Endokrynologia

Question 1

Niedoczynnosc kory nadnerczy - choroba Addisona

Answer 1

Cos tam

Question 2

Przeło nadnerczowy

Answer 2

Nagly znaczny niedobor kortyzolu

1) nieleczona dluga niewyd. KN, uszkodzenie zdrowych nadnerczy(uraz, wylew) kryt. faza chorób o cieżkim przebiegu
2) znaczne oslabienie, duza hipotensja, wymioty, nudnosci, wstrzas, czasem rozlegle wylewy w skorze,
3) >K ficjvsnxn

Question 3

Zespol Cushinga - gl przyczyny i objawy oraz leczenie

Answer 3

Endogenny (pierwotna nadcz. KN: guz, przerost nadnerczy, zmiany rozrostowe, wtórna: guz przysadki, ektopowe wydz. ACTH ) i Egzogenny - leki

Objawy: DM, NT, >LDL, oslabienie, scienczenie skory, infekcje, sklonnosc do depresji, zlamania patologiczne, otylosc, rozstepy, niska potencja, jaskra, zacma, ch wrzodowa, ChNS,

Rozp: hipoK, hipoP, >kortyzol, > wyd. Wolnego kortyzolu dobowo, stez Acth,

Leczyc gdy pelnoobjawy: operacja, ew. Metyrapon, ketokonazol

Question 4

Hiperaldosteronizm pierwotny

Answer 4

Najczesciej gruczolak nadnerczy albo obustronny przerost, rzadziej hiperadosteronizm rodzinny i inne

Wysokie cisnienie, oporne na leczenie, hipoK, hiperNa, oslabienie, zmeczenie , wymioty, wielomocz

Test przesiewowy: wskaznik ARR (>20) , Test hamowania ald. Przez diete bogatosodowa (3dni) lub podanie fldrokortyzonu - potwierdzenie. Niskie ARO w spoczynku, bad TK i MR

Gdy gruczolak - operacja, ale czasem tez blok. Rec aldost. (Aldosteron, eplerenon), ew ACEI (obustronny przerost) lub Bblokery (rodzinna )

Question 5

Hipoaldosteronizm przyczyny

Answer 5

Obustronna adrenalektomia, pierw. Nied. Nadnerczy, ACEI,

Hipoald. Hiporeninowy ( nefropatia cukrzycowa, zaaw wiek) niedobor 21 hydroksylazy (wzrost androgenow kosztem hipoald.) i niedobor syntazy aldosteronowej (izolowany hipoald)

Question 6

Incydentaloma

Answer 6

Najczesciej gruczolaki z kory nadnerczy lub guz chromochlonny

HipoK, >glikemia, zrobic TK/MR , gdy <10 j.H. (duzo tluszczu- gruczolak) , gdy 10-30(sprawdzic wyplukiwanie kontrastu - gruczolaki lepiej)

Operowac gdy > 5 cm lub podejrzenie raka

Question 7

Rak nadnercza

Answer 7

Najczesciej z KN, wyjatkowo zlosliwy , szybkie przerzuty

Objawy glownie ZC plus androgenizacja, hipoK, hiperglikemia, Rtg, scyntygrafia

Lecz operacyjnie, laparoskopowo do 6cm, przy duzych objawach podaj przed ketokonazol, po operacji mitotan

Question 8

APS-1, 2,3

Answer 8

1: niedocz. KN + niedocz. Przytarczyc + kandydoza bł śluzowych
2: (najczestsza) niedocz. KN + ch. Autoimm. Tarczycy (Hashimoto) + DM t. I
3: ch. Autoimmun. Tarczycy + DM t.I / niedokrw. Zlosliwa / bielactwo

Question 9

Przysadka - wydzielanie, przednia/ tylna czesc

Answer 9

Przod : TSH, FSH, LH, ACTH, GH, prolaktyna

Tyl: wazopresyna(ADH) , oksytocyna (magazynowane w przysadce, wydz w podwzgorzu)

Question 10

Guzy przysadki- czestosc, postepowanie

Answer 10

PRL (40%) - dopamina (bronokryptyna), GH (20%) i reszta - operacyjnie, wczesniej przygotowac lekowo

