Biotechnologie-begrippen

Question 1

biotechnologie

Answer 1

Het gebruik van levende organismen of delen ervan om:
1. producten te maken of te wijzigen
2. planten of dieren aan te passen zodat ze gewenste eigenschappen verkrijgen
3. micro-organismen voor specifieke doeleinden te ontwikkelen

Question 2

klassieke biotechnologie

Answer 2

Omvat het gebruik van bacteriën, gisten en schimmels om producten te maken, bv. kaas; brood; … , en de traditionele selectie- of verdelingstechnieken voor het kweken van dieren en planten.

Question 3

gentechnologie

Answer 3

moderne vorm van biotechnologie waarbij het DNA van een organisme direct wordt aangepast
= moderne biotechnologie

synoniemen
- genetic engineering
-genetische modificatie

Question 3

moderne biotechnologie

Answer 3

= gentechnologie
moderne vorm van biotechnologie waarbij het DNA van een organisme direct wordt aangepast

Question 4

verticale gentransfer

Answer 4

gentransfer van de ouders naar hun nageslacht
(voortplanting)

Question 5

horizontale / laterale gentransfer

Answer 5

Het overbrengen van genetisch materiaal van het ene organisme op het andere

Question 6

recombinant-DNA technologie

Answer 6

Hierbij wordt een combinatie van DNA door de mens in een labo gemaakt die niet als zodanig voorkomt in de natuur.

Question 7

genetisch gemanipuleerde organismen (GGO’s)

Answer 7

transgene organismen

Question 8

plasmiden

Answer 8

kleine ringvormige stukjes DNA met een beperkt aantal genen.

Question 9

agrobacterium

Answer 9

een bodembacterie die tumoren kan doen ontstaan in planten.

Question 10

vectoren

Answer 10

Dit zijn transportmiddelen om het nieuwe DNA in een organisme te krijgen

Question 11

liposomen

Answer 11

Zijn kunstmatige vetdruppeltjes waarin je gewenste DNA zit. En via endocytose kan het in de doelwitcel geraken.

Question 12

micro-injectie

Answer 12

Met een fijne naald het DNA rechtstreeks ingespoten in de celkern van een cel

Question 13

elektroporatie

Answer 13

een korte stroomstaat zodat het celmembraan tijdelijk poriën maakt waar Het DNA langs kan

Question 14

genenkanon

Answer 14

met kleine goud-, zilver-, … bolletjes en daarop het gewenste DNA via een minipistool die bolletjes in de doelwitcellen schieten.

Question 15

restrictie-enzymen

Answer 15

• maken deel uit van het afweersysteem van de bacteriën
• verbreken bindingen binnen de dubbele DNA streng
• maakt enkelstrengige uiteinden = sticky ends

Question 16

sticky ends

Answer 16

enkelstrengige uiteinden met bepaalde DNA-sequenties (die vormen een palindroomstructuur)

Question 17

DNA-ligase

Answer 17

een enzym dat in staat is de fosfordiësterbinding tussen 2 nucleotiden te herstellen.

Question 18

golden rice

Answer 18

een transgeen organisme, die vitamine A bevat

Question 19

gentherapie

Answer 19

het inbrengen van genetisch materiaal in de cellen van een patiënt om een gendefect te corrigeren of een nieuwe functie aan de cellen toe te voegen, waardoor de ziekte wordt opgeheven of bestreden

Question 20

therapeutisch gen

Answer 20

is een gen dat ze inbrengen in de cellen van een patiënt zodat die patiënt zelf een gewenst proteïne maakt

Question 21

ex vivo

Answer 21

=buiten het lichaam
Ze isoleren cellen en in een labo voegen ze het therapeutisch gen eraan toe.

Question 22

in vivo

Answer 22

=binnen het lichaam
Ze injecteren recombinante virussen direct in de bloedstroom van de patiënt en die vinden zo hun weg naar de doelwitcellen om daar het therapeutisch gen te leveren.

Question 23

‘zelfmoord’ gentherapie

Answer 23

daarbij is het therapeutisch gen dat ze bv. toevoegen aan tumorcellen een gen dat codeert voor een bepaald enzym dat stoffen in gifstoffen kan omzetten. En zo doden de tumorcellen zichzelf.

Question 24

embryonale stamcellen

Answer 24

cellen die onbeperkt kunnen delen en daarbij hun potentie behouden om weer een compleet dier te vormen.

Question 25

genconstruct

Answer 25

= 'vreemde' DNA een stuk dat de code bevat voor een bepaald eiwit en regelelementen die bepalen wanneer, waar en in welke hoeveelheid het eiwit wordt aangemaakt.

Question 26

homologe recombinatie

Answer 26

=crossing over =natuurlijk proces

Question 27

knock-in

Answer 27

een gen of een deel ervan aan een organisme toevoegen/vervangen

Question 28

knock-out

Answer 28

een gen volledig inactiveren

Question 29

CRISPR- cas

Answer 29

een technologie voor genoombewerking waarmee snel, precies en goedkoop veranderingen kunnen worden aangebracht in het DNA van om het even welk organisme.

Question 30

repeats

Answer 30

zijn steeds dezelfde korte stukjes van eigen DNA in de DNA-bib van CRISPR

Question 31

spacers

Answer 31

zijn ingebouwde stukjes DNA van een virus in de DNA-bib van CRISPR

Question 32

cas9-eiwit

Answer 32

een soort moleculaire schaar =knipt DNA in stukjes

Question 33

prime editing

Answer 33

CRISPR-cas maar dan uitgerust met een zoek- en vervangfunctie in plaats van een zoek- en knipfunctie

Question 34

DNA-gelelektroforese

Answer 34

is een techniek die wordt gebruikt om DNA-fragmenten te scheiden en te analyseren op basis van hun grootte.

Question 35

PCR (polymerase chain reaction)

Answer 35

is het isoleren van een stuk DNA en het massaal kopiëren

Question 36

RFLP (restrictie fragment lengtepolymorfise)

Answer 36

wordt gebruikt om diagnoses te stellen en genetische vingerafdrukken te maken. maakt gebruik van PCR en gelelektoforese.

Question 37

genetic fingerprint

Answer 37

een onderzoekstechniek om een individu te identificeren

Question 38

