagrein á Íslandi 1973 · Fagtímarit í hjúkrun á Íslandi 1925
Saga hjúkrunarfræðirannsókna
91
Vísindarannsókn
Kerfisbundin söfnun og greining rannsóknagagna - Tilgangurinn að svara rannsóknarspurningu
92
Tilgangur rannsókn
Lýsa Kanna Útskýra Spá fyrir um Uppgötva fyrirbæri Þróa hugtök - gera hugtök mælanleg
93
Með rannsóknum
Fyrirbæri greind og skilgreind Frá hinu óhlutbundna til hins hlutbundna/aðgerðabundna Eðli fyrirbæra skoðuð Tengsl breyta skoðuð og greind
94
Flokkun vísindarannsókna
-Raunvísindi -Hugvísindi
95
Viðfangsefni raunvísinda/náttúrúvísinda
efnisheimurinn
96
Viðfangsefni hugvísinda/félagsvísinda
félagslegur veruleiki og veruleiki hugans og menningarinnar
97
Hjúkrunarfræði byggir á
raun- og hugvísindum
98
Uppspretta þekkingar
Hefðir Kennivald Reynsla Rökrænar ályktanir
99
Aðleiðsla - Eigindlegar rannsóknir eða megindlegar rannsóknir?
Eigindlegar rannsóknir
100
Afleiðsla - Eigindlegar rannsóknir eða megindlegar rannsóknir?
Megindlegar rannsóknir
101
Sameina aðleiðslu og afleiðslu
Vísindarannsóknir
102
Tveir flokkar vísindarannsókna
-Grunnrannsóknir -Hagnýtar rannsóknir
103
Aðferðafræði má skipta í 3 stig
-Þekkingarfræði -Aðferðafræði -Rannsóknaraðferðir
104
Tegundir rannsókna
-Megindlegar rannsóknir -Eigindlegar rannsóknir -Blandaðar rannsóknir
105
Mismunandi sjónarhorn
Markmiðið er alltaf : leysa viðfangsefnið með að svara rannsóknarspurningum Velja á rannsóknaraðgerð sem þjónar tilgangi rannsóknar
106
Nautralistic paradigm
Raunveruleikinn er margskonar, huglægur og mótaður af einstaklingum Rannsakandi er hluti af því sem verið er að rannsaka Ekki hægt að alhæfa Leitar eftir mynstrum Einblínir á hið heildræna Sveigjanlegt rannsóknarsvið Huglægt, ekki mælanlegt Bundið umhverfi sínu
107
Positism paradigm
Raunveruleikinn er til sem á sér eðlilegar skýringar Rannsakandi er hlutlaus Alhæfingargildi Hugtök standa sjálfstætt Rannsóknarsnið er fastmótað Hlutlægt og mælanlegt Full stjórn á rannsóknaraðstæðum
108
Farið er frá hinu óhlutbundna til þess hlutbundna
-Stórkenningar -Miðlægar kenningar -Breytur/hugtök - Hugtakalíkan -Mælingar/Aðgerðabinging
109
Rannsóknir snúast um
að fara frá hinu óhlutbundna til þess hlutbundna
110
Til þess að mæla eða meta rannsókn þá þurfum við að
aðgerðabinda það - hlutbundið/hlutlægt
111
Óframkvæmd hjúkrun
hún kemst af því að það er ekki veitt sú hjúkrun sem sjúklingur þarf á að halda (Missed in nursing care) Kemst að því að teymisvinnan hefur mikið að segja
112
Takmarkanir vísindarannsókna
-Almennar takmarkanir -Siðferðilegar takmarkanir
113
Almennar takmarkanir
- engin fullkomin - taka góðan tíma og kostnaðarsamar - sanna e.t.v. ekki - þær leiða líkur að e-h/gefið vísbendingar
114
Siðferðilegar takmarkanir
· Manneskjan og samfélagið - flókin fyrirbæri · Mörg fyrirbæri erfitt að skilgreina/mæla
115
Gagnreynd þekking byggir á
- Niðurstöður rannsókna - Yfirfæranlegar - Reynsluþekkingu og fræðilegri þekkingu fagfólks - Óskum skjólstæðinga/aðstandanda - Samantektum rannsókna niðurstaða - Á þekkingarheild frekar en stökum rannsóknum
116
Af hverju gagnreyndir starfshættir?
