College 12 Flashcards
1Uitleg gevolgenethiek
- Gevolgenethiek stelt dat de morele waarde van een handeling afhangt van de gevolgen ervan. De ethiek richt zich op het maximaliseren van welzijn en het minimaliseren van pijn.
- Utilitarisme is een belangrijke stroming binnen de gevolgenethiek die zich richt op het vergroten van geluk/plezier en het verminderen van pijn voor alle betrokkenen. Dit kan zowel op individueel als maatschappelijk niveau worden toegepast.
Jeremy Bentham:
- Bentham was de grondlegger van de utilitaristische ethiek en stelde dat elke handeling moet worden beoordeeld op basis van de mate waarin het geluk of welzijn vergroot.
- Het principe van utiliteit houdt in dat acties goed of slecht zijn afhankelijk van hun vermogen om geluk te bevorderen.
- Volgens Bentham moeten alle wezens die pijn en plezier kunnen ervaren (inclusief dieren) in morele overwegingen worden betrokken.
John Stuart Mill:
- Mill breidde het utilitarisme uit door het welzijn als een breder concept te definiëren dan alleen geluk. Hij benadrukte dat welzijn ook de afwezigheid van pijn kan omvatten.
- Mill stelde dat morele acties die geluk of welzijn bevorderen, als juist beschouwd moeten worden.
Trolleyprobleem:
- Dit ethische dilemma toont het verschil in keuzes die utilitaristen kunnen maken: ofwel je laat de trolley de vijf mensen doden, of je kiest ervoor om één persoon op te offeren om de vijf anderen te redden. Dit kan worden benaderd vanuit een utilitaristisch standpunt, waarbij het grootste welzijn voor de meeste mensen centraal staat.
Onderscheid daadutilitarisme en regelutilitarisme
Daadutilitarisme:
- Daadutilitarisme is de benadering waarbij je elke handeling beoordeelt op basis van de onmiddellijke gevolgen. De handeling die het meeste welzijn oplevert, is de juiste keuze.
- Dit benadert ethiek op een casus-by-casus basis, waarbij rigide regels niet noodzakelijk zijn.
- Kritiek: Daadutilitarisme kan leiden tot moreel verwerpelijke keuzes (zoals onschuldige mensen opofferen voor het grotere goed) en het kan de basis van vertrouwen in sociale systemen ondermijnen.
Regelutilitarisme:
- Regelutilitarisme is de benadering waarbij je het principe van utiliteit toepast op algemene regels, in plaats van op individuele handelingen. Het doel is om regels te volgen die op de lange termijn het grootste welzijn bevorderen.
- Kritiek op daadutilitarisme wordt hiermee vermeden: regelutilitarisme gaat ervan uit dat het naleven van algemene morele regels meer welzijn genereert dan het incidenteel overtreden van deze regels.
- Dit systeem zorgt voor stabiliteit en vertrouwen in samenlevingen, omdat er altijd duidelijke normen en verwachtingen zijn.
Verschil tussen Daad- en Regelutilitarisme:
- Daadutilitarisme focust op de gevolgen van individuele handelingen. Het kan in sommige gevallen leiden tot moreel twijfelachtige keuzes als het welzijn van de meerderheid wordt bevorderd door onethische handelingen.
- Regelutilitarisme benadrukt het belang van het volgen van morele regels die over het algemeen het grootste welzijn bevorderen. Het richt zich niet op de specifieke gevolgen van elke handeling, maar op het effect van regels op lange termijn.
Is geluk/plezier/welzijn het enige dat er toe doet in het maken van morele beslissingen?
Argumenten voor:
- Voor utilitaristen als Bentham en Mill is geluk (of welzijn) het hoogste goed.
- Dit idee lijkt intuïtief logisch: het vermijden van pijn en bevorderen van plezier/welzijn is universeel wenselijk.
- Zelfs in complexe kwesties zoals armoede of gezondheidszorg wordt vaak aangenomen dat handelingen of regels die het welzijn maximaliseren juist zijn.
Argumenten tegen:
- Hedonisme wordt bekritiseerd omdat het andere intrinsieke waarden zoals eerlijkheid, vrijheid, vriendschap, en kennis negeert.
- Het voorbeeld van de experience machine toont dat mensen niet alleen geluk willen, maar ook echte ervaringen, authenticiteit, en waarheidsgetrouwheid waarderen.
- Utilitarisme kan immorele handelingen rechtvaardigen, zoals liegen of het schaden van een individu, als dit het collectieve geluk bevordert (denk aan de rechter die een onschuldige veroordeelt).
Hoewel geluk een belangrijk criterium is, vinden veel filosofen dat het niet het enige criterium is. Andere waarden spelen ook een rol in onze morele beslissingen
Utilitarisme is een universalistische/objectivistische theorie in de ethiek. Wat betekent dit, en ben je het er mee eens?
Betekenis van universalistisch/objectivistisch:
- Utilitarisme gaat ervan uit dat er een universele standaard is voor moraliteit, gebaseerd op het maximaliseren van geluk en het minimaliseren van pijn.
- De regels of handelingen die de beste gevolgen hebben, moeten overal en voor iedereen worden toegepast, ongeacht culturele verschillen.
Voor utilitarisme:
- Dit maakt de theorie consistent en toepasbaar op grote schaal (zoals beleidsvorming of internationale kwesties).
- Het voorkomt relativistische valkuilen waarbij moreel oordeel afhankelijk is van cultuur of persoonlijke voorkeur.
- Het bevordert rechtvaardigheid door iedereen gelijk te behandelen: elke persoon telt even zwaar mee, ongeacht wie ze zijn.
Tegen utilitarisme:
- Kritiek vanuit normatief relativisme: culturen verschillen fundamenteel in hun waarden (bijvoorbeeld over abortus of dierenrechten), en een universele moraal negeert deze diversiteit.
- Objectiviteit in ethiek kan abstract en kil aanvoelen, omdat het individuele gevoelens of lokale contexten niet erkent.
- Hoe zou een utilitarist de volgende vraag benaderen?
“Moeten we meer beveiligingscamera’s op de campus plaatsen en op die manier en veiliger campus creëren of moeten we juist minder beveiligingscamera’s plaatsen en op die manier de privacy van medewerkers en studenten waarborgen?”
Een utilitarist zou een kosten-batenanalyse uitvoeren:
- Meer camera’s: Verhoogt de veiligheid (minder criminaliteit, meer welzijn door een veilig gevoel), maar vermindert privacy (kan ongemak of wantrouwen creëren).
- Minder camera’s: Verhoogt privacy (bevordert welzijn door een gevoel van autonomie), maar kan leiden tot meer criminaliteit of een gevoel van onveiligheid (minder welzijn).
De keuze hangt af van de voorzienbare gevolgen:
1. Hoeveel veiligheid wordt gewonnen door extra camera’s?
2. Hoe groot is de impact van verloren privacy op het welzijn van medewerkers en studenten?
Een utilitarist kan experimentele gegevens gebruiken:
* Als statistieken laten zien dat meer camera’s significant minder criminaliteit veroorzaken zonder een substantiële toename van ongemak, zouden meer camera’s wenselijk zijn.
* Als de aanwezigheid van camera’s vooral negatieve gevolgen heeft voor privacy en sociaal vertrouwen, zou minder camera’s de voorkeur hebben.
Conclusie: De utilitarist zou de optie kiezen die het totale welzijn van alle betrokkenen maximaliseert, maar zou pleiten voor balans (bijvoorbeeld camera’s alleen op strategische plaatsen).
