erfrecht Flashcards
Wat is de huidige opvatting van het erfrecht?
Het erfrecht heeft een zuiver patrimoniale opvatting, namelijk de overgang van goederen en schulden.
Begrippen: erfrecht?
geheel van de rechtsregels die de overgang regelen van het vermogen van de overledene (of decujus), naar een levende persoon
Begrippen: devolutie?
regels inzake erfovergang, regels die aanwijzen aan wie de nalatenschap toekomt ° conventionele ° wettelijke - geen uiterste wilsbeschikking °erfopvolging ab intestate/ ab intestaat ° erfopvolging bij versterf
Begrippen: erfgerechtigde?
personen die op grond van de devolutieregels tot de nalatenschap worden geroepen
Begrippen: erfgenaam?
indien een erfgerechtigde erfbekwaam is en de nalatenschap aanvaardt
Begrippen: verkrijging iure hereditario?
op grond van hun hoedanigheid van aanvaardende erfgenaam
Begrippen: verkrijging iure proprio?
op grond van overeenkomst (niet gekoppeld aan hoedanigheid van aanvaardende erfgenaam)
begrippen: erfopvolging bij versterf:
- orde: wat verdeelt erfgenamen in 4 groepen volgens bloedverwantschap
° afstammelingen
° ouders met broers en zussen ‘en hun afstammelingen’
° bloedverwanten in opgaande lijn (ook ouders als er geen broers en zussen zijn)
° ooms en tantes ‘en hun afstammelingen’ - plaatsvervulling: ervoor overleden
- erven uit eigen hoofde: dichtste graad en orde erven eerst
erven bij staken: erven in plaats van overledene ouder - kloving: geen erfgenamen in 1ste en 2de orde –> nalatenschap in twee delen en verdelen over de kant van de moeder en de vader
begrippen: testamentaire erfopvolging?
- legaat = schenking bij testament
- testator = decujus
- legataris = persoon die zal erven
Het openvallen van de nalatenschap: wanneer valt een erfenis open?
art. 718 BW: erfenissen vallen open door de dood (fysieke, biologische dood)
de erfenis valt open op het ogenblik van het overlijden of de overschrijving van de verklaring van de afwezigheid
belang van het openvallen: de referentiepunten voor verschillende erfrechtelijke regels
Het openvallen van de nalatenschap: wat is het bewijs van overlijden?
akte van overlijden die wordt opgemaakt door een ambtenaar van de burgerlijke stand waar men is overleden op basis van een attest van de dokter
Het openvallen van de nalatenschap: wat bij verdwenen persoon?
art. 126 BW: overlijden van persoon verklaren:
persoon is verdwenen in een levensbedreigende situatie en het lichaam is niet gevonden of onherkenbaar
kan door alle belanghebbende
==> gerechtelijke verklaring van overlijden zorgt voor het openvallen van de nalatenschap
Het openvallen van de nalatenschap: wat bij afwezigen?
Wanneer afwezig? spoorloos maar niet levensbedreigend
- vermoeden van afwezigheid: art. 112-117 BW
° 3 maand niet verschenen in woon- of verblijfplaats
° een gerechtelijke bewindvoerder wordt aangesteld die instaat voor het beheer van de goederen
- verklaring van afwezigheid: art. 118-125 BW
° 5 jaar na vermoeden van afwezigheid
° of 7 jaar na laatste nieuws
° gelijkgesteld met overlijden: nalatenschap valt open
Nalatenschap valt open in de woonplaats: welke woonplaats?
de laatste woonplaats van de overledene
art. 110 BW
Nalatenschap valt open in de woonplaats: wat is een woonplaats?
de plaats waar de persoon zijn hoofdverblijf heeft
een hoofdverblijf: gewone verblijfplaats
Nalatenschap valt open in de woonplaats: wat is het belang van de woonplaats?
het is van belang voor de territoriaal bevoegde rechtbank
en voor de IPR
Nalatenschap valt open: wat zijn de formaliteiten?