- Betri meðferðarárangur - Aukin vellíðan sj. - Aukin starfsánægja - Betri nýting verðmæta
117
Byggja skal á gagnreyndri þekkingu við gerð
Hjúkunarferla - Verklagsreglna - Vinnuleiðbeininga - Staðla - Klínískra leiðbeininga
118
Verklagsreglur eiga að byggja
á heimildum og bestu þekkingum
119
Archie Cochrane og David Sackett
Frumkvöðlar gagnreyndar þekkingar
120
Archie Cochrane
- Stuðlaði að stofnun Cochrane Center í Oxford og Cochrane Collaboration - Lagði til stignun ganga (evidence hierarchy)
121
David Sackett
Forvígsmaður við McMaster Medical School
122
3 vel þekkt líkön fyrir gagnreynda hjúkrun
-Stetler Model = fyrir rannsóknarnýtingu (research utilization) til að stuðla að gagnreyndri hjúkrun -IOWA Model = fyrir gagnreynda þekkingu til að stuðla að gæða umönnun (quality care) -Ottawa Model = fyrir notkun rannsókna (OMRU)
123
Bakgrunnur
· Gjá á milli vísinda og kínískrar hjúkrunar · Tekur 10-20 ár koma rannsóknarniðurstöðum - í klíník · Byggjum oft á hefð · Lítið prófað · Lítil áhrif á klíníkina · WHO leggur áherslu á ÞEKKINGARBEISLUN/KNOWLEDGE TRANSLATION - Virkja þekkingu (go from knowing to doing)
124
Notkun rannsóknarniðurstaðna í klíník felur í sér
- Innleiðingu vísindalega þekkingar - Gagnrýninn lestur rannsóknagreina - Samþættingu (synthesis) rannsókna-niðurstaðna - Mat á því hve vel niðurstöðurnar eiga við - Mat á árangri af breyttu á vinnulagi
125
Aðferð við umönnun sjúklingu sem byggir á 2 lykil atriðum
-Vísindaleg rök -Gagnreyndir starfshættir
126
Stigun gagna (evidence hierarchy) - frá sterkasta til veikasta
1. Meta-analýsa á stýrðum rannsóknum 2. Stakar tilraunarannsóknir 3. Hálfrannsóknir 4. Fylgirannsóknir 5. Mat á starfsemi, RU rannsóknir, gæðaverkefni, sjúkratilfelli 6. Skoðanir virtar sérfræðinga og samtaka
127
Stigun þekkingar
Stig I: meta analysa þar sem teknar eru saman niðurstöður úr mörgum rannsóknum Stig II: tilraunir Stig III: vel hannaðar quasi-experimental studies Stig IV: vel hannaðar rannsóknir sem ekki byggja á tilraunasniði Stig V: lýsing á tilfelli og dæmi úr klíník
128
Ferli innleiðinga á nýjungum
-Meðvitund -Sannfæring -Notað stöku sinnum -Regluleg notkun
129
Þættir sem hamla gagnreyndum starfsháttum í hjúkrun
Hindranir tengdar Rannsóknum, hjúkrunarfræðingum, stofnunum og fagmenningu hjúkrunar
130
Er æskilegt að gera klínískar leiðbeiningar? - Lykil spurningar
1. Er viðfangefnið algengt/umfangsmikið? 2. Er líklegt að leiðbeiningarnar bæti meðferð? 3. Er hægt að bæta venjur/nálgun? 4. Er líklegt að leiðbeiningar stuðli að öðrum ávinningi? 5. Er notagildið nægilega víðtækt? 6. Er næg vísindaleg þekking til staðar?
131
Framtíð hjúkrunarrannsókna - Aukin áhersla á
•gagnreynda þekkingu •útkomu- /árangursrannsóknir (outcomes research) •klínískar leiðbeiningar byggðar á rannsóknum •á mismunandi rannsóknaraðferðir til að staðfesta rannsóknaniðurstöður og á endurtekningu rannsókna •samstarf fagstétta •staðbundnar rannsóknir •útbreiðslu þekkingar •menningarnæmi og hnattræna nálgun •klínískt mikilvægi og innlegg sjúklinga
132
Megindlegar rannsóknir byggja á
kenningum
133
Viðfangsefni megindlegra rannsókna er gjarnan að
prófa kenningu
134
Niðurstöður eigindlegra rannsókn
settar fram sem kenning
135
Aðgerðarbinding og megindlegar rannsóknir
hvernig breytan er mæld
136
Megindlegum rannsóknum er túlkuð með
tölfræðilegum aðferðum
137
Eigindlegum rannsóknum er túlkuð með
orðum
138
Utanaðkomandi breytur : 2 mikilvægar spurningar
- Hvaða (utanaðkomandi) breytur gætu bæði haft áhrif á háðu breytuna og verið tengdar óháðu breytunni? - Hvernig getum við annað hvort útilokað utanaðkomandi breytuna eða mælt áhrif hennar?
