Evolucy Flashcards
wanneer werd de aarde gevormd? in welke toestand was deze?
4,6 miljard jaar geleden: het was een grote gesmolten massa
waarom was er eerst geen leven mogelijk op aarde?
- er was nog geen water: dit ontstond door het ijs van inslaande meteorieten.
- er was nog geen zuurstof: stromatolieten deden aan fotosynthese en vormden dit: eerst werd al het ijzer en silicium in de oceanen geoxideerd, daarna kwam het pas in de atmosfeer
- temperatuur moest dalen
hoe ontstond de maan?
toen Theia (een planeet) met de aarde botste.
hoe dateren we?
relatief: met verhoudingen (niet exact: ouder dan… jonger dan…)
absoluut: met exacte waarden (met foutenmarge)
wat zijn de principes van relatieve datering?
- afzettingen worden gevormd in horizontale vlakke lagen (altijd onder water)
- jongere lagen liggen meestal boven oudere lagen
- intrusies zijn jonger dan de omliggende gesteenten (magmatische gesteenten)
- een breuk is jonger dan de gesteentes waar ze doorloopt
- bij een syncline is het materiaal aan de binnenkant van de plooi het jongst
- bij een anticline is het materiaal aan de buitenkant van de plooi het jongst
- na de plooiingsfase ontstaat een tijdshiaat: het vlak tussen 2 lagen pakketten waarbij geen logische opvolging is = discordantievlak
wat is koolstofdatering?
absolute dateringsmethode voor de leeftijd van organisch materiaal: de hoeveelheid C^14 in de atmosfeer wordt vergeleken met die in het organisme (afgestorven)
hoe werkt koolstofdatering?
de hoeveelheid C^14 wordt gemeten met een deeltjesversneller, gekoppeld aan een massaspectrometer
wanneer werkt de koolstofdatering niet meer?
als het organisme ouder is dan 60 000 jaar: men gebruikt andere radioactieve isotopen (K-Ar datering vanaf 100 000 jaar
geef de geologische tijdslijn (oud -> nieuw)
precambrium
paleozoïcum
- cambrium
- ordovicium
- siluur
- devoon
- carboon
- perm
mesozoïcum
- trias
- jura
- krijt
cenozoïcum
- paleogeen
- neogeen
- quartiar
wat gebeurde er in het cambrium?
Big Bang van leven: evolutie van planten en dieren is sindsdien niet meer gestopt.
dagzomen
gesteenten die aan de oppervlakte komen
geologische eenheid
gesteentepakket of een deel ervan dat op basis van waarneembare eigenschappen een eenheid vormt en als zodanig in kaart gebracht kan worden.
waarom worden de jongste afzettingen niet op geologische kaarten ingetekend?
omdat ze bijna het gehele aardoppervlak bedekken: andere lagen zouden niet meer zichtbaar zijn.
massief
gebied waar oude gesteenten dicht bij of aan het oppervlak komen: meestal hard gesteente.
tektonische activiteiten -> sokkels steken hoger uit dan de omliggende jongere gebieden
bekken
gebied dat topografisch lager ligt dan de omgeving: sedimentatie vindt er plaats -> niet geplooid, hellen zacht af naar het centrum van het bekken
wat is het algemene topografische patroon?
bekken -> massief -> bekken
wat gebeurde er met de bekkens na het ontstaan van de massieven?
ze werden opgevuld met jonger materiaal (volgens een concentrisch patroon: hoe dichter naar het centrum, hoe jonger de afzettingen)
massa-extinctie
een onevenwicht tussen het aantal soorten dat verdwijnt en de nieuwe soorten die ontstaan.
wanneer was de 1ste massa-extinctie? wat waren de omstandigheden?
tijd: einde ordivicium, begin siluur
oorzaak:
- daling CO2 gehalte atmosfeer
- zeespiegelveranderingen door verschillende ijstijden
aantal verdwenen soorten: 84%
wanneer was de 2de massa-extinctie? onder welke omstandigheden?
tijd: einde devoon, begin carboon
oorzaak: nog niet bekend
aantal verdwenen soorten: 74%
waarom zijn massa-extincties vooral tijdens overgangsfasen tussen geologische periodes?
omdat een nieuwe geologische periode wordt gemarkeerd door verschillen in de atmosfeer: niet alle diersoorten zijn gebouwd voor deze veranderingen.
wat gebeurt er tussen het cambrium en ordovicium?
leven krijgt nieuwe impuls: dieren ontwikkelen uitwendig skelet en kieuwen.
wat gebeurt er tussen het siluur en devoon?
planten op het land, hogere temperatuur, Europa schuift naar de evenaar, insecten en amfibieën ontstaan
wat gebeurt er tijdens het carboon?
Europa aan de evenaar, eerste tropische wouden, vorming dikke steenkoollagen
wat gebeurt er tijdens het trias?
pangea gevormd: europa ligt niet meer aan de zee: vorming duinen en zoutlagen, reptielen -> dinosaurussen.
wat gebeurt er tijdens het jura?
pangea breekt op: nieuwe kustgebieden, vorming kalksteenlagen, eerste zaadplanten.
wat gebeurt er tijdens het krijt?
smeltende ijskappen -> zeespiegelstijging: grote delen van Europa verdwijnen in de zee
ontstaan dikke krijtlagen
vogels en zoogdieren
planten met bloemen.
wat gebeurt er tijdens het paleogeen
dinosaurussen verdwenen, nieuwe zoogdieren, grassen en bladverliezende planten
wat gebeurt er tijdens neogeen?
ijskappen aan polen, graslanden, ontstaan mensapen.
wat is het pangea?
alle landmassa die 1 groot continent vormt (al het land)
Wanneer was de 3de massa-extinctie? Wat waren de omstandigheden?
einde Perm, begin Trias
oorzaken:
- grote vulkaanuitbarstingen -> klimaatopwarming
- in oceanen: stijging zuurtegraad + tekort O2
96% aan verdwenen soorten
wanneer was de 4de massa-extinctie? wat waren de omstandigheden?
einde Trias begin Jura
oorzaken:
- grote vulkaanuitbarstingen -> stijging CO2-concentratie
- stijging globale temperatuur
- stijging zuurtegraad oceanen
80% aan verdwenen soorten
wanneer was de 5de massa-extinctie? wat waren de omstandigheden?
einde Krijt, begin Paleogeen
oorzaken:
- meteorietinslag Yucatan (Mexico) -> daling zonlicht
- globale klimaatwijzigingen
76% aan verdwenen soorten
gelogische tijdsschaal (1)
13,8 miljard jaar geleden: Big Bang
Hadeïcum: 4,6 miljard jaar geleden -> 4 miljard jaar geleden
- 4,6 miljard jaar geleden: ontstaan Aarde
- eerste sporen van water in mineralen
Archeïcum: 4 miljard jaar geleden -> 2,53 miljard jaar geleden
- 4 miljard jaar geleden: oudste gesteenten
- oudste leven: stromatolieten
- 3 miljard jaar geleden: oudste bewijs voor platentektoniek
Proterozoïcum: 2,53 miljard jaar geleden -> nu
- eerste zuurstof in de atmosfeer
- eerste ‘Snowball Earth’ (ijstijd)
- eerste eukaryote cellen
- oudste supercontinent ‘Nuna’
- eerste meercellige organismen + sterke stijging O2 in de atmosfeer
