chemo hoofdstuk 2 Flashcards
welke mogelijke behandeling zijn er voor kanker ?
- chemotherapie
- radiotherapie
- hormonale therapie
- gentherapie
- immunotherapie
- radionuclidentherapie
- radioprotectie
- oncologische chirurgie
welke medicatie wordt er gebruikt voor chemotherapie ?
cytostatica
wat doet cytostatica ?
remmen de cel in 1 bepaalde fase van de ontwikkeling en verhinderen ze op die manier de celdeling
wanneer heb je meer effect met chemotherapie?
als het combinatiechemotherapie is
wat is combinatiechemotherapie?
verschillende cytostatica combineren die ingrijpen op andere fases van de celdeling
wat is er belangrijk bij combinatiechemotherapie?
- het gebruiken van producten met verschillende toxiciteitsprofielen
waarom moet je verschillende toxiciteitsprofielen combineren bij chemo ?
omdat het anders te veel belastend is voor 1 bepaald orgaan
welke voordelen zijn er om met toxiciteitsprofiel te werken ?
- max aantal kankercellen gedood zonder onomkeerbare schade toe te brengen aan gezond weefsel
- kans resistentie is kleiner
hoe bereikte cytostatica het volledige lichaam?
cytostatica komt direct of indirect in de bloedbaan terecht
waarop richt cytostatica zich?
op de kankercellen maar ook op de snel delende cellen
wat is chemotherapie?
een complexe , invasieve en toxische behandeling met smalle therapeutische breedte
welke normale lichaamscellen met een snel delende cel worden aangetast door cytostatica ?
- haar
- nagels
- slijmvliezen
wat betekend smalle therapeutische marge ?
- te weinig betekend onvoldoende werking op tumor
- teveel = onomkeerbare schade en bijwerkingen
waarvan is kanker het resultaat?
diepgaande en complexe functieverstoring van bepaalde cellen
waarom vermenigvuldigen onze cellen zich in normale omstandigheden ?
om de groei en het onderhouden van ons organisme te verzekeren
wanneer is er geen controle meer over de vermenigvuldiging van de cel?
door een afwijking binnenin de cel
waar is het werkingsmechanisme van cytostatica op gericht?
om DNA te verstoren
waarom worden er verschillende cytostatica gebruikt ?
elke cytostatica werkt op een andere manier
welke groepen zijn er van cytostatica ?
- antimetabolieten
- alkylerende middelen
- antitumorale antibiotica
- topo isomerase remmers
- antimiotische middelen
wat doet een antimetabolieten cytostatica ?
doden tumorcellen door zich in DNA van kankercel te nestelen
wat doet alkylerende middelen ?
kleven zich vast op DNA strengen van cel en verhinderen hierdoor de celdeling
wat doet antitumorale antibiotica?
- sommige ab doden bacteriën andere zijn te toxische om te gebruiken maar kunnen wel gebruikt worden bij kanker
wat doen topo isomerase remmers?
eiwit topo isomerase wordt geremd en daardoor geraakt DNA in de knoop
wat is de taak van eiwit topo isomerase ?
DNA strengen mooi kunnen ontrafelen vooraleer de cel aan DNA replicatie kan doen
wat doen antimiotitische middelen ?
blokkeren 1 specifiek bestanddeel uit de celkern waardoor celdeling geremd wordt
welke indicatie kan cytostatica hebben?
- curatieve chemotherapie
- adjuvante chemotherapie
neoadjuvante chemotherapie - palliatieve chemotherapie
wat betekend curatief?
genezend
welke tumoren kunnen curatief behandeld worden ?
- hematologische kanker
wat wil solide tumoren zeggen ?
dat ze niet chirurgisch verwijderd kunnen worden
wat betekend adjuvante ?
aansluiting op het vorige
wat betekend neoadjuvante ?
voorafgaand aan iets anders
welk doel heeft neoadjuvante chemotherapie?
tumor makkelijker lokaal te behandelen
- tumor optimaal kunnen verwijderen
wat is het doel van palliatieve chemotherapie?
levensverlening te krijgen met een goede levenskwaliteit
waarom wordt chemo toegediend bij palliatieve chemo ?
om symptomen ten gevolge van de ziekte te verzachten
wat is responscriteria ?
hoe de tumor reageert op de behandeling van cytostatica
welke responscriteria zijn er ?