139
Vísindalegur trúverðugleiki verður að vera sem bestur og mestur - 2 mæliviðmið
-Áreiðanleiki -Réttmæti
140
Áreiðanleiki og réttmæti
Megindlegar rannsóknir
141
Þekking verður til
-Gögn -Greining -Niðurstöður -Túlkun -Upplýsingar -Þekking =Rannsókn
142
Rannsóknarferli megindlegra rannsókna
1. Greining viðfangsefnið 2. Staða þekkingar könnuð 3. Aðstæður skoðaðar 4. Skilgreining hugtaka og kenningargrunn rannsóknar 5. Tilgátur settar fram 6. Rannsóknaraðferð valin 7. Þróun íhlutunarprótókolla 8. Afmörkun þýðis 9. Úrtak og úrtaksval 10. Val á mæliaðferðum breyta 11. Siðfræði rannsóknar tryggt 12. Rannsóknaráætlun staðfest 13. Gagnasöfnun 14. Gagnagreining undirbúin 15. Gagnagreining framkvæmd 16. Túlkun niðurstaða 17. Kynning niðurstaðna 18. Nýting niðurstaðna
143
Rannsóknarferli eigindlegra rannsókna
Viðfangsefni rannsóknar afmarkað Staða þekkingar könnuð Tryggt aðgegni að viðfangsefninu Þróun á nálgun við viðfangsefnið Siðfræði rannsóknar tryggð Aðleiðsluaðferð notuð Þemu greind Gögnum safnað þar til mettun næst Rannsakandinn er í raun mælitækið Túlkun niðurstaðna Kynning niðurstaðna Nýting niðurstaðna
144
Gagnrýnin lestur rannsóknaskýrslu
1. Um hvað var rannsóknin ? 2. Hverjar voru háðu og óháðu breyturnar ? Hvaða breytu/fyrirbæri voru skoðuð ? 3. Mat rannsakandi tengsl breyta eða fyrirbæri og þá hvernig ? 4. Voru lykil hugtök skilgreind og hvernig voru þau mæld ? 5. Hvernig rannsókn var þetta ? 6. Var gerð grein fyrir því hvað rannsóknin tók mikinn tíma ?
145
Fyrsta skrefið í rannsóknarferlinu
Rannsóknarviðfangsefni
146
Rannsókn hefst með því
að viðfangsefni er afmarkað og skilgreint
147
Rannsóknarviðfangsefni
Rannsókn hefst - viðfangsefnið er afmarkað og skilgreint tilgangur/markmið rannsóknar sett fram sett rök fyrir mikilvægi rannsóknar - rannsókn og rannsóknarverkefnum er ætlað að svara spurningum og fylla upp í þekkingargap settar fram rannsóknarspruningar eða tilgátur
148
Í _____________rannsóknum er verið að mæla þekkt fyrirbæri/hugtök/breytur
megindlegum
149
Í ______________ rannsóknum er verið að greina og öðlast skilning og þekking á fyrirbæri/hugtaki/breytu
eigindlegum
150
Upphaf rannsóknarspurningar getur verið hjá
Rannsakanda Klíníkerum Samfélaginu
151
Rannsóknarviðfangsefni - skapandi ferli sem krefst vinnu og gagnrýnnar hugsunar
- Greina þarf viðfangsefnið - hvert er vandamálið? - Skoða þarf og gera grein fyrir hvernig það tengist aðstæðum og hvers vegna er þá mikilvægt að rannsaka það - Gera þarf grein fyrir eðli og umfangi viðfangsefnisins, hvað og hverja snertir það? - Hverjar eru afleiðingarnar af viðfangsefninu/vandamálinu og hverju breytir rannsókn? - Hvaða þekking verður til með rannsókninni sem fyllir þá upp í þekkingargapið (a.m.k. að hluta)? - Hvaða ávinningur er af því að rannsaka viðfangsefnið?