- financiële tegoeden worden geblokkeerd -> attest van erfopvolging
- gehuwden en gemeenschappelijke rekeningen
- verwittiging aan de ambtenaar van de burgerlijke stand voor de akte van overlijden
- daden van voorlopig beheer
- standpunt innemen als erfgenaam
- aangifte nalatenschap: bij verwerping = geen aangifte indienen
- vereffening - verdeling nalatenschap
Erfbekwaamheid?
dit houdt in dat de erfbekwame moet bestaan op het moment van het overlijden en dat hij niet onwaardig mag zijn
Bestaan op het moment van het openvallen van de nalatenschap: Wanneer bestaat een persoon?
de persoon moet reeds geboren zijn
art. 725 BW: om te kunnen erven moet men bestaan op het ogenblik dat de erfenis openvalt (juridisch bestaan is niet hetzelfde als biologisch bestaan)
Bestaan op het moment van het openvallen van de nalatenschap: wat is de aanvang van het bestaan?
- bij geboorte
- onbekwaam om te erven:
° hij die nog niet verwekt is
° het kind dat niet levensvatbaar is
–> bewijs tijdstip van verwekking:
° art. 326 BW
°overlijden binnen de 300 dagen tot 180 dagen voor de geboorte
° is weerlegbaar - minstens verwekt op moment van overlijden en nadien levensvatbaar geboren
Bestaan op het moment van het openvallen van de nalatenschap: wat is het einde van het bestaan?
Bij overlijden
- om te kunnen erven moet de erfgenaam nog in leven zijn bij het overlijden van de erflater (hij moet de erflater overleven)
Bestaan op het moment van het openvallen van de nalatenschap: kan een afwezige erven?
- vermoedelijk afwezig: ja
- afwezig verklaard: nee
° vanaf overschrijving vonnis in de burgerlijke stand
° zijn bloedverwanten kunnen erven bij aanwas of bij plaatsvervulling onder ontbindende voorwaarde (namelijk de terugkeer van de afwezige)
Bestaan op het moment van het openvallen van de nalatenschap: kan een vermiste erven?
- tot aan de gerechtelijke verklaring van overlijden: wel –> door vertegenwoordiging van een notaris
- vanaf de overschrijving van de verklaring van overlijden in het register van de burgerlijke stand: niet
Bestaan op het moment van het openvallen van de nalatenschap: kunnen Commoriënten erven (samenstervenden)
modaliteiten:
- personen die van elkaar kunnen erven
- overlijden ongeveer gelijktijdig
- volgorde van overlijden kan niet worden achterhaald
probleem: wie erft van wie?
- geacht gelijktijdig te zijn overleden:
° geen van beide overleeft de andere
° geen van beide erft van de andere
- nalatenschappen worden los van elkaar afgewikkeld
- plaatsvervulling zoals bij vooroverlijden
Onwaardig zijn: wat is onwaardig zijn?
burgerlijke straf wegens onbetamelijk gedrag ten aanvang van de erflater
Onwaardig zijn: wat zijn de gronden van onwaardigheid?
- staan opgesomd in de wet maar werden uitgebreid bij de wet van 10/12/2012
er wordt een onderscheid gemaakt tussen de wettelijke en conventionele devolutie
Onwaardig zijn: wat zijn de algemene gronden van onwaardigheid voor de wet van 2012?
- veroordeling wegens poging tot doodslag van de erflater: doodslag en moord
- lasterlijke beschuldiging van de erflater van een feit waarop levenslange opsluiting staat
- verzuim van aangifte van doodslag van de erflater
Onwaardig zijn: wat zijn de algemene gronden van onwaardigheid na de wet van 2012?
- alle misdrijven met de dood tot gevolg
- gezinsdrama’s en zelfmoord
- misdrijven zonder de dood tot gevolg
Onwaardig zijn: alle misdrijven met de dood tot gevolg?
- opzettelijke gewelddelicten met de dood als gevolg
- deze misdrijven zijn opgesomd in de wet als dader, mededader of medeplichtige
- -> onwaardigheid door civiele rechter
- -> op verzoek van PdK
Onwaardig zijn: bij gezinsdrama’s en zelfmoord?
- door de dood van de dader geen strafrechtelijke veroordeling
- -> onwaardigheid door civiele rechter
- -> op verzoek van PdK
Onwaardig zijn: bij misdrijven zonder de dood tot gevolg?
- opzettelijke gewelddaden zonder de dood tot gevolg
staat opgesomd in de wet
–> op verzoek van PdK en/of slachtoffer
–> beoordelingsmarge strafrechter
maar: mogelijkheid tot vergiffenis in testament
Onwaardig zijn: wat zijn de gevolgen?
- onwaardige erfgenaam - dus nooit erfgenaam geweest
- plaatsvervulling is wel nog mogelijk
Onwaardig zijn: wat is vervallen verklaard?
- ontzetting uit het ouderlijk gezag is een gevolg van onwaardigheid (van rechtswege bij volledige ontzetting + mogelijkeid tot gedeeltelijke ontzetting door de jeugdrechter
Overgang van de nalatenschap - saisine: Wat is de saisine?
Erfgenamen treden van rechtswege op voor het wettelijk bezit van goederen
! er is geen procedure in de inbezitstelling nodig !
- er is geen sprake van eigenaars
Overgang van de nalatenschap - saisine: voor wie is dit van toepassing?
- voor de wettelijk erfgenamen
- wanneer er geen wettelijke erfgenamen zijn dan is dit van toepassing op de algemene legataris
Overgang van de nalatenschap - eigendomsovergang: wat is het optierecht?
volgens art. 755 BW is niemand gehouden om de nalatenschap te aanvaarden
- er is dus geen sprake van automatische eigendomsoverdracht
- het openvallen van de nalatenschap houdt een optierecht in:
° wil je als erfgenaam beschouwd worden
° de keuzevrijheid geldt voor de wettelijke erfgenaam en de legataris: verwerpen of aanvaarden
Overgang van de nalatenschap - eigendomsovergang: wat is de te volgen procedure als de erfgenaam verwerpt?
Art. 784 BW:
- moet altijd uitdrukkelijk gebeuren
- in een authentieke akte die wordt afgelegd bij de notaris
- termijn? 3 maanden en 40 dagen
- onherroepelijk: na het verwerpen van de nalatenschap kan de erfgerechtigde op zijn beslissing terugkomen totdat er een andere gerechtigde heeft aanvaard en als het nog niet verjaard is (30 jaar)
- gevolg? hij zal niet beschouwt worden als een erfgenaam
Overgang van de nalatenschap - eigendomsovergang: hoe kan de erfgenaam aanvaarden?
- zuiver: onvoorwaardelijke aanvaarding van hoedanigheid van erfgenaam
- onder voorrecht van boedelbeschrijving
Overgang van de nalatenschap - eigendomsovergang: wat bij zuivere aanvaarding?
- onvoorwaardelijk en onherroepelijk
- vermenging vermogen erflater en erfgenaam
- hoe?
° uitdrukkelijk: onderhandse akte of authentieke akte
° stilzwijgend: aan de hand van bepaalde handelingen
Overgang van de nalatenschap - eigendomsovergang: wat bij onder voorrecht van boedelbeschrijving?
- voorwaardelijke aanvaarding van hoedanigheid als erfgenaam
- altijd uitdrukkelijk
- hoe? verklaring afleggen bij de notaris
° notaris maakt inventaris op van A en P - gevolgen:
° nooit meer gehouden aan het betalen van schulden dan wat je hebt ontvangen
Overgang van de nalatenschap - eigendomsovergang: wat zijn de kenmerken van het optierecht?
- individueel recht
- ondeelbaar recht
- persoonlijk maar patrimoniaal recht
Overgang van de nalatenschap - eigendomsovergang: wat zijn de kenmerken van het uitoefenen van het optierecht?
- eenzijdige RH
- vormelijke RH
- onvoorwaardelijk
- onherroepelijk