Executief functioneren Flashcards
Executieve functies
Wat zijn executieve functies?
parapluterm voor een hogere hersenfuncties die verantwoordelijk zijn voor de aansturing en uitvoering van gedrag.
Welke twee categorieën bij executieve functie bestaan er?
- denkvaardigheden
- De sturing van het gedrag
Wat valt er onder denkvaardigheden?
Ons gedrag te organiseren en korte termijn behoeften opzij te schuiven ten gunste van langetermijndoelen
Wat valt er onder sturing van het gedrag
Om onze emoties te reguleren; onze gedachten te monitoren, zodat we efficiënter en
effectiever kunnen werken; activiteiten plannen en organiseren; onze aandacht ergens op gericht houden; de uitvoering v/e taak volhouden
Wat betekent “mentale basisfuncties”?
In de hersenen bevinden zich de verschillende regel- en verwerkingscentra voor alle cognitieve functies. Omdat deze centra niet allemaal tegelijk actief kunnen zijn, wordt het activiteitsniveau in deze centra geregeld door de mentale basisfuncties
Welke mentale basisfuncties zijn er?
bewustzijn, aandacht en oriëntatie
Hoe wordt bewustzijn ook wel genoemd?
alertheid of arousal
Hoe wordt het bewustzijn geregeld in het brein?
Het wordt geregeld vanuit de formatio reticularis, Deze regelt via het ARAS het niveau van bewustzijn. Prikkels die het bewustzijn kunnen beïnvloeden, kunnen komen van de zintuigen (externe prikkels én lichamelijke activiteit), de hypothalamus (biologische klok), het limbisch systeem (emoties) en de hersencortex.
Voorbeelden van bewustzijnsstoornissen?
- Bewusteloosheid of coma
- somnolentie (slaperigheid), sopor (slaaptoestand)
- Delier (verwardheidstoestand met wisselend bewustzijnsniveau) en overalertheid (overmatige reactie op prikkels)
Wat is aandacht?
Het is een verzameling van neurologische mechanismen om informatie te selecteren en te verwerken. Het is een samenwerking tussen de formatio reticularis, de thalamus en de hersenschors. Er zijn 2 aspecten, namelijk de richting en de intensiteit van aandacht.
Hoeveel soorten aandacht bestaan er?
- gerichte aandacht (focus)
- volgehouden aandacht
- verdeelde
aandacht (dubbeltaken)
Voorbeelden van aandachtsstoornissen?
- Neglect (gedeeltelijk verlies van ruimtelijke aandacht)
- ADHD
- mentale traagheid
- Verhoogde afleidbaarheid
Wat is oriëntatie?
Bewustzijn van jezelf ten opzichte van de omgeving.
Vb, oriëntatie in de tijd (inschatting van datum en uur), plaats (inschatting waar men zich bevindt) en persoon (het herkennen van personen in de omgeving).
Waar spreken we over als er een stoornis is bij het oriëntatievermogen?
Desoriëntatie
Wanneer beginnen de executieve functies zich te ontwikkelen?
Vlak na de geboorte, en ze bereiken hun maximale ontwikkeling rond de 23-24 jaar
Welke 5 executieve functies vallen onder het model van Barkley?
- gedragsinhibitie
- non-verbaal werkgeheugen,
- zelfregulatie van motivatie,
- internalisatie van spraak (verbaal werkgeheugen)
- reconstitutie.
Wat is gedragsinhibitie?
Basis van de ontwikkeling van executieve functies. een gedrag uit kunnen stellen of voorkomen. ergens mee kunnen stoppen en om om te gaan met afleidingen en onderbrekingen (focus van
aandacht)
Wanneer ontwikkeld gedragsinhibitie?
5-12 maanden.
Wat is het non-verbaal werkgeheugen?
Bestaat uit:
* Vermogen om beelden op te roepen.
* Vermogen om vooruit en terug te kijken (verder dan het ‘hier en nu’)
* Mentale manipulatie gebeurtenissen
* Imitatie van complex gedrag
Wanneer ontwikkeld het non-verbaal werkgeheugen?
5-12 maanden
Wat is internalisatie van spraak? (verbaal werkgeheugen)
Zorgt voor controle over omgeving. Het koppelen van beelden en handelingen aan woorden
Wat is zelfregulatie van affect/motivatie?
Elke actie die je onderneemt om voor een verandering in gedrag te komen en tot een doel te komen
Wanneer ontwikkelt zelfregulatie van affect
Rond de 5 maanden, komt geleidelijk aan meer tot uiting
Onderdelen van zelfregulatie van affect?
- emotionele regulatie
- Regulatie van activatie
- Inzichten over anderen
Wat is reconstructie?
analyse en synthese van gedrag, problemen kunnen oplossen
Wanneer ontwikkelt reconstructie zich?
Rondt de 6 jaar oud
Wat is timemanagement?
het vermogen om in te schatten hoeveel tijd we hebben, hoe we die kunnen indelen en hoe we ons aan tijdslimieten en deadlines kunnen houden
Wat is planning?
het vermogen om een plan te bedenken om een doel te bereiken of een taak te
voltooien. Het vermogen om beslissingen te nemen over waar we onze aandacht op moeten
richten of niet
Wat is het werkgeheugen?
de vaardigheid om informatie in het geheugen te houden bij het uitvoeren
van complexe taken
Wat is metacognitie?
Het vermogen om een stapje terug te doen om jezelf en de situatie te
overzien, om te bekijken hoe je een probleem aanpakt
Wat is organiseren?
het vermogen om dingen volgens een bepaald systeem te arrangeren of te
ordenen
Wat is reactie inhibitie?
Het vermogen om na te denken voor we iets doen, waardoor we de
tijd krijgen om een situatie te beoordelen en na te gaan hoe ons gedrag deze
beïnvloedt
Wat is emotieregulatie
Zelfregulatie van het affect
Wat volgehouden aandacht?
De vaardigheid om aandacht te blijven schenken aan een
situatie of taak, ondanks afleiding, vermoeidheid of verveling
Wat is taakinitiatie?
Het vermogen om zonder dralen aan een taak te beginnen, op tijd en op
een efficiënte wijze
Wat is flexibiliteit?
De vaardigheid om plannen te herzien als de situatie verandert, iets onverwachts gebeurt. (aanpassing aan veranderende omstandigheden)
Wat is doelgericht doorzettingsvermogen?
Het vermogen om een doel te formuleren; dat te bereiken en niet afgeleid of afgeschrikt worden door andere behoeften of belangen
Wat zijn bestaande syndromen die problemen met executieve functie veroorzaken?
- Dysexecutief syndroom
- Apathisch syndroom
- Ontremd syndroom
Met wat zijn deze syndromen gelinkt?
Autisme, ADHD, prematuriteit, niet aangeboren hersenletsels
Wat is dysexecutief syndroom?
Beschadiging van prefrontale cortex
Wat is apathisch syndroom?
Initiatie verlies. Interesse verlies, daling cognitief vermogen, verlies uiterlijke waardigheid
Wat is ontremd syndroom?
Geen gedrag inhibitie, verstoord oordeelsvermogen, emotionele labiliteit
Welke executieve functies worden aangetast bij het syndroom van Tourette?
Inhibitie controle (motorische inhibitie), Aandacht, werkgeheugen, mentale flexibiliteit (moeilijkheid, ze hebben een meer een rigide denkwijze)
Wat doet de thalamus
Selecteren van informatie waar je je aandacht op gaat focussen