152
Tilgangur / markmið rannsóknar
rannsaka lýsa varpa ljósi á greina þróa prófa meta bera saman sýna fram á
153
Kenningar eftir tegundum rannsókna - megindlegum rannsóknum
•Kenningargrunnur / hugmyndafræði / sjónarhorn •Prófun kenningar •Íhlutun byggð á kenningu
154
Kenningar eftir tegundum rannsókna - eigindlegum rannsóknum
•Aðferð •Greining / sjónarhorn / nálgun •Þróun kenningar
155
Síðustu skref rannsóknarvinnu
birta niðurstöður og nýta - tímaritum, ráðstefnum, vettvangi
156
Tímaritsgreinar
Titill, ágrip, inngangur, aðferð, niðurstöður, umræður, heimildarskrá
157
Einkenni eigindlegra rannsóknaaðferða
•Sveigjanlegar •Fela gjarnan í sér fleiri en eina gagnasöfnunaraðferð •Leitast að ná heildrænni sýn á viðfangsefnið, kafa á dýptina •Krefja rannsakendur um fulla þátttöku, færni og ígrundandi nálgun •Gagnagreining hefst á meðan á gagnasöfnun stendur •Lýsa eiginleikum, ástandi, upplifun eða reynslu, greina fyrirbæri / hugtak eða þróa kenningu •Sjaldan verið að bera saman hópa/notuð blindun •Gagnasöfnun náttúrulegar aðstæður þar sem engu er stjórnað •Texta, myndir, lýsingar o.þ.h. •Þátttakendur eru almennt færri •Gögn eru innihaldsgreind og birt sem flokkar, þemu eða aðrar einkennalýsingar •Þversniðsrannsóknir eða langtímarannsóknir •Lenda neðarlega í stigasetningu gagnreyndrar þekkingar
158
Eigindlegar rannsóknaaðferðir
•Ethnographia •Fyrirbærafræði •Grunduð kenning •Sögulegar rannsóknir •Tilfellarannsóknir •Frásagnargreining •Lýsandi eigindlegar rannsóknir •Kenningadrifnar rannsóknir og feminískar rannóknir •Starfenda rannsóknir / þátttökurannsóknir
159
Ethnohraphia
•Gagnasöfnun felst í að fylgjast með, tala við lykil aðila og kynna sér önnur gögn •Upplýsinga er aflað með því að skoða menningarhegðun, menningarhluti, menningartungu •Rannsakandi getur verið áhorfandi eða þátttakandi Er tímafrek
160
byrjar með stórt net/fjölda og mikið undir, en reiðir sig svo á lykilheimildarmenn (key informants), leitast við að finna heimildarmenn í mismunandi hlutverkum til að fá fram mismunandi sjónarmið, ýmis gögn notuð s.s. vettvangslýsingar frá athugunum, viðtöl, frásagnir, hluti, skýrslur og heimildir sem þegar eru til
Ethnografía
161
•notast við lítið úrtak (≤10) þar sem allir þátttakendur verða að hafa sambærilega reynslu/reynslu af því sem verið er að rannsaka og þeir verða að vera færir um að lýsa þessari reynslu. Í túlkandi fyrirbærafræðilegri rannsókn væru e.t.v. önnur gögn notuð að auki s.s. úr bókmenntum og listum
Fyrirbærafræði
162
•notar lítil úrtök (20-30) og vinnur að úrtaksvali, gagnasöfnun, gagnagreiningu og túlkun í ólínulegu ferli, til að þjóna best þeim tilgangi að þróa og smíða ákveðna kenningu (ekki allt séð fyrir, heldur látið ráðast hvaða stefnu úrtaksval tekur)
Grunduð kenning
163
Strauss og Corbin
kenningin gæti líka byggst á sameiginlegri reynslu rannsakanda og þáttakenda og þá myndi skilningur á fyrirbærinu þróast
164
Eigindlegar rannsóknir - Styrkleikar og veikleikar
•Úrtaksval og úrtaksstærð • leitast við að nota þá aðferð sem þjónar best tilgangi rannsóknar og sem tryggir sem best réttmæti gagna og trúverðugleika gagnasöfnunar og greiningar •rannsakandinn mælitækið • krefst færni í viðtalstækni, virkri hlustun, greiningu, innsæi og túlkun sem næst eingöngu með því að læra og tileinka sér aðferðafræðina •Gagnsöfnun krefst oft nándar og getur verið nærgöngul og því þarf rannskandi að byrja á því að fá inngöngu / fá samþykki staða og fólks sem á að rannsaka •Hvort rannsakandi þarf/eigi að vera þátttakandi eða ekki •Mikilvægt að niðurstöður séu sannarlega byggðar á gögnum sem safnað var
165
Tilgangsúrtak
Hámarksbreytileikaúrtak Fráviksúrtak Hefbunduð ferlaúrtak Mark-/viðmunarúrtak Staðfestandi tilfelli / ögrandi tilfelli Staðfestandi tilfelli Ögrandi tilfelli Kenningarúrtak
