Deel 1: recht en sekse

Question 1

Wat zijn de zes juridische uitgangpunten inzake het concept ‘geslacht’?

Answer 1

• Iedereen is man/vrouw. Geen derde mogelijkheid.
• Iedereen heeft een geslacht. Er zijn geen geslachtloze mensen.
• Iedereen heeft slechts één. Je kan niet tegelijk tot meerdere geslachten behoren.
• Geslacht is een gegeven. Je kan het niet kiezen.
• Geslacht is (in principe) onveranderlijk.
• Geslacht is weinig privacygevoelig.

Question 2

Hoe verloopt het toekennen van geslacht in een klassieke situatie?

Answer 2

• Binnen de 15 dagen
• Aangeven bij ambtenaar van burgerlijke stand
• Met attest van dokter waar geslacht op te vinden is

Er is wel al een evolutie geweest waarbij het besef is gekomen dat geslacht meer is dan enkel uiterlijk waarneembare kenmerken. Er zijn psychosociale aspecten van geslacht: genderidentiteit en genderexpressie.

Question 3

Wat zijn uitzonderingen op het gegeven dat geslacht onveranderlijk is?

Answer 3

• Materiële vergissing. De ambtenaar heeft een fout gemaakt.
• Interseksualiteit. Er bestond een rechtzettingsprocedure voor wanneer ‘de verkeerde keuze’ was gemaakt tijdens het toekennen van het geslacht bij de geboorte.

Question 4

Wat zijn vier dimensies van seksuele identiteit?

Answer 4

• Sekse. Biologisch.
• Genderidentiteit. Hoe je je voelt.
• Genderexpressie. Welke keuzes je maakt in het uitdrukken van je genderidentiteit.
• Seksuele oriëntatie. Aantrekkingskracht in het algemeen, geen onderscheid tussen seksueel of romantisch.

Question 5

Wat is de meest inclusieve term die iedereen omvat?

Answer 5

SOGIESC

Sexual 
Oriëntation
Gender
Identity
Expression
Sex
Characteristics

Question 6

Welke groepen vormen uitdagingen voor het juridisch concept geslacht?

Answer 6

• Interseksualiteit
• Transgender
• Non-binair

Question 7

Hoe krijg je iets op de politieke agenda?

Answer 7

• Aantonen dat het voor een grote groep mensen problematisch is
• Aantonen dat het voor een kleine groep mensen zeer problematisch is

Question 8

Waarom vormt transgenderisme een uitdaging voor het concept ‘geslacht’?

Answer 8

• Het aantal mensen dat een geslachtswijziging heeft aangevraagd is zeer klein tegenover de gehele Belgische populatie
• Er was een piek in 2018: de medicalisering en psychiatrisering van het concept ‘transgender’ werd aangepast. Er werden geen medische of psychische voorwaarden meer gesteld voordat men een wijziging kon doorvoeren.
• Het vormt een uitdaging voor de stelling ‘geslacht is onveranderlijk’, maar niet voor alle andere uitgangspunten.

Question 9

Drie bedenkingen bij transgenderisme.

Answer 9

• Chirurgische veroorloving
• Juridische erkenning
• Transdiscriminatie

Question 10

Is transgenderisme chirurgisch veroorloofd?

Answer 10

Er zijn twee voorwaarden aan verbonden:
- de ingreep moet een curatief doel hebben (deze wordt verondersteld)
- de ingreep moet gebeuren mits toestemming van de patiënt
Sinds 1969 zijn geslachtsaanpassende en -bevestigende ingrepen aanvaard.

Question 11

Is er juridische erkenning voor transgenderisme?

Answer 11

• Europa: er moet erkenning zijn voor de genderidentiteit van personen
• Vóór 2007: wijziging alleen maar mogelijk via gerechtelijke procedure
• Transseksualiteitswet 2007: wijziging versimpeld naar een procedure voor de ambtenaar van de burgerlijke stand
• Transgenderwet 2017: nieuwe procedure

Question 12

Hoe verloopt de procedure tot geslachtswijziging onder de transseksualiteitswet in 2007?

Answer 12

Drie voorwaarden:

• Psychiatrische/relatieve voorwaarde: voortdurend en onomkeerbare overtuiging van tot het andere geslacht te behoren + medisch attest hiervan
• Medische/relatieve voorwaarde: zoveel als verantwoord is, lichamelijk aangepast zijn + medisch attest hiervan
• Absolute voorwaarde: niet meer in staat zijn om kinderen te verwekken + medisch attest hiervan

Met deze attesten naar de ambtenaar van de burgerlijke stand. Makkelijker, sneller en goedkoper dan vóór 2007.

