Diagnostyka kliniczna chorob okolowierzcholkowych Flashcards
Skąd bakterie w ozębnej
Poprzez otwór wierzchołkowy albo otwory wierzcholkowe (delta korzeniowa)
Kanały boczne
Kieszonki patologiczne
Zapalenia ostre
- Surowicze
2. Ropne (ropień okolowierzcholkowy, podokostnowy, podsluzowkowy)
Zapalenia przewlekłe
- Włókniste
- Ziarninowe
- Torbiel korzeniowa
- Ropne
Zapalenia przewlekłe zaostrzone
-!
Ostre surowicze zapalenie tkanek okolowierzcholkowych (periodontitis acuta serosa)
Przyczyna: zgryz urazowy
Objawy choroby: ból przy nagryzaniu
Wywiad: zwykle niedawno odbudowany ząb, bez ustalenia prawidłowego zwarcie
Badanie przedmiotowe: czesto widoczne nowe wyplenienie, reakcja na bodźce termiczne i elektryczne - prawidłowa, ból wzmaga się przy opukiwaniu, na RTG najczęściej brak zmian
Leczenie: dopasowanie zęba w zwarciu tak aby usunąć przedwczesny kontakt, wizyta kontrolna w celu upewnienia się czy ostre zapalenie tkanek ustaliło, a reakcja miazgi jest prawidłowa
Przyczyna: ostre nieodwracalne zapalenia lub martwica miazgi i czynniki mechaniczne, chemiczne, termiczne i urazy jatrogenne
Inna to urazy zębów
Badanie podmiotowe: ból samoistny, który pojawił się po raz pierwszy, świerzy o ĆMIĄCYM charakterze, niewielkim natężeniu, z okresami remisji
Uczucie wysadzenia zęba z zębodolu = wydłużenie zęba
Pacjent bez trudu podaje ząb przyczynowy
Badanie przedmiotowe: głęboki ubytek prochnicowy sięgający do miazgi i głębokie rozległe wypełnienie
Brak reakcji miazgi na bodźce termiczne i elektryczne
Czasami mozna zaobserwować zaczerwienienie błony śluzowej na wysokości wierzchołka zęba przyczynowego i nieznaczna bolesność tego miejsca przy dotyku
Węzeł chłonny jest bolesny, miękki przy dotyku, nieprzesuwalny względem podłoża
Najbardziej charakterystyczny objaw: BÓL OKW NA OPUKIWANIE
Moze byc rozchwianie (najczęściej I stopień)
W przypadku ostrego pierwotnego zapalenia surowiczego 7-14 dni NIE stwierdza się zmian w RTG
Czasami - poszerzenie szpary ozębnej (RTG potrzebne w celu wykluczenia innego rozpoznania)
Leczenie: gdy przyczyna jest martwica miazgi - antyseptyczne leczenie kanałowe
Gdy przyczyna jest uraz i miazga żywa - wyłączenie zęba ze zgryzu i kontroli żywotności miazgi
Ostre ropne zapalenie okolowierzcholkowych tkanek (periodontitis acuta purulenta)
Najczęściej zejście ostrego surowiczego zapalenia
W wyniku rozwijającej się infekcji - wysięk ropny, wzrasta ucisk na tkanki OKW i rozpoczyna się resorpcja przy udziale mediatorów zapalnych
Ropa - kość - okostna - śluzówka/skóra
Od czego zależy miejsce przedostawania się wysięku ropnego
Anatomiczne usytuowanie wierzchołka korzenia względem mm twarzy
Najczęściej ropa przedostaje się do przedsionka jamy ustnej
Rzadko poprzez splot żylny skrzydłowy, powodujący zakrzepowe zapalenie żył w zatoce jamistej i uszkodzenie przepływu w naczyniach mózgu
W żuchwie jak się ropa szerzy
W przedtrzonowcach i trzonowcach od strony językowej pod mm żuchwowo-gnykowym, do przestrzeni pozagardlowej
Podział ostrego ropnego zapalenia OKW ze względu na rozległość choroby i nasilenie się objawów klinicznych
- Ropień okolowierzcholkowy (abscessus periapicalis)
- Podokostnowy (subperiodontalis)
- Podśluzowkowy (submucosus)
Ropień okolowierzcholkowy
Podmiotowe: ból zęba przy dotykaniu i nagryzaniu, samoistne bóle o charakterze pulsacyjnym, promieniującym, nasilające się w nocy
Przedmiotowe: głęboki, drazacy do miazgi ubytek, rozległe wypełnienie, ew ząb po urazie
Ząb przyczynowy jest tkliwy i bolesny na opukiwanie - czesto rozchwiany, nie reaguje na bodźce termiczne
Zaczerwienienie i bolesność przy dotyku okolicy wierzchołka korzenia
RTG - poszerzenie szpary ozębnej (resorpcja blaszki kostnej wyrostka zębodołowego i cementu korzenia przez wysięk ropny)
Leczenie: antyseptyczne kanałowe, trepanacja w celu drenażu wysieku ropnego z ozębnej
Gdy wysięk ropny nie wydostaje się do komory zęba, mozna przejsc poza otwór anatomiczny
W wyjątkowych sytuacjach, gdy wysięk ropny obficie wydostaje się przez jamę zęba dopuszczalne jest pozostawienie na jedna dobre OTWARTEGO UBYTKU (lecz. otwarte)
Najczęściej - po uzyskaniu suchości w jamie zęba, opracowujemy kanał ostatecznie, zakładamy opatrunek i szczelnie zamykamy
Antybiotykoterapia w zależności od nasilenia objawów miejscowych
Jak brak możliwości prawidłowego opracowania jamy zęba rozważyć zacho-chiru lub chiru
Ropień podokostnowy
Powstaje wysięk ropny, przedostaje się poprzez kosc wyrostka zębodołowego pod okostną - w tej fazie przez odwarstwienie okostnej najbardziej boli
Podmiotowe: ból samoistny, pulsujący, promieniujący o bardzo dużym nasileniu, bez remisji i interniści, nasilający się na leżąco
Ciepło nasila, zimno łagodzi
Pacjent mowi ze dotknięcie zęba przyczynowego powoduje silny ból - zle samopoczucie i wzrost temperatury
Przedmiotowe: dotyk zęba przyczynowego wywołuje silny ból
Błona śluz w rzucie wierzchołka jest zaczerwieniona, bolesna przy dotyku
Wyczuwalne wygórowanie -> narastający obrzęk, moze obejmować tkanki miękkie
Objawy zapalania są czasem rozlane -> bolesność dotykowa i wygórowanie moze obejmować zęby sąsiednie
Opukiwanie zebow sąsiednich moze być tez wyczuwalne, ale o mniejszym nasileniu
Ząb przyczynowy - rozchwianie II lub III st.
Odpowiednie ww chłonne są wyczuwalne, miękkie, rozlane
Na RTG: poszerzenie szpary ozębnej
Leczenie: antyseptyczne kanałowe, trepanacja, nacięcie ropnia, wyłączenie zęba ze zgryzu
Nasilenie objawów - antybiotykoterapia
Jak nie mozna chiru to zacho-chiru albo usunięcie
Ropień podsluzówkowy
Wysięk ropny przedostaje się pod błonę śluzowa
Wyraźny obrzek tkanek miękkich twarzy - pacjent odczuwa ulgę, bo ból się zmniejsza
Moga sie objawiać ogolne - zle samopoczucie i wzrost temp
Badanie podmiotowe: zmniejszenie bólu przyczynowego i pojawienie się obrzęku
Przedmiotowe: błona śluzowa w rzucie wierzchołka korzenia zęba zaczerwieniona, bolesna przy dotyku
Na wyrostku zębodolowym pojawia się wyraźne miękkie, bolesne, chelbotliwe wygórowanie
Przejście procesu chorobowego na tkanki miękkie twarzy -> obrzek (zależy gdzie jest ząb przyczynowy, moze obejmować: policzki, Ok. podoczodolową, wargi, brodę, szyje, dno jamy ustnej, Ok. Podżuchwowa)
Czesto samoistna perforacja i wysięk ropy (przedsionek/jama ustna właściwa)
Ropień podskórny - policzek, ok. podbrodkowa
Objawy ogolne ustępują
Leczenie: nacięcie ropnia, jeśli nie doszło do samoistnej trepanacji, natychmiastowa trepanacja i kanałowe albo coś innego jeśli kanałowego się nie da
Przewlekłe zapalenie tkanek okolowierzcholkowych periodontitis perapicalis chronica
Najłagodniejsza postać zapaleń ozębnej
Przebiega bardzo powoli albo proces ostry albo przewlekły (bakterie bytujące w miażdżę zgorzelinowej)
Przyczyna moze być tez uraz mechaniczny