166
Gagnasöfnun eigindlegra rannsókna
•Ögrandi og vandasöm •Til þess að gögnin séu auðug - rannsakandi að vera vel að sér í viðfangsefninu og gagnsöfnunaraðferðinni •Krefst undirbúnings og áætlunar þó að hún sé oft ekki línuleg •Gera þarf áætlun um gagnagreininguna, hvernig flokka á, skrá og kóða gögnin •Felur í sér smættun, þ.e. að draga þarf saman viðráðanlegt magn gagna úr miklu magni Krefst innsæis og sköp
167
Gagnasöfnun og gagnagreining í eigindlegum rannsóknum
Textinn lesinn ítrekað og greindar tilvitnanir sem hafa þýðingu, lykilatriðin dregin fram og kóðuð Kóðarnir flokkaðir, túlkaðir, greindir og þemu sett fram sem lýsa því sem gögnin segja um viðfangsefnið Farið er frá tilvitnunum úr texta í þemu (eða flokka) : - Æskilegt að vera 2 við gagnasöfnun og gagnagreiningu - Gagnagreining felur í sér að fara ítrekað yfir hvert skref, ígrunda og ræða efnið og greininguna og niðurstöður gagnrýnið
168
Ethnografísk greining
Leitað að mynstrum í atferli og hugsun þátttakenda
169
Ethnografísk greining - Skv. Spradley eru 4 stig greiningar
1. Greining á sviðum sem eru víðtæk lýsing á menningarþekkingu svo sem táknum orðum og fleiri sem einkennir þann hóp/samfélag sem er að skoða 2. Flokkunargreining þar sem flokkunin er sett í kerfi og skipulagi komið á hugtök sem unnið er með 3. Innihaldsgreining þar sem tengsl hugtakanna sem unnið er með eru skoðuð og kortlögð, hvað er líkt og ólíkt 4. Þemagreining þar sem varpað er ljósi á þemu menningar og þar með veitt heildræn sýn á menninguna sem verið er að rannsaka
170
Fyrirbærafræðileg greining
•Aðalútkoman eru þemu sem lýsa ákveðinni reynslu / upplifun
171
•Fyrirbærafræðingar Utrecht skólans nota 6 þætti við greiningu
1.Að snúa sér að eðli reynslunna 2.Að rannsaka reynsluna eins og hver og einn upplifir hana 3.Ígrunda mikilvæg þemu 4.Að lýsa fyrirbærinu með því að skrifa og endurskrifa 5.Að viðhalda sterkum tengslum við fyrirbærið 6.Ná jafnvægi í heildarrannsókninni með því að huga bæði að hlutum hennar og heildinni
172
Fyrirbærafræðileg greining - Skv. aðferð Heiddeger er talað um fyrirbærahringinn (hermeneutic cricle) sem felur í sér
ólínulegt ferli við greininguna
173
Fyrirbærafræðileg greining - Benner setti fram 3 ferli:
1.Leit að viðmiðunardæmum 2.Þemagreining 3.Greining dæma sem eru notuð til að meta viðmiðunardæmin og þemun
174
Greining með grundaðri kenningu
Stöðugur samanburður skoða og meta samræmi Notuð er innihalds kóðun með opinni kóðun og svo er lykil flokkur, sem er þá aðal niðurstaða rannsóknar, með völdum kóðum sem falla að niðurstöðum rannsóknar auk kenningarkóða sem eru notaðir til að gera grein fyrir því hvernig innihaldskóðarnir tengjast
175
Corbin og Strauss - öxul kóðun
kóðað eftir innihaldi textabrotanna sem eru notuð
176
Charmaz gerir greinarmun á
fyrstu kóðun og fókuseraðri kóðun sem dregur fram aðalatriðin
177
Gagnasöfnun og gagnagreiningí eigindlegum rannsóknum - Styrkleikar og veikleikar
•Varað við að hræra saman aðferðum í gagnagreiningu eigindlegra aðferða •flókið ferli •Oft skortir á að aðferðafræði eigindlegra rannsókna sé lýst nákvæmlega og því erfitt fyrir þá sem vilja kynna sér rannsókn og meta hana gagnrýnið •Góðar og vel unnar eigindlegar rannsóknir skapa dýrmæta þekkingu
178
Aðferðir sem styrkja gagnasöfnun eigindlegra rannsókna
•Rannsakandinn er skuldbundinn, flýtir sér hægt •Langæ athugun - gefur sér tíma •Ígrundun t.d. ígrundandi dagbók •Margprófun á gögnum •Með því að nota fleiri en eitt gagnasett, safna gögnum á mismunandi tíma eða fleiri stöðum og/eða frá fleiri aðilum •Nákvæm skráning •Fleiri komi að gagnasöfnun og gagnagreiningu •Leita eftir því sem er líkt og því sem er ólíkt í gögnum •Gæta þess að of- eða vantúlka ekki gögn