College 3 het rechtsstaatsprisma en de juridische hoofdkleur

Question 1

De rechtsstaat kan onder drie ‘hoofdkleuren’ verdeeld worden. Welke zijn dit en ligt deze kort toe

Answer 1

1. juridische kleur: dit kijkt naar de rechtsstaat als een juridisch bouwwerk, met nadruk op regels, principes, rechten en procedures. Het verklaart waarom de rechtsstaat eruit ziet zoals hij doet en hoe hij werkt en zich gedraagt.
2. sociaalwetenschappelijk kleur: dit perspectief benadert de rechtsstaat als een maatschappelijk fenomeen, waarin waarden, normen en het gedrag van individuen verklaren waarom de rechtsstaat functioneert zoals hij doet.
3. de bestuurswetenschappelijke kleur: dit perspectief bekijkt de rechtsstaat als een specifieke vorm van bestuur, onderworpen aan wetten en mechanismen die inherent zijn aan bestuursstructuren.

Question 2

welke vier subbeginselen beschrijft Peristeridou (2016) van het legaliteitsbeginsel?

Answer 2

1. lex scripta: rechters mogen hun beslissingen enkel baseren op geschreven recht
2. lex certa: wetten moeten duidelijk en precies geformuleerd zijn.
3. lex stricta: uitgebreide interpretatie van strafwetten is verboden
4. lex praevia: strafrechtelijke aansprakelijkheid mag niet met terugwerkende kracht worden opgelegd.

Question 3

Wat is de belangrijkste oorzaak van de rechtsstaat?

Answer 3

de elite vertrouwde elkaar niet

Question 4

Wat bedoordelen de Auditdienst Rijk, De Algemene Rekenkamer en de Europese Rekenkamer?

Answer 4

Zij beoordelen primair de rechtmatigheid en regelmatigheid van de rekeningen en bestedingen van bestuurlijke organisaties

Question 5

Waarom gebruikt de docent het prisma als ondersteuning?

Answer 5

Het prisma helpt om los te komen van een puur juridisch perspectief en benadrukt de multidimensionaliteit van de rechtsstaat. Alleen een enkel perspectief is onvoldoende om de rechtsstaat volledig te begrijpen.

Question 6

Welke twee visies bestaan er op het legaliteitsbeginsel?

Answer 6

Dunne rechtsstaatsvisie: Legaliteit beperkt zich tot het naleven van wetten zonder rekening te houden met moraliteit.

Dikke rechtsstaatsvisie: Legaliteit vereist niet alleen naleving van wetten, maar ook rechtvaardigheid en moraliteit.

Question 7

Wat zijn belangrijke discussiepunten binnen de juridische hoofdkleur?

Answer 7

Een belangrijk punt van discussie is hoe om te gaan met situaties waarin de wet strikt wordt toegepast maar toch onrechtvaardige resultaten oplevert, zoals bij het fenomeen “wicked legality” (voorbeeld: toeslagenaffaire).

Question 8

Waarom is er scepsis over de toepassing van het gelijkheidsbeginsel in de praktijk?

Answer 8

Het is niet altijd realistisch om nooit onderscheid te maken, bijvoorbeeld op basis van leeftijd. Bovendien zijn er geen duidelijke richtlijnen over wanneer gevallen als gelijk beschouwd moeten worden.

Question 9

Wat is het verschil tussen distributieve en procedurele rechtvaardigheid en waar houdt dit verband mee?

Answer 9

Distributieve rechtvaardigheid: De verdeling van middelen op basis van verdienste.

Procedurele rechtvaardigheid: Gelijke behandeling van iedereen, ongeacht persoonlijke kenmerken.

Dit houd verband met gelijkheidsbeginsel

Question 10

Welke negen dimensies onderscheidt Oldenziel binnen het rechtszekerheidsbeginsel?

Answer 10

1. Bestendigheid
   
   2. Daadwerkelijke toepassing
   3. Duidelijke rechtspositie
   4. Tijdigheid
   5. Voorspelbaarheid
   6. Kenbaarheid
   7. Rechtsbescherming
   8. Honoreren van gewekt vertrouwen
   9. Verbod van terugwerkende kracht

Question 11

Hoe wordt het rechtszekerheidsbeginsel in de praktijk gewaarborgd?

Answer 11

Het bestuur moet vooraf bevoegdheidsuitoefening reguleren (zoals taakomschrijvingen), checks and balances inbouwen, en achteraf zorgen voor controle via de rechter en verantwoording afleggen.