Question 13

Hoe verloopt de procedure tot geslachtswijziging onder de transgenderwet in 2017?

Answer 13

• Een eerst verklaring afleggen bij burgerlijke stand, je ontvangt bewijs. Je geeft aan wat je genderidentiteit is, alsook je wens om te veranderen.
• 3-6 maanden wachten
• Een tweede verklaring afleggen bij burgerlijke stand, bewijs meebrengen. Je geeft aan wat je genderidentiteit is, alsook dat je bewust bent van de administratieve en juridische gevolgen en van het onherroepelijk karakter.
• Geslachtsregistratie wordt gewijzigd indien je voldoet aan een aantal voorwaarden

Voorwaarden:

• meerderjarig (er bestaat wel een procedure voor minderjarigen)
• je mag deze procedure niet al eens doorlopen hebben

Bedenkingen:

• waarom moet dit onherroepelijk zijn?
• waarom mag je deze procedure maar eenmaal aanvragen?

Question 14

Wat zijn de gevolgen voor de juridische erkenning van een geslachtsverandering?

Answer 14

• Geslacht wordt gewijzigd op identiteitskaart, geboorteakte en rijksregister
• Huwelijk verandert niet (probleem wanneer same-sex huwelijken nog niet toegestaan waren)
• De afstamming veranderde niet (je blijft dochter)
• De banden veranderen niet (je blijft mama)
• Contracten veranderen niet
  Aldus, de aanknopingspunten van de persoon veranderen niet.

Question 15

Wat met genderfluïde personen en de procedure tot geslachtswijziging?

Answer 15

• Hun genderidentiteit varieert tussen man en vrouw
• Probleem: er met gekozen worden
• Probleem: het is onherroepelijk
• Grondwettelijk Hof heeft de voorwaarde van het maar eenmaal te mogen doorlopen, vernietigd

Question 16

Wat met non-binaire mensen en hun geslacht?

Answer 16

• Ze hebben eveneens nood aan een genderidentiteit waarbij ze zich kunnen aansluiten
• Ofwel maak je een derde geslacht
• Ofwel schaf je alle categorieën af. Dit vormt echter een probleem bij onderzoek naar bepaalde tendensen zoals de loonkloof.

Question 17

Wat is transdiscriminatie?

Answer 17

• Je wordt nadelig behandeld op grond van je geslacht
• Notie van geslacht bestaat uit: geslachtsaanpassing, genderidentiteit en genderexpressie
• Verschillende vormen: direct, indirect, intimidatie, seksuele intimidatie

Question 18

Wat vormen belangrijke obstakels om te leven volgens de genderidentiteit?

Answer 18

• Reactie van familie
• Meningen van anderen
• Situatie op het werk

Question 19

Wat met genderfluïde of n on-binaire personen?

Answer 19

• Daagt uit: ‘iedereen heeft een geslacht’, ‘iedereen heeft slechts één geslacht’, ‘iedereen is man of vrouw’ en ‘geslacht is onveranderlijk’.
• Chirurgisch veroorloofd? Er is nu discussie over of je wel een volledige transitie moet ondergaan.
• Juridische erkenning? De medicalisering en psychiatrisering van het probleem zijn grotendeels losgelaten. Wetgevend kader heeft op dit moment wel nog geen erkenning voor deze groepen.
• Discriminatie? Het is verboden om mensen te discrimineren obv hun genderidentiteit of genderexpressie

Question 20

Wanneer is geslacht niet relevant?

Answer 20

• Het huwelijk, in België, is opengesteld voor beide geslachten
• Nachtarbeid is opengesteld voor beide geslachten
• De pensioenleeftijd is gelijkgesteld voor beide geslachten

Question 21

Wanneer is geslacht relevant?

Answer 21

In de strijd tegen discriminatie.

• Positieve actie. Dit is een kader waarbinnen je mensen wel anders mag behandelen op grond van hun geslacht. Voorwaarden: er moet een bestaande ongelijkheid zijn, maatregel is er om die ongelijkheid weg te werken, de maatregel die je treft kan hier effectief voor zorgen en het vormt geen te grote inbreuk op de rechten van de anderen.
• Beroepsvereisten. Je mag op zoek gaan naar een vrouwelijke zangeres of mannelijke acteur. Het is echter geen manier om seksueel misbruik tegen te gaan!
• Seksespecifieke goederen en diensten. Moederschapsbescherming. Evenwichtige participatie man/vrouw. Voornamen. Sportrecht.

Geslachtsregistratie blijft relevant om bepaalde tendensen te onderzoeken, geslachtkennisgeving is dat niet meer!