Wykrycie przypadkowe - rtg diagnostyczne lub gdy dochodzi do zaostrzenia przewlekłego zapalenia i się pacjent zgłosi
Przewlekłe włókniste zapalenie tk okolowierzcholkowych (periodontitis perapicalis chronica fibrosa
Najłagodniejsza postać przewlekłych zapaleń OKW
Zęby z żywa (uraz ozębnej, resorpcja blaszki zbitej zębodołu, przewlekłe urazy mechaniczne - nieprawidłowe wypełnienia, korony, leczenie orto: powoduje to poszerzenie szpary ozębnej - rozrost jej włókien i niewielki wzrost liczby komórek zapalnych), chorobowa lub usunięta miazga
Najczęściej wywołuje je bakterie o małym potencjale immunologicznym (zgorzel, nieprawidłowe lecz. kanalowe)
Bad podmiotowe: brak objawów subiektywnych
Przedmiotowe: korona moze być przebarwiona przez martwicę, zgorzel albo wcześniejsze kanałowe. Brak reakcji na termiczne i mechaniczne
Wyjątek: zeby z żywa miazga po silnym/przewlekłym urazie
Ww chłonne nieznacznie powiększone, niebolesne, przesuwalne względem skory i podłoża, objaw ten nie występuje zawsze
Podstawowy objaw: zmiany rtg, nierównomierne poszerzenie ozębnej (dilatatio spatii periodontii)
Poszerzenie ozębnej przez resorpcję blaszki zbitej zebodolu z jednoczesnym nawarstwieniem cementu korzeniowego.
Brak równomierności szpary ozębnej przez nierównomierne odkładanie cementu tylko w niektórych miejscach
Małe zniszczenie kości - przez prawie równoległa resorpcję i odbudowę.
Otoczka osteosklerotyczna i hipercementoza
Leczenie:
Zęby z żywa miazga - usunięcie przyczyny (zgryzu urazowego)
Martwica, zgorzel - antyseptyczne leczenie kanałowe
W zębach leczonych kanałowo przy pozornie Ok wypełnieniu -> kontrola rtg
Jak się powiększają zmiany albo jest nieprawidłowe Endo to reendo
Przewlekłe ziarninowe zapalenie tk OKW (periodontitis perapicalis chronica granulosa)
Ciagle rozszerzająca się ziarnina, która pezez zwiększone siły obronne lub przez bodźce o słabym potencjale immunologicznym -> otorbienie przez włóknista, lacznotkankowa otoczkę, przyczepiona do korzenia zęba => ziarniniak
Najczęstsza lokalizacja ziarniniaka to OKW, ale tez w kanałach bocznych, perforacjach
Kosc wokół ziarniniaka ma prawidłowa budowę
Ziarniniak OKW rozwija się wolno i bezobjawowo, wzrost gdy są zaostrzenia zapalenia -> resorpcja kości
Rozrzedzenie kostne na rtg po utracie 30-50% sub mineralnych
Bad podmiotowe: brak objawów
Przedmiotowe: przebarwienie korony, głęboka próchnica/duże wypełnienie
Reakcja miazgi na elektryczne, termiczne, mechaniczne - ujemna
Jak jest duży ziarniniak i leży powierzchownie to moze być wyczuwalne elastyczne wygórowanie (objaw Smrekera) - drżenie korzeniowe Dodatnie
Badanie radio: przejaśnienie mniej lub bardziej odgraniczone od otoczenia
Młoda ziarnina nie jest mocno ograniczona od otoczenia, dojrzała jest odgraniczona od kości torebka lacznotkankowa
W środku przejaśnienia - ubeleczkowane kostne jest zatarte, pojawia się na obwodzie i później przechodzi w prawidłowa tkankę
Czesto na obiedzie otocznaosteosklerotyczna
Leczenie: antyseptyczne kanałowe, zacho-chiru, chiru
Torbiel OKW = torbiel korzeniowa (cistis perapicalis = radicularis)
Następstwo ziarniniaka torbielowatego (wzrost objętości, zlanie Jam ZIARNINA ZANIKA) powstaje jama wypełniona eozynochlonnym płynem otoczona nabłonkiem wielowarstwowym płaskim
Najbardziej obowodowo ziarnina przechodzi w torebkę łącznotkankową
Stałe wzrastająca ilość płynu - wzrost ciśnienia we wnętrzu torbieli i postępująca resorpcja kości.
O tym ze torbiele powstają w procesach immuno świadczą immunokompetentne komórki ziarniny
Torbiel prawdziwa i rzekoma
Torbiel prawdziwa - przewlekła zmiana zapalna, zamknięta jama nabłonkiem wielowarstwowym płaskim, konsekwencja ziarniniaka OKW, 9% wszystkich zmian OKW
Światło torbieli kieszonkowej w przeciwieństwie do prawdziwej łączy się z kanałem korzeniowym zęba przyczynowego
Kiedyś nazywało się to torbielami zatokowymi: bay cysts
Bad podmiotowe: brak objawów bólowych
Bad przedmiotowe: korona zęba przyczynowego moze być przebarwiona, głęboki ubytek, wypełnienie
Brak reakcji na bodźce chemiczne i elektryczne (zgorzel miazgi)
Po nakłuciu kanału torbieli - obfity, jasno bursztynowy wysięk
Małe i średnie torbiele - brak innych objawów przedmiotowych
Duże torbiele przez zniszczenie zewnętrznej blaszki zębodołowej - Bad palpacyjne charakterystyczny pergaminowy chrzest, dodatni objaw Smrekera,
Bardzo duże torbiele - zniekształcenie powłok zewnętrznych
Wzrost torbieli - rozsuwanie korzeni w wyniku czego obserwuje się przechylenie koron zębów
Patologiczna ruchomość zęba przez resorpcję zewnętrznej sciany zębodołu
Odpowiednie ww chłonne - powiększone, twarde, niebolesne, przesuwalne względem skory i podłoża
Rtg: kulisty ubytek kostny z obwódką osteosklerotyczną
Leczenie: antyseptyczne kanałowe zęba przyczynowego, przy torbielach kieszonkowych zazwyczaj jest skuteczne, a przy torbielach prawdziwych zazwyczaj konieczna jest resekcja
Duża torbiel - jej usunięcie moze spowodowac ze złamie sie kosc => leczenie dwuetapowe
1. Etap: fenestracja i dzieki temu odbarczenie torbieli (stały odpływ płynu) i poprzez zmiejszenie ciśnienia w torbieli -> stopniowa odbudowa kości
Po 1/2 do roku wykonuje się wyłuszczenie torbieli
Przewlekłe ropne zapalenie OKW (periodontitis apica chronica purulenta)
Moze być postać pierwotnie przewlekła lub zejście ostrego ropnego zapalenia, ale częściej ale częściej zapalenie przewlekłe ziarninowe lub zropienie torbieli
Bad podmiotowe: bezobjawowo, czasami wygórowanie z wysiekiem ropnym na pow wyrostka, z wysiekiem ropnym, nieznaczny ból samoistny - w okresie zaostrzenia lub podczas zamknięcia przetoki
Bad przedmiotowe: korona przebarwiona, rozległe wypełnienie/głęboki ubytek - głuchy glos opukowy lub objaw drżenia korzeniowego - smekera
Ząb nie reaguje na bodźce; moze być zwiekszona ruchomość zęba
Objaw rozpoznawczy: przetoka, jak ujście wewnątrz to wewnętrzna (fistula interna), jak na SKÓRZE to zewnętrzna (fistula externa) lub skórna (CUTANEA)
Klinicznie: czynna (activa) z niej wysięk ropny/krwisto-ropny samoistnie lub pod wpływem UCISKU albo bierny (fistula pasiva), wysięg okresowo
Kanał wysłany nabloniem
Ujęcie z powodu rozrośniętej ziarniny - zgrubione. Najczęściej jest w okolicy zęba przyczynowego, ale nie musi.
W każdym przypadku - zdj rtg z cwiekiem gutaperkowym w kanale przetoki
Ww chłonne odpowiadające danej grupie zębów - powiększone, twarde, niebolesne, przesuwalne względem skory i podłoża
Przewlekłym ropnym zapaleniom OKW mogą towarzyszyć zmiany ziarninujace, ziarninowe, czasem tylko poszerzenie szpary ozębnej
Rozpoznanie stawiamy po obrazie najbardziej charakterystycznego objawu - najważniejszy, dominujący w obrazie klinicznym Np. Przewlekle ropne zapalenie OKW ze zmianami ziarninowymi
Przewlekłym ropnym zapaleniom tk OKW czesto towarzyszy resorpcja cementu i zębiny korzeniowej -> zniszczenie wierzchołka korzenia zęba i resorpcja zewnętrzna
Obaw aktywnego procesu zapalnego i silnej infekcji
Leczenie: antyseptyczne kanałowe, zacho-chiru, chiru
Przewlekłe zaostrzone zapalenie tkanek OKW (periodontitis perapicalis chronica exacerbata)
Zaostrzeniu moze ulec kazda postać przewlekła zapalenia OKW
Przyczyna: zmniejszenie odporności miejscowej i ogólnoustrojowej
Najczęściej: zamknięcie dotychczasowej drogi odpływu przez resztki pokarmowe
Nowe gatunki drobnoustrojów - zmiana składu bakteryjnego - produkty rozpadu nie mogą się dostac do jamy ustnej, wiec cisną do tkanek OKW -> zaostrzenie zapalenia
Podobne zaostrzenie tez przy leczeniu kanałowym -> mechaniczne i chemiczne podrażnienie tkanek OKW
Zaostrzenie przewlekłego ziarnionwego zapalenia/torbieli -> ropień
Jest to ropień nawracający (abscesus recividus), co pewnien czas się tworzy na nowo => ropień feniksa (phoneix abscess)
Ropień ten jesli tworzy się podczas przewlekłego ropnego zapalenia OKW - to NIE powstaje przetoka
Albo jak po leczeniu przewlekłych zapaleń zęba jama nie została prawidłowo wypełniona
Badanie podmiotowe: ból przy nagryzaniu, moze przejsc w ból przy dotyku zęba. Mogą być bóle samoistne o średnim natężeniu - przejście w silne ciagle bóle.
Obrzek, zle samopoczucie, wzrost temp ciała
Czasami wcześniejsze leczenie zębów, albo ból
Badanie przedmiotowe: ból zęba przyczynowego przy dotyku, opukiwaniu
Ww chłonne powiększone bolesne,
Rtg: jedna z postaci zapalenia przewlekłego
Leczenie: ostra fazę leczy się jak ostre, a później przewlekłe jak przewlekłe
Objawy towarzyszące przewlekłym zapaleniom tk OKW
Sklerotyzacja kości w okolicy zapalenia
Rtg: obwódka osteosklerotyczna (strefa zaciemnienia widoczna w okolicy przejaśnienia)
Objaw łagodnej infekcji, który pobudza odkładanie substancji nieorganicznej
Osteoskleroza spotykana jest głównie w zębach trzonowych żuchwy (przyczyna osteosklerozy nieznana) -> Ew powstają przez drażnienie tkanek OKW słabymi bodźcami chorobotwórczymi przy dużej odporności kości
Nawarstwienie cementu korzeniowego (hipercementosis seu appositio cementi patologica)
Kształt wierzchołka korzenia: maczugowaty, rozlany, nieregularny, guzkwaty; ma jaśniejsze zabarwienie; czasem zanika przez to nawarstwienie cementu ozębna (na małym odc)
Nawarstwienie kostniwa objaw łagodnego, słabego zapalenia
Podobne zmiany w zębach żywych przeciążonych w zgryzie
Naczęściej patologiczny rozrost cementu bez bólu, ale czasem moze powodować bóle neuralogiczne przez ucisk zakończeń włókien czuciowych ozębnej
Kostniwiaki (cementoma), powstają przez przewlekłe stany zapalne tk OKW
Kuliste, zmineralizowane twory, budowa zbliżona do kostniwa, niekiedy zmineralizowane, w ozębnej, cemencie albo kości. NIGDY NIE POWODUJĄ RESORPCJI ZĘBÓW, w zębach przednich żuchwy, miazga zębów z tym kostniwiakiem reaguje prawidłowo na bodźce,
Etiologia nieznana, przewlekły uraz zgryzowy, zburzenia przemiany mineralnej, hormony. NIE LECZY SIĘ
Diagno bólów twarzy pochodzenia zębowego i niezębowego - bóle podobne do tych związanych z zapaleniem miazgi i tkanek OKW pochodzenie
Zaburzenia SSŻ, zatok, nerwoból n V, półpasiec, zapalenie ślinianek, dusznica bolesna
Zaburzenia SSŻ
Ból przewlekły obejmuje staw, twarz i/lub szyja
Etiologia nieznana, kiedyś myślano ze stres + nadreaktywność mm, obecnie tez podłoże genetyczne
Przyjmuje się tez ze przyczyna dysfunkcji jest bruksizm, który powstał jako rezultat stresu i leku
Diagnostyka różnicowa: ból ma charakter przewlekły, głęboki, nękający, tępy, rozlany, nie mozna go jasno zlokalizować
Obmacywanie objętych choroba mm stawu -> wzrost bólu
Ból moze dotyczyć tez zębów tej okolicy, badanie zebow na opuk, elektryczne, chemiczne powinno być prawidłowe
Ból nasila się przez stres
Zapalenie zatok
Infekcja lub reakcja alergiczna -> ucisk na odgałęzienia n V w szczęce
ROZLANY, jeśli uciskane jest ujście nn V to ból moze obejmować wiele zębów
Diagnostyka różnicowa: zazwyczaj tym dolegliwością towarzyszy przeziębienie i zastój w nosie
Ból zębów nasila się przy gwałtownych ruchach (wbieganie na schody)
Opakowanie -> fałszywa pozytywna odpowiedz, bo gwałtowny ruch płynu w zatoce, ale jeśli wiele zębów będzie właściwych na opukiwanie, co jest objawem zapalenia zatoki, to badanie moze wskazywać na właściwa diagnozę
Zęby wykazują OBNIŻONY próg wrażliwości na ZIMNO
Neuralgia n V
Silny, przeszywający ból, nerwoból
Częściej kobiety 50+
Nieznana etiologia, miejscowe zmiany anatomiczne w dotkniętym obszarze; uciśnięcie nerwu przez tętnice, żyłę, nowotwór
Diagnostyka różnicowa: najczęściej jest miejsce, którego dotyk wywołuje b silny ból, pacjent potrafi poinformować w którym miejscu pojawia się ból,
SILNY KRÓTKI KILKA SEKUND LUB MINUT, od razu Max nasilenie
Powoduje charakterystyczne odruchy i tiki nerwowe
NIE W NOCY
KŁUJĄCY PARZĄCY PRZESZYWAJĄCY
Objawy CYKLICZNE
Kilkumiesięczne remisje
Zęby objęte obszarem bólowym powinny reagować prawidłowo na bodźce
Zapalenie nerwu V
Ostre, odwracalne zapalenie
Bakteria, wirus albo
Czynniki miejscowe: zapalenie miazgi, zatoki szczękowej, ślinianki, przepchniete narzędzie, materiał
Objawy: stały ból o małym i średnim natężeniu, twa Ok 10 DNI
Leczenie przyczynowe lub paliatywne
