Ćwiczenia part 3

Question 1

Czym jest cykl koniunkturalny?

Answer 1

Cykl koniunkturalny – okresowe wahania poziomu aktywności gospodarczej w
całej gospodarce mierzone jako odchylenie wielkości produkcji, zatrudnienia, cen,
produktu krajowego brutto od wielkości wynikających z ogólnego trendu.

Question 2

Rodzaje cykli ze względu na czas:

Answer 2

a) cykl Juglara – trwa 6–10 lat, (cykliczne wahania w majątku trwałym),
b) cykl Kitchina – trwa 3,5 roku, (cykliczne wahania w majątku obrotowym),
c) cykl Kondratiewa – trwa 50–60 lat,
d) cykl budowlany – trwa 16, 17 lat,
e) cykl rolniczy – trwa 1–2 lat,
f) cykl świński – trwa 3–4 lata,
g) cykl bawełny amerykańskiej – trwa 2 lata,
h) cykl produkcji bydła – trwa 5 lat w Holandii, 17 lat w USA,
i) cykl kawy – 16 lat.

Question 3

Przebieg cyklu koniunkturalnego:

Answer 3

1. Kryzys
2. Depresja (zastój)
3. Ożywienie
4. Rozkwit

Question 4

1. Kryzys

Answer 4

1. Kryzys:
   a) nadprodukcja (przewaga podaży nad popytem),
   b) zmniejszenie całkowitej produkcji,
   c) wzrost bezrobocia,
   d) wzrost stopy procentowej,
   e) spadek cen papierów wartościowych,
   f) upadek licznych przedsiębiorstw,

Question 5

2. Depresja (zastój)

Answer 5

2. Depresja (zastój):
   a) względna stabilizacja gospodarki na obniżonym poziomie,
   b) zastój w produkcji przemysłowej,
   c) niskie ceny,
   d) wysokie bezrobocie,
   e) zapasy towarów są częściowo niszczone a częściowo sprzedawane po niższych
   cenach,
   f) w pewnym momencie tej fazy gospodarka osiąga najniższy poziom tzw. dolny
   punkt zwrotny,

Question 6

3. Ożywienie

Answer 6

3. Ożywienie:
   a) przedsiębiorstwa, które przetrwały kryzys przystępują do rozszerzania
   produkcji,
   b) stopniowo poziom produkcji osiąga poprzednie rozmiary,
   c) rosną ceny i zyski,
   d) bezrobocie maleje,

Question 7

4. Rozkwit:

Answer 7

4. Rozkwit:
   a) bezrobocie jest tylko naturalne,
   b) ceny papierów wartościowych przestają rosnąć i osiągają najwyższy poziom,
   c) najniższa stopa procentowa,
   d) bardzo wysoki poziom inwestycji co w rezultacie prowadzi do nadpodaży,
   e) w pewnym momencie tej fazy gospodarka osiąga najwyższy poziom tzw. górny
   punkt zwrotny, który zapoczątkowuje fazę kryzysu i nowy cykl.

Question 8

Zmiany w przebiegu cyklu koniunkturalnego po II wojnie światowej

Answer 8

1. Przyczyny zmian:
   a) rozwój gospodarki rynkowej, istotna zmiana jej struktury,
   b) interwencjonizm państwowy,
   c) dezintegracja i deformacja polegająca na wydłużeniu fazy ożywienia i
   rozkwitu oraz skróceniu fazy kryzysu i depresji;

Question 9

Fazy współczesnego cyklu koniunkturalnego (cykl dwufazowy):

Answer 9

a) faza wysokiej aktywności gospodarczej, (prosperita, wzrost, ekspansja, boom)
– odpowiednik ożywienia i rozkwitu;
b) faza niskiej aktywności gospodarczej, (recesja, spadek) – odpowiednik kryzysu
i depresji.

Question 10

Czym są wskaźniki koniunktury?

Answer 10

Wskaźniki koniunktury są sposobem prognozowania koniunktury gospodarczej.
I. Wskaźniki wyprzedzające zapowiadają zmiany we wskaźnikach zbieżnych i
ostrzegają przed zmianami koniunktury, np. zamówienia na maszyny i sprzęt,
pozwolenia budowlane, liczba i wartość sprzedanych akcji, wielkość podaży
pieniądza i inne.
II. Wskaźniki zbieżne służą do oceny ogólnego stanu gospodarki za pomocą takich
agregatów jak np.: PKB, produkcja przemysłowa, sprzedaż detaliczna i inne.
III. Wskaźniki opóźnione to wskaźniki, których zmiany „idą w ślad” za zmianami
wskaźników zbieżnych z koniunkturą. Są to min.: poziom zapasów,
oprocentowanie pożyczek hipotecznych, dochody z tytułu pracy, nowe kredyty
konsumpcyjne.

Question 11

Pośrednie metody nakręcania koniunktury:

Answer 11

a) polityka fiskalna (np. progresywne opodatkowanie wysokich dochodów z
jednoczesnym rozszerzeniem świadczeń społecznych),
b) polityka pieniężna (np. skup papierów wartościowych, dodatkowa emisja
pieniądza),

Question 12

Bezpośrednie metody nakręcania koniunktury:

Answer 12

a) organizowanie robót publicznych,
b) subwencje,
c) dotacje,
d) zamówienia rządowe,
e) rozwój przemysłu zbrojeniowego (skuteczna metoda).

Question 13

a) Inflacja

b) Deflacja

Answer 13

a) Inflacja– jest to wzrost ogólnego poziomu cen w gospodarce w danym okresie. Jej
miarą jest stopa inflacji.
b) Deflacja – to sytuacja odwrotna do inflacji, jest to utrzymujący się spadek poziomu
cen w gospodarce w danym okresie. Deflacja najczęściej występuje w okresach
pogarszania się koniunktury.

Question 14

Mierniki inflacji

Answer 14

a) deflator produktu narodowego brutto – pokazuje w jaki sposób zmieniały się ceny
wszystkich dóbr i usług wytworzonych w gospodarce. Konstruowany jest na
podstawie obserwacji cen dóbr i usług wytwarzanych w danej gospodarce i
uznanych za reprezentatywne;

deflator PNB = n-PNB / r-PNB 100

b) indeks cen dóbr konsumpcyjnych (CPI – ang. consumer price index) – jest to
najczęściej stosowany miernik inflacji, (nie jest doskonały) służy do badania
wpływu inflacji na gospodarstwa domowe, czyli konsumentów, ponieważ mierzy
przeciętny poziom cen typowego koszyka dóbr i usług konsumowanego przez
typową rodzinę. Koszyk ten składa się z 1700–2000 artykułów. Na podstawie
badań statystycznych określa się jakie dobra i usługi należy uwzględnić w
typowym koszyku. Ogólny poziom cen jest średnią ważoną cen przyjętego
koszyka dóbr i usług;
c) indeks cen dóbr produkcyjnych (PPI – ang. producer price index) – wskaźnik ten
mierzy wpływ inflacji na przemysłowy sektor gospodarki (nie pokazuje sposobu
wpływania inflacji na jakąś firmę lub gałąź przemysłu). Na podstawie tego
wskaźnika można przewidywać wzrost lub spadek koniunktury gospodarczej np.
jeśli na początku roku następuje gwałtowny wzrost PPI, to koszty produkcji
szybko rosną i można oczekiwać, że producenci przerzucą ten wzrost kosztów na
konsumentów, podnosząc w niedługim czasie ceny swoich produktów – czyli w
drugiej połowie roku można oczekiwać podwyżek.

Question 15

Przyczyny inflacji - monetarna teoria inflacji

Answer 15

monetarna (neoilościowa) teoria inflacji – twórcą tej teorii jest amerykański
ekonomista, laureat Nagrody Nobla w 1976 r. – Milton Friedman (monetaryzm):
teoria ta oparta jest na ilościowej teorii pieniądza: o ile inne warunki się nie
zmieniają, (brak wolnych mocy produkcyjnych i bezrobocia) to poziom cen jest
proporcjonalny do ilości pieniądza w obiegu;

MV=PY

zakładając że gospodarka rozwija się według pewnej normalnej stopy, to znaczy że
(Y) jest wielkością stabilną, rosnącą np. w tempie 4% rocznie. Natomiast wzrost
ogólnego poziomu cen (P) ma miejsce wtedy, gdy ilość pieniądza w obiegu (M)
rośnie szybciej niż produkcja (Y), czyli że przyczyną inflacji jest zbyt duża ilość
pieniądza w obiegu. Ponieważ ilość pieniądza w obiegu (M) znajduje się pod kontrolą
banku centralnego, to przyczyną inflacji jest błędna polityka pieniężna państwa;
– nominalna podaż pieniądza i szybkość jego obiegu rosną szybciej niż
całkowita wielkość produkcji;
– ilościowa teoria pieniądza utrzymuje, że zmiany nominalnej podaży
pieniądza powodują identyczne zmiany poziomu cen (również płac), ale
nie wpływają na produkcję i zatrudnienie;
– słabością monetarnej teorii inflacji jest to, że nie odnosi się do okresu
krótkiego, lecz zajmuje się okresem długim;

Question 16

Przyczyny inflacji - popytowa teoria inflacji

Answer 16

popytowa teoria inflacji – wywodzi się w dużym stopniu z dorobku naukowego Johna
Maynarda Keynesa (1883–1946). Inflacja ta ma miejsce wtedy, gdy globalny popyt w gospodarce przewyższa możliwości jego zaspokojenia (możliwości wytwórcze) –
nadmierny popyt ciągnie ceny do góry; podstawowym elementem popytowej teorii inflacji jest koncepcja luki inflacyjnej. Koncepcja ta została sformułowana przez J.M. Keynesa w czasie wojny, kiedy to gospodarka angielska osiągnęła stan pełnego zatrudnienia. Wskazywał on, że w tych warunkach zwiększenie dochodów ludności (również i wydatków przy założeniu
niezmienności stopy oszczędzania) i/lub wydatków rządowych prowadzi do zachwiania równowagi między globalnym popytem i podażą. W konsekwencji
powstaje nadwyżka popytu powodująca wzrost ogólnego poziomu cen. Ta nadwyżka zwana jest luką inflacyjną; luka inflacyjna może się stać początkiem długotrwałego procesu wzrostu cen tzw. spirali inflacyjnej;

Jeśli w gospodarce rośnie globalny popyt (krzywa GD0 przesuwa się w prawo w pozycję GD1) to prowadzi to do wyznaczania nowej równowagi makroekonomicznej. Równowaga ta jest osiągana przy wyższym poziomie cen i przy większym r-PKB.

Question 17

Przyczyny inflacji - kosztowa teoria inflacji

Answer 17

kosztowa teoria inflacji – inflacja kosztowa pojawia się w gospodarce w wyniku
wzrostu kosztów produkcji spowodowanych np. wzrostem cen energii lub wzrostem
płac w przedsiębiorstwie. Poziom cen pchany jest wtedy przez rosnące koszty;
Rosnące koszty produkcyjne powodują ograniczenie globalnej podaży. Krzywa
globalnej podaży przesuwa się w lewo, czego wynikiem jest ustalenie nowej
równowagi makroekonomicznej, ale przy wyższych cenach. Natomiast wielkość
globalnego popytu maleje powodując bezrobocie.

Question 18

Skutki inflacji.

Answer 18

a) wpływa na podział (redystrybucję) dochodów;
b) inflacja ogranicza dochody stałe (emerytury, renty) – aby temu przeciwdziałać wprowadza się indeksację, która polega na automatycznym powiązaniu wysokości
emerytur, rent, (płac) z indeksem cenowym będącym miernikiem inflacji;
c) wpływa na sytuację pożyczkobiorców i pożyczkodawców (pożyczkobiorcy zyskują kosztem pożyczkodawców);
d) inflacja zniechęca do oszczędzania;
e) wpływa na bilans płatniczy:
eksport w wyniku inflacji jest relatywnie droższy na rynkach zagranicznych i dlatego towary są trudne do sprzedania; import staje się względnie tańszy w porównaniu z produktami krajowymi;
pojawi się deficyt bilansu płatniczego;
f) wpływa na niewłaściwą alokację zasobów;
g) pieniądz traci swoje właściwości tezauryzacyjne;
h) trudności w organizowaniu działalności gospodarczej: większa niepewność,
inflacja utrudnia planowanie i inwestowanie.

Question 19

Rodzaje inflacji ze względu na przyczyny jej powstawania:

Answer 19

a) popytowa – głównymi jej sprawcami jest rząd i bank centralny, oznacza ona wzrost
ogólnego poziomu cen w gospodarce w danym okresie czasu wywołanym szybszym
wzrostem wydatków niż całkowitą wielkością produkcji. Nadmierny popyt ciągnie
ceny do góry;
b) kosztowa (podażowa, producentów) – oznacza wzrost ogólnego poziomu cen w
gospodarce wywołany ograniczeniem podaży zasobów lub wzrostem ich cen, co
prowadzi do wzrostu kosztów produkcji (wytwarzania). Ceny pchane są do góry przez
rosnące koszty;
c) monetarna – nominalna podaż pieniądza i prędkość jego obiegu rosną szybciej niż
całkowita wielkość produkcji;
d) strukturalna – oznacza wzrost ogólnego poziomu cen w gospodarce w danym okresie
czasu spowodowany zmianami w strukturze gospodarki i brakiem zmiany przez
producentów struktury produkcji.

Question 20

Rodzaje inflacji ze względu na wysokość jej stopy:

Answer 20

a) pełzająca (łagodna) – kilkuprocentowy wzrost ogólnego poziomu cen w gospodarce (poniżej 10%), który nie zakłóca w sposób szczególny prawidłowości procesów makroekonomicznych;
b) krocząca (biegnąca) – kilkunastoprocentowy wzrost ogólnego poziomu cen w gospodarce (10–19%), który może deformować procesy ekonomiczne;
c) galopująca – kilkudziesięcioprocentowy wzrost ogólnego poziomu cen w gospodarce (20–100%), wymyka się spod kontroli rządu i negatywnie wpływa na przebieg procesów ekonomicznych w gospodarce;
d) hiperinflacja – (100–1000%), bardzo negatywnie wpływa na przebieg procesów ekonomicznych w gospodarce;
e) szalejąca (histeryczna) – duże natężenie procesów inflacyjnych (powyżej 1000%), niemożliwe zachowanie racjonalne;
f) korekcyjna – jej przyczyną jest urynkowienie cen dotychczas określanych przez państwo a mający istotny wpływ na koszty wytwarzania w całej gospodarce;
g) stagflacja – równoczesne ograniczenie wzrostu całkowitej produkcji i wzrost ogólnego
poziomu cen;
h) slumpflacja – spadek całkowitej produkcji i popytu przy jednoczesnym wzroście cen.

Question 21

Rodzaje inflacji ze względu na czas:

Answer 21

a) sekularna (chroniczna) – występuje w długim okresie;

b) okresowa (przypadkowa) – występuje w określonym czasie.

Question 22

Rodzaje polityki antyinflacyjnej.

Answer 22

a) ograniczanie globalnego popytu poprzez:
politykę fiskalną polegającą na zwiększaniu podatków i ograniczeniu wydatków
rządowych,
politykę monetarną (pieniężną) polegającą na nałożeniu restrykcji na banki
udzielające kredytów, czego efektem ma być zmniejszenie poziomu udzielanych
kredytów przez banki komercyjne np. poprzez zaostrzenie warunków sprzedaży
ratalnej,
b) zwiększanie globalnej podaży poprzez:
udzielanie dotacji zachęcających do inwestowania w nowoczesne wyposażenie
(technologie);
doskonalenie systemów szkolenia i zmiany kwalifikacji zawodowych aby siła robocza
była bardziej mobilna;
promowanie integracji poziomej tam gdzie przyniesie to korzyści skali (firmy
produkujące podobne wyroby łączą się aby stworzyć jedną organizację);
c) polityka dochodowa polegająca na zwalnianiu tempa wzrostu kosztów produkcji oraz
na dobrowolnym ograniczaniu dochodów konsumentów;
d) administracyjna kontrola wzrostu cen;
e) polityka strukturalna polegająca m.in. na rozbijaniu monopoli, promocji nowych firm,
pobudzaniu konkurencyjności zewnętrznej.