- complete remissie
- partiële remissie
- stabiele ziekte
- progressie
wat betekend complete remissie?
volledig verdwijnen van alle meetbare en evalueerbare tumorletsels
wat betekend partiële remissie?
vermindering van meetbare tumorletsel tot minder dan 50%van initiële metingen
wat betekend stabiele ziekte ?
geen partiële remissie maar ook geen toename van letsels
wat betekend progressie ?
toename letsel of verschijnen van nieuw letsel
welke bijwerkingen kan je krijgen van cytostatica op korte termijn ?
- allergische reactie
-myelosupressie
-anemie - leukocytopenie
- trombocytopenie
-nausea en braken - orale mucositis
- smaakveranderingen
- alopecia
- verandering huid en nagels
- problemen urine uitscheiding
- problemen met defecatie
waar kan je als vpk bijwerkingen terugvinden in Vlaanderen ?
oncologisch compendium
welke verschijnselen kan je zien bij een allergische reactie bij chemo ?
- anafylactische shock of symptomen hiervan
- benauwdheid
- huidreactie
hoe kan de huiduitslag zich tonen ?
- lichte roodheid tot verheven vlekken over volledige lichaam
wat kan je preventief doen voor een allergische reactie tegen te gaan ?
- observeren eventuele klachten
- corticosteroïden toedienen voor cytostatica wordt gegeven
welk product geef je bij allergische reactie op cytostatica preventief?
corticosteroïden
wat ga je doen als mensen een allergische reactie op chemo krijgen ?
- arts verwittigen eventueel behandeling stoppen en corticosteroïden toedienen
- registreren en rapporteren aard + duur
wat ga corticosteroïden doen na toediening van allergische reactie?
de allergische reactie doen afnemen
waarvoor staat myelosuppressie ?
- onderdrukking van het beenmerg
wat is beenmerg voor weefsel ?
snel delend weefsel
wat groeit er in het beenmerg ?
stamcellen groeien uit tot leukocyten , trombocyten , erytrocyten
wat gebeurd er als cytostatica beenmerg aantast?
aanmaak van bloedcellen komt in gedrang
wat is het gevolg van aangetast beenmerg door cytostatica?
- anemie
- leukopenie
- trombopenie
wat veroorzaakt elk cytostatica?
myelosuppressie
waarvan hangt de ernst af van myelosuppressie?
- van de dosis hoe hoger de dosis hoe sterker het beenmerg onderdrukt wordt
- hematologische nadir
wat is hematologische nadir?
de dag waarop aantal bloedcellen het dieptepunt bereikt
wanneer is nadir bereikt na cytostatica?
8 a 12 dagen na toediening van cytostatica
na hoeveel tijd ben je gerecupereerd van cytostatica ?
na 3 weken
waarom wordt chemo in opeenvolgende kuren gegeven ?
zodat pt na toediening cytostatica een periode van rust heeft
wat wordt er voor elke chemo kuur bepaald ?
hematologisch beeld
wat kan de arts afhankelijk van hematologisch beeld beslissen ?
of dosis aangepast moet worden of behandeling uitgesteld
waarom zal anemie bij chemotherapie langzaam ontstaan ?
langere levensduur van erythrocyten
wat zijn de symptomen van anemie?
- vermoeidheid
- dyspnoe
- bleke gelaatskleur
- hartkloppingen
- koud gevoel
welke interventies kan een vpk doen bij anemie?
- bloedtransfusie
- erytopoëtine
waarvoor staat EPO ?
erytropoëtine
wanneer is bloedtransfusie noodzakelijk bij anemie
als het herstel niet spontaan verloop
waarom wordt EPO gegeven bij anemie?
- als groeifactor voor de rode bloedcellen
wat is er bij leukocytopenie?
- verlaagd aantal leukocyten in het lichaam
wat heeft er een belangrijke rol bij afweer van de zv ?
neutrofielen
wat is de functie van neutrofielen?
directe bescherming geven tegen infectie
waar worden neutrofielen aangemaakt?
in het beenmerg
hoe noemen ze een te kort aan neutrofielen ?
neutropenie
waar is de zv vatbaarder voor tijdens neutropenie?
infectie
( opportunistische infecties)
welke infecties zijn typisch voor mensen die cytostaticabehandeling krijgen ?
- huidinfecties
- oesofagitis
- pneumonie
- urineweginfectie
- septikemie
wat veroorzaakt de opportunistische infecties?
- bacteriën
- virussen
- schimmels
wat kan er ontstaat als de zv geen weerstand meer kan geven tegen de infectie?
febriele neutropenie
wat is febriele neutropenie ?
dit is koorts rechtstreeks verband houdt met neutropenie
welke complicaties kunnen er optreden bij neutropenie?
chemokuur gereduceerd wordt of uitgesteld wordt
wat is belangrijk bij gebruik van cytostatica bij leukocytopenie ?
dat ze infecties zoveel mogelijk beperken
welke interventies ga je nemen bij leukocytopenie ?
- educatie en info
- groeifactoren toedienen
- vaccinatie
welke info ga je geven aan mensen met leukocytopenie?
- hoe voorkomen van infecties
- hoe ze infectie herkennen
- hoe handelen als er symptomen zijn van infectie
wat zijn groeifactoren ?
stoffen die een stimulerende rol hebben bij aanmaak van cellen in het beenmerg normaal maakt het lichaam die zelf aan
wanneer kunnen groeifactoren toegediend worden ?
primaire preventie
secundaire preventie
wat kan een risico op infectie verminderen bij chemo ?
griepvaccinatie
waar spelen trombocyten een belangrijke rol?
bloedstollingsproces
wat kan er gebeuren bij extreem te kort van trombocyten ?
- spontaan bloedingen
waar vinden bloedingen plaats bij een te kort van trombocyten?
- mond
- neus
- blaas
- gastro intestinaal stelsel
wat kan er ook over het hele lichaam vormen bij trombocytopenie?
- petechiën of hematomen
wanneer is er een kritieke toestand bij trombocytopenie?
minder dan 10000 trombocyten zijn
welke risico is er bij een kritieke toestand bij trombocytopenie?
- hersenbloeding
- massieve gastro intestinale bloeding
welke verpleegkundige interventies ga je nemen bij trombocytopenie?
- trombocytentransfusie
- goed nadrukken vena punctie
- zorgen voor zachte defecatie door laxeermiddel
- menstruatie onderdrukken
- IM infectie vermijden
waarom zou je een trombocytentransfusie uitvoeren bij trombocytopenie?
risico op bloeding verminderd of bepaalde onderzoeken mogelijk te maken
wat mag je niet doen bij trombopenie?
- temperatuur rectaal meten
- puncties uitvoeren
- invasieve onderzoeken uitvoeren
- gebitsextractie te doen
- centrale / katheters in brengen /verwijderen
- aspirine / NSAID toedienen
- anticoagulantia toedienen
waarvan is het afhankelijk hoe erg je moet braken ?
- persoonsgebonden
- soort cytostatica
- dosis cytostatica
- hoeveel in centraal zenuwstelsel is terecht gekomen
welke vormen zijn er van nausea ?
- acuut
- vertraagd
- anticipatoir of psychogeen
wat is acute nausea?
de eerste 24 u toediening chemo
wat is vertraagde nausea?
- 24 u toediening rond
- 2of 3de dag ergste dag
- kan 7 dagen duren
wanneer is het anticipatoir of psychogene nausea?
voor start van chemo als reactie op stimuli die verband heeft met de chemo
welke interventies ga je nemen als verpleegkundige bij nausea?
- voedingsadvies
- toedienen medicatie om nausea braken te onderdrukken
- tijdstip toediening respecteren
- als geen vocht oraal kan ingenomen worden eventueel parenterale overwegen
welke gm zijn er die nausea en braken onderdrukken ?
- litican
- temesta
- solumedrol
- ondansetron
waarom moet je tijdstip van toediening cytostatica respecteren ?
te laat of te vroeg toedienen kan gevolgen hebben voor de zv
wat is orale mucositis ?
ontstekingsreactie van de slijmvliezen in de mond
welk gevoel geeft orale mucositis voor de zv?
- pijnlijk
-branderig gevoel - moeilijkheden bij eten , drinken , slikken
- taai en dik slijm
- smaakveranderingen
- smaakverlies
- gingivitis
waardoor kan orale mucositis ontstaan?
- chemotherapie
- myelosuppressie
hoe kan je orale mucositis voorkomen bij chemotherapie?
door cryotherapie toe te passen tijdens het toedienen van chemo
wat is cryotherapie?
koudetherapie