Question 11

Moczówka prosta- przyczyny postepowanie

Answer 11

centralna- niedobor ADH, ucisk lejka, zab neuronow jader nadwzrokowych
Nerkowe- mutacja gen. Receptorow wwzopresyny

Pragnienie, wielomocz (>4l), uwaga na odwodn hipertoniczne

Test odwodnieniowy: chory nic nie pije od rana, co 30 min wazenie- gdy mc spadnie o 3% - przerwac. Centralna - Adh niskie pod koniec, Nerkowa - wysokie

Test wazopresynowy: pod koniec testu odwodn. Podaje sie desmopresyne - gdy osmolalnosc i gestosc moczu idzie w gore - centralna

Question 12

Zespol sheehana

Answer 12

Poporodowa niedocz przysadki, brak laktacji, brak owlosienia lonowego, inwolucja gruczolow sutkowych, niedocz gruczolow

Question 13

Podistre zapalenie tarczycy

Answer 13

Wirusowe/ bakt zakazenie
Faza nadczynnosci (bolesne powiekszenie tarczycy, goraczka, objawy), faza II ok, faza III (niedoczynnosc) , faza IV ok

Nlpz lub Asa ew prednizon

Rozp; OB podw + bolesne, tkliwe pow. Gruczolu + 2 z (USG, BAC, niska jodochwytnosc, niskie stez pcial ptarczycowych, rozumiem objawy nadczynnosci)

Question 14

Niedoczynnosc tarczycy , podzial, leczenie

Answer 14

pierwotna( tsh wysokie, ft4 niskie) wtorna/3rzedowa (tsh niskie i ft4 niskie) - subkliniczna(tsh wysokie, ft4 norma) /jawna

Lecz lewotyroksyna, co 4-6tyg sprawdz leczenie, operuj gdy podejrzenie now. Lub wole uciska narzady

Lecz subkliniczna gdy tsh > 10 miu/l lub gdy >4,5 miu/l i rozpoznano wczesniej ch tarczycy
Gdy 5-10 miu/l + antyTPO/DM/HF

Question 15

Niedoczynnosc w ciazy- postepowanie

Answer 15

Lecz gdy I trym (4-8hbd) TSH> 2,5, u wszystkich przed i w trakcie suplementu KI (jodek potasu -150)

Question 16

Nadczynnosc tarczycy- podzial,definicja

Answer 16

Nadmiar horm. Tarczycy wyw. Objawy kliniczne spowodowany nieprww. Fcja tarczycy/ poza tarczycy

Subkliniczna: tsh <0,1 lub 0,1-0,4, ft3 i ft4 norma i brak objawow

Pierwotna: tsh<0,05, ft3 i ft4 wysokie

LECZ: tiamazol (po 3-6 tyg kontrol, uwaga na agranulocytoze) / jod (wykoucz ciaze, aktywna orbitopatie i now. Zlosliwy)- poprawa po 1,5-6 mies.

Question 17

Graves Basedow

Answer 17

Ok 60% wszystkich nadczynnosci, Pobudzanie rec TSH przez pciala anty TSHR, wirusy, zalamania

Wole/ orbitopatia tarczycowa/ nadkom. VT, niskie TSH, wys. Ft4 , ft3, scyntygrafia (rozlana zmiana), USG

1) NT + wole naczyniowe
2) NT + orbitopatia
3) NT + anty TSHR
4) orbitopatia + anty TSHR

Lecz min 12 msc tiamazolem, ew Jodem (1 dawka), ew operacyjnie (gdy cechy zlosliwosci, ucisk, gdy nie daje poprawy leczenie) , orbitopatie lecz GKS

Przed operacja wyrownaj kilka mies. hipertyreoze, ew plyn Lugola 5-10 dni przed, leki usp. , operuj po opanowaniu nadczynnosci!! - usun prawie cala tarczyce

Question 18

Wole Guzkowe toksyczne

Answer 18

Guzki wydzielajace HT niezaleznie od TSH, min 2 guzki o fi 1cm + nadczynn. Tarczycy

Lecz tiamazolem+ bbloker

Question 19

Chiriba Hashimoto -przewlekle zap. Autoimmun. Tarczycy

Answer 19

Rozp: anty TPO/antyTG + wole/ niedoczynnosc tarczycy

Nacieki limfocytarne, najczesteze zap. Tarczycy 95% u kobiet, czasem objawy nadczynnosci

Lecz tyroksyna

Question 20

Wole guzkowe nietoksyczne

Answer 20

Najczesciej z niedoboru jodu, dziedzicznie lub zab. Hormonow, 5 stopniowa skala

Obserwacja, rozp gdy > 20 ml u kobiet i >25 ml u mezczyzn plus USG, ogniskowe zaburzenia struktury, scyntygrafia (guzki cieple i zimne)

Wsk do BAC: ryz. Zlosliwosci/ zmiany pow 1cm/ zwieksz kalcytonina lub Mut. RET

LECZ: tyroksyna (zmniejszy TSH), jod (40-66latkowie) , operowac gdy uciska drogi odd. , gdy nowotwor zlosliwy

Question 21

Raki tarczycy

Answer 21

Z kom pecherzykowych (zrozn: brodawkowaty (najczestszy) i pecherzykowy; niezrozn: anaplastyczny (b zle rokowanie) / z kom C (okolopecherzykowych) ; rak rdzeniasty (wytw kalcytonine) i moze byc zw. Z mut RET

USG/ TK/ guzki zimne w scyntygrafii/ BAC

LECZ: tyreidektomia +linfadenektomia+ jodem w ciagu 3 msc od operacji i tyroksyna zeby uniknac wysokiego TSH

Rdzeniasty - mutacja RET

Question 22

Jakibobrzek w niedocz tarczycy a jaki w nadczynnosci

Answer 22

Niedocz- sluzowaty

Nadcz- przedgoleniowy

Question 23

Kiedy rozpoczac leczenie tarczycy?

Answer 23

1. niedoczynnosc:
   Gdy TSH>10 / gdy TSH 4-10 (jesli ChNs lub antyTPO lub niewyd. serca)

U kobiet w ciazy TSH 0,4-2,5 i lecz niedocz. zawsze(nawet gdy subkliniczna), sprawdz po 4-6 tyg

2. nadczynnosc
   U osob <65 rz gdy TSH <0,1 i ChNs / menopauza/ osteoporoza lub gdy <0,4 i powazna choriba serca
   U osob >65 rz zawsze gdy TSH <0,4

U ciezarnych nie lecz subklinicznej, lecz tylko gdy wzmozone objawy

Question 24

Przelom hiperkalcemiczny

Answer 24

Ca>3,75 mmol/l: Wielomocz, polidypsja, nudnosci , wymioty, zab rytmu serca, tachykardia, pragnienie nadmierne, bol brzucha

Question 25

Objawy tezyczki (hipokalcemii)

Answer 25

Chvostka - skurcz mm. Mimicznych twarzy po uderzeniu mloteczkiem w mm zwacze

Trousseau- po zacisnieciu opaska przedramienia dochodzi do zacisniecia dloni (dlon poloznika)

Lusta- odwiedzenie stopy po uderzeniu mloteczkiem w nerw strzalkowy ponizej kosci glowy strzalkowej

Question 26

Insulinoma - najczestszy now neuroendokrynny trzustki (triada whipplea)

Answer 26

Głównym objawem choroby jest hipoglikemia, a objawy chorobowe układają się w tak zwaną triadę Whipple’a:

występujące w trakcie głodzenia objawy neurologiczne (zawroty, bole glowy, splatanie, spiaczka)
towarzyszy im spadek poziomu glukozy
ustępują po przyjęciu węglowodanów

Question 27

Zaburzenia elektrolitowe w niedocz KN

Answer 27

Hiperkalemia, hiperkalcemia

Hiponatremia, hipoglikemia, hipochloremia , kwasica metaboliczna

Question 28

Cukrzyca - co jaki czas badania od 45rz

Answer 28

Co 3 lata ogtt albo glikemia na czczo / jesli ryzyko to co rok niezaleznie od wieku

Question 29

Pwsk do ogtt

Answer 29

Rozpoznana wczesniej cukrzyca, stany ostre i zab wchlaniania

Question 30

U kogo nie zastosujesz metforminy?

Answer 30

Ostra niewydolnosc oddechowa, serca, watroby lub nerek, GFR <60

Question 31

Do jakiego HbA1C dazysz w zaleznosci od pacjenta?

Answer 31

<6 : II / III trymetr ciazy
<6,5 : DM t1, krotkotrwala DM t2, kobiety planujace ciaze, I trym, glikemia na czczo 80-110 , 2h po posilku 140

<7: dlugotrwala (>5lat) DM t 2, na czczo 130, 2 h po posilku 180

<8 : >70 rz z cukrzyca 20 l, z makroangiopatia (przebyty zawal / udar)

Question 32

Spiaczka ketonowa i kwasica metaboliczna

Answer 32

Wskutek niedoboru insuliny (wstrzymanie farmakoterapii/ zakazenia/ opozn rozpoznanie DM t I zap trzustki, alkohol)

Odwodnienie, hiperglikemia, glukozuria, zab. Elektrolitowe, tachykardia, niskie cisnienie, zaczerw. Twarzy

Lecz 6-10 l Nacl w ciagu 24 h , zbijaj hiperglikemie insulina, potas

Question 33

Tory oddychania - Cheneya Stokesa, Kussmaula, Biota

Answer 33

Cheneya - plytki,zwolniony oddech az do bezdechu- niewyd. Oddechowa

Kussmaula - gleboki, szybszy lub taki sam, kwasica metaboliczna/ schylkowa niewyd oddechowa

Biota - nierownomierny, patoliogiczny, swiadczacy o stanie agonalnym

Question 34

Cukrzyca t MODY, LADA

Answer 34

MODY - wiek dzieciecy/ wczesny dorosly, monogenowa AD , cukrzyca t II ale ujawnia sie wczesnie, uposledzone wydzielanie insuliny

LADA - poznobjaw. Sie DM t 1 , >35 rz, etiologia autoimmunologiczna, przebieg powolny, konieczne jest lecz. Insulina

Question 35

Przelom tarczycowy

Answer 35

Krancowo nasilona nadcz. tarczycy, (zle leczenie/ nagle odstaw lekow/stres u chorych z/ operacja tarczycy)

Goraczka/ zlewne poty/ sennosc, spiaczka

Tiamazol, hydrokortyzon, propranolol, jodek potasu, przetoczenie osocza a jak nie pomaga: wyciecie tarczycy

Question 36

Operacje tarczycy

Answer 36

Ocenic ruchomosc faldow glosowych przed operacja

Ciecie kolnierzowe na szyi, 
czesciowe wyciecie (wyciecie guzkow ze zdrowym marginesem) lub subtotalne wyciecie (do 90% gruczolu z wezina) / wyciecie plata (plata z wezina) / prawie calkowite wyciecie (jednego plata z wezina i kawal drugiego) / calkowite

Laser i termoablacja tez uzywane, ew chemioablacja

Powiklania: krwotok, usuniecie grucz. Przytarczycznych, uszk. Nerwu krtaniowego wstecznego, przelom tarczycowy —- potem dawac tyroksyne lepiej bo niedoczynnosc sie robi po usunieciu

Question 37

Nadczynnosc gruczolow przytarczyc

Answer 37

Najczestsza h. Gruczolow przytarczycznych, moze byc MENI lub MENII

a) pierwotna (gruczolak przytarczyc)
b) wtórna (spadek Ca we krwi, ciezkie choroby nerek)
c) trzeciorzedowa (w przebiegu wtórnej powstaje gruczolak przytarczyc

Bole miesni, kosci, oslabienie, odwapnienie kosci, ch wrzodowa , kamica nerkowa!

TK, MR, SPECT,

W pierwotnym przeroscie - usunac 3,5 gruczola i 0,5 wszczepic w przedramie
W raku usunac wszystko z wezina

Question 38

Niedoczynnosc przytarczyc

Answer 38

Najczesciej jatrogenne (wyciecie przy operacji),

Hipokalcemia, hiperfosfatemia, tezyczka (dretwienie okol ust, drgawki, nadpobudliwosc), objaw Chvostka, Trousseau

Wlew kroplowy glukonianu wapniowego a na ostro - preparaty wapnia i witD , ew wszczepienia gruczolu przytarczycznego