CHAPTER 1 Flashcards
Ito ay tumutukoy sa mga taong sama - samang naninirahan sa isang organisadong komunidad na may
iisang batas, tradisyon at pagpapahalaga.
Lipunan
Mga uri ng lipunan
Hunting gathering society
The horticultural society
Agrarian society
Industrial society
Post industrial society
Ito ay isang lipunang binubuo ng mga tao na tinatwag na hunter gatherers. Sila ay nomadikong grupo dahil wala silang permanenteng tirahan. Isa sa pinakamahalagang kontribusyon ng lipunang ito
ay ang pagtuklas ng apoy. Sa patuloy na paghahanap ng kanilang pagkain, lumago ang kanilang kaalaman hindi lamang sa pangangaso kundi pati na rin sa mga kaalaman sa mga halaman. Gumagamit
sila ng sibat para sa pangangaso at para na rin maprotektahan nila ang sarili laban sa ibang tao.
Hunting gathering society
Isang lipunan kung saan ang pangunahing ikinabubuhay ng mga mamamayan ay ang
pagtatanim, pangingisda, pangangaso at iba pang gawaing pang-agrikultural. Nagmula ang ito sa hunter gatherer ngunit sila ay nananatili lang sa isang lugar upang mapangalagaan ang
kanilang pananim.
Agrarian society
Isang lipunang patuloy na umuunlad sa pamamagitan ng teknolohiya upang mas mapalago ang produksyon na siyang susuporta sa kabuuang populasyong nasasakupan nito.
Industrial society
Ito ay pinasikat ni Daniel Bell noong 1973 sa kanyang aklat na “The Coming of _______” nagsimula ito noong late 20th century sa bansang US. Ang pinagkaiba nito sa industrial
society ay mas kumikita sa panahong ito ang mga nasa service sector tulad ng mga production workers
at construction workers. Binigyan halaga dito ang information, service, at advance technology. Sa
lipunang ito, nakakalamang ang mga taong may pinag-aralan.
Post industrial society
Ang lipunan ay isang buhay na organismo kung saan nagaganap ang mga pangyayari at gawain.
Ito ay patuloy na kumikilos at nagbabago. Binubuo ang lipunan ng magkakaiba subalit makakaugnay
na pangkat at institusyon.
Emile Durkheim
Ang lipunan ay kaikitaan ng tunggalian ng kapangyarihan. Ito ay nabubuo dahil sa pag-
aagawan ng mga tao sa limitadong pinagkukunang–yaman upang matugunan ang kanilang
pangangailangan. Sa tunggalian na ito, nagiging makapangyarihan ang pangkat na kumokontrol sa
produksyon. Bunga nito, nahkakaroon ng magkakaiba at hindi pantay na antas ng tao sa lipunan na
nakabatay sa yaman at kapangyarihan.
Karl Marx
Ang lipunan ay binubuo ng tao na may magkakawing na ugnayan at tungkulin. Naunawaan at
higit na nakilala ng tao ang kanyang sarili sa pamamagitan ng pakikisalamuha sa iba pang miyembro
ng lipunan. Makakamit ang kaayusang panlipunan sa pamamagitan ng maayos na interaksyon ng mga
mamamayan.
Charles Cooley
Ipinalagay na ang lipunan ay tulad ng isang barya ba may dalawang mukha: ang isang mukha ay
tumutukoy sa mga ______ ng lipunan at ang isa naman ay tumutukoy sa ______.
Istruktura; kultura
Ito ay binubuo ng mga institusyong may oragnisadong sistema ng ugnayan sa isang lipunan
Institusyong panlipunan
Isa sa mga institusyong panlipunan, ditto unang nahuhubog ang pagkatao ng isang nilalang
Pamilya
Mahalaga ang ekonomiya sa lipunan dahil pinag–aralan ditto kung paano matutugunan ang
mga pangangailangan ng mga mamamayan
Ekonomiya
Ito ay nagbibigay sa tao upang paunlarin ang kanyang sarili na siyang nagiging sandata
niya sa paggamit ng kanyang mga ninanais sa buhay.
Edukasyon
Institusyong Panlipunan
Pamilya
Ekonomiya
Edukasyon
Pamahalaan
Ang institusyong panlipunan ay binubuo nito. Ang ______ ay tumutukoy sa dalawa
o higit pang taong may magkakatulad na katangian na nagkakaroon ng ugnayan sa bawat isa at bumubuo ng
isang ugnayang panlipunan.
Social group
Dalawang uri ng social group
Primary and secondary group
Tumutukoy sa malapit at impormal na ugnayan ng mga indibiduwal. Kadalasan, ito ay mayroon
lamang maliit na bilang. Halimbawa nito ay ang pamilya at kaibigan.
Primary group
Binubuo ng mga indibidwal na may pormal na ugnayan sa isa’t isa. Karaniwang nakatuon sa pagtupad sa isang gawain ang ganitong uri ng ugnayang panlipunan. Halimbawa nito ay ang ugnayan
sa pagitan ng amo at ng kanyang manggagawa, gayundin ang ugnayan ng mga manggagawa sa isa’t isa.
Secondary group
Ito ay tumutukoy sa posisyong kinabibilangan ng isang indibidwal sa lipunan.
Status
na ito ay maituturing maging inspirasyon sa kanyang hangarin na
makapagtapos ng pag–aaral. Ang pagiging isang college graduate o propesyunal ay maituturing na
achieved status.
Ascribed status
Ito ay tumutukoy sa mga karapatan, obligasyon at inaasahan ng lipunan na kaakibat ng
posisyon ng indibidwal. Sinasabing ang mga gampaning ito, ang nagiging batayan ng kilos ng isang
tao sa lipunang kanyang ginagalawan.
Gampanin/ roles
Isang kumplikadong sistema ng ugnayan na nagbibigay kahulugan sa paraan ng pamumuhay ng isang
grupong panlipunan o isang lipunan sa kabuuan. Kabuuang konseptong sangkap sapamumuhay ng mga tao, ang batayan ng kilos at gawi at kabuuang
gawin ng tao. Tumutukoy sa kahulugan at paraan ng pamumuhay na naglalarawan sa isang lipunan (Mooney,2011)
Kutura
Binubuo ito ng mga gusali, likhang sining, kagamitan at iba pang bagay na nakikita at
nahahawakan atgawa ng tao.
Materyal na kultura
Dalawang uri ng kultura
Materyal na kultura
Di materyal na kultura
Kabilang dito ang batas, gawi, paniniwala at norms ng isang grupo.
Di materyal na kultura
Mga elemento ng kultura
Paniniwala
Pagpapahalaga
Norms
Mores
Simbolo
Tumutukoy ito sa mga kahulugan at paliwanag tungkol sa pinaniwalaan at tinatanggap na totoo.
Maituturing itong batayan ng pagpapahalaga ng isang grupo o lipunan sa kabuuan.
Paniniwala
Ito ay maituturing na batayan ng isang grupo o ng lipunan sa kabuuan kung ano ang katanggap–
tanggap at kung ano ang hindi. Ito ang batayan kung ano ang tama at mali, maganda at kung ano ang
nararapat at hindi nararapat.
Pag papahalaga
Tumutukoy sa mga asal, kilos o gawi na binubuo at nagsisilbing pamantayan sa isang lipunan.
Ang mga norm ang nagsisilbing batayan ng mga ugali, aksyon at pakikitungo ng isang indibidwal sa
lipunang kanyang kinabibilangan.
Norms
Tumutukoy sa mas mahigpit na batayan ng pagkilos. Ang paglabag sa mga ____ ay
magdudulot ng mga legal na parusa.
Mores
Ito ay ang paglapat ng kahulugansa isang bagay ng mga taong gumagamit dito. Ang halimbawa
nito ay wika, mga pagkumpas(gestures) at iba pang bagay na nauunawaan ng miyembro ng
Isang lipunan.
Simbolo
Dalawang uri ng anyonng panitikan
Piksyon / kathang isip
Di piksyon / di kathang isip
Ginagamit ng mga manunulat ang kanilang imahinasyon par asa pagsulat ng mga akdang
bungang isip lamang.
Piksyon / Kathang isip
Ang pagsasalin ng panitikan ay sa pamamagitan ng mga kagamitang elektroniko na dulot ng
teknolohiyang elektronika na naging ganap ang dokumentasyon.
Di piksyon
Tatlong kaparaan uti ng paghahali
Pasalin dila
Pasalintroniko
Pasalinsulat
Ang paraan ng paglilipat ng panitikan mula sa dila at bibig ng tao ay bahagi ng
pakikipagtalamitan at pakikisalamuha.
Pasalindila
Ang pagsasalin ng panitikan ay sa pamamagitan ng mga kagamitang elektroniko na dulot ng
teknolohiyang elektronika na naging ganap ang dokumentasyon.
Pasalintroniko
Ang dokumentasyon ay namayani nang isinatitik, isinulat, inukit, o iginuhit ng mga Pilipino
ang kanilang panitikan.
Pasalinsulat
Naging maluwag na pagsasama–sama ng mga salita saloob ng pangungusap. Ito nasusulat sa
karaniwang takbo ng pangungusap o pagpapahayag.
Tuluyan o prosa
Isang uri ng akdang tuluyan na tumatalakay sa kakaiba o kakatwang pangyayaring naganap
sa buhay ng isang kilala, sikat o tanyag na tao.
Anekdota
Isang mahabang salaysayin ng mga kawing–kawing na pangyayari na naganap sa mahabang
saklaw ng panahon.
Nobela
Isang salaysay ng isang mahalagang pangyayaring kinasangkutan ng isa o ilang tauhan at may
kakintalan o impresyon.
Maikling kwento
Ito ay nauukol sa pinagmulan ng isang bagay at hubad sa katotohanan dahil ito ay likhang
isip lamang.
Alamat
Kinasangkutan ang salaysaying ito ng mga hayop, halaman, at maging ng mga bagay na
walang buhay na kumikilos o nagsasalita na para bang tunay na mga tao.
Pabula
Nagpapahayag ng kuro–kuro ng isang may–akda hinggil sa suliranin o akda. Ito ay maaring
pormal o impormal.
Sanaysay
Ito ay kasaysayan ng buhay ng isang tao na maaring pansarili o paiba.
Talambuhay
Paglalahad ng mga pang–araw–araw na pangyayari sa lipunan.
Balita
Pagbuo ng pangungusap sa pamamagitan ng salitang binibilang na pantig sa taludtod na
pinagtugma–tugma. Ang bawat taludtod ay maaring may sukat at tumaang pantig sa hulihan o sadyang
malaya na ang ibig sabihin ay di alintana ang sukat at tugma. Ang mga ito ay nauuwi sa tulang
pasalaysay, liriko, tulang padula at tulang patnigan.
Panulaan o tula
Pagpapahayag na binibigkas sa harap ng mga tagapakinig at ito ay nauuri batay sa iba’t
ibang layunin
Talumpati
Ito ay nakikita o itinatanghal sa entablado o inilalabas sa tanghalan.
Patanghal
