Botnlangabólga Flashcards
Bráðir kviðverkir ástæður
Appendicitis 20 - 25 % Gallstone related disorders 5 - 10 % Gynecologic disorders 5 - 10 % Urinary tract 3 - 5 % Intestinal obstruction 2 - 5 % Acute Pancreatitis 1 - 3 % Perforation (ulcer, tumor) 1 - 3 % Diverticulitis 1 - 3 % ” Abdominal pain” 30 - 55 %
Algengasti aldurshópur sem fær botnlangabólgu
40% tilfella á 10-29 ára, kk>kvk
Lifetime risk 7%
Orsakir botnlangabólgu
oft veldur hægðasteinn sem dettur ofan í og stíflar; botnlanginn tútnar út hinu megin og getur rofnan. Ef það er bara bólga er 40% hægðasteinn, 65% ef D, ef rof þá sést steinninn í 90%. Einnig getur eitilvefur/æxli valdið.
Verkurinn í botnlangabólgu - fórsturfræðileg skýring
Fyrst er dreifður miðlægur verkur (visceral peritoneum erting) sem færist svo í RLQ (parietal peritoneum erting). Mucosa bólgnar, bólga verður í serosa og þensla verður á botnlanga. Drep verður ef blóðflæðiskerðing.
Einkenni botnlangabólgu
Kviðverkur, alltaf. Periumbilical -> hægri fossu, colic verkur (v. hægðasteins) sem verður stöðugur. Fer eftir staðsetningu botnlanga.
Lystarleysi fylgir í 90%
Einnig ógleði/uppköst, þvagfæraeinkenni, niðurgangur.
Einnnig vekja hraðahindranir í bílferð mikla verki.
Mismunandi einkenni botnlangabólgu eftir staðsetningu
Framanvert: verkir í RLW. Aftanvert: verkir í hægri síðu/flanka + psoas sign. Grindarhol: Eymsli við endaþarmsþreifingu / obturator sign.
Skoðun í botnlangabólgu
Hiti (um 38°C), mjúkur kviður, eymsli RLQ, rovsing sign, sleppieymsli (prufuð 1x vegna verkja), percussions eymsli, eymsli/fyrirferð í endaþarmi
Psoas sign
Passíf extension á mjöðm (í legu með affecteruðu hlið upp). Lærlegg ýtt aftur fyrir sjúkling, haldið við mjöðmina. Jákvætt í botnlangabólgu ef botnlangi er staðsettur aftanvert.
Rovsing’s sign
Eymsli í RLQ við palpation í LLQ.
Obturator sign
Inrotation á mjöðm í 90°flexion mjaðmar og hnés veldur verk. Internal obturator bólga, ef botnlangi liggur í grindarholi.
Mismunagreiningar botnlangabólgu
Gastrointestinal: Abdominal pain, cause unknown. Cholecystitis, Crohn’s disease, Diverticulitis, Duodenal ulcer, Gastroenteritis, Intestinal obstruction, Intussusception, Meckel’s diverticulitis, Mesenteric lymphadenitis, Necrotizing enterocolitis, Neoplasm (carcinoid, carcinoma, lymphoma), Omental torsion, Pancreatitis, Perforated viscus, Volvulus,
Genitourinary: Kidney stone, Prostatitis, Pyelonephritis, Testicular torsion, Urinary tract infection, Wilms’ tumor, Gynecologic, Ectopic pregnancy, Endometriosis, Ovarian torsion, Pelvic inflammatory disease, Ruptured ovarian cyst (follicular,
corpus luteum), Tubo-ovarian abscess
Systemic: Diabetic ketoacidosis, Porphyria, Sickle cell disease, Henoch-Schönlein purpura, Pulmonary, Pleuritis, Pneumonia (basilar), Pulmonary infarction
Other:
Parasitic infection, Psoas abscess, Rectus sheath hematoma
Botnlangabólgu vinnugreining, fyrirmælablað
Klínísk vinnugreining: fasta - æðaleggur - vökvi - verkjalyf (eftir skoðun)
Rannsóknir: Status (hbk hækkun 80%), CRP (ekki lifrarpróf nema vinnugreining breytist)
Ef saga er óljós / löng (2-3 dagar) taka CT því annaðhvort er mikil bólga / sprunginn botnlangi með abcess. Þá er conservatísk meðferð en ekki skurðaðgerð fyrr en 10 vikum síðar. Einnig taka CT ef fyrirferð í RLQ eða endaþarmsskoðun.
CT sýnir abcess og við þurfum að hringja í Pál Möller, hvað eigum við að vera búin að skoða og af hverju?
endaþarmsskoðun! því ef abcessinn palperast er hægt að drenera hann um rectum, ef ekki liggur hann dýpra.
Sýklalyfjagjöf eftir botnlangatöku?
Ef bara bólginn - engin sýklalyf. Ef drep - í sólahring. Ef rof - í 3-5 daga.
Cefuroxime + Metronidazole.
Fylgikvillar botnlangabólgu
Sárasýking (5-10%), graftrarsöfnun í kviðar/grindarholi (1-3%), ileus (2%/10 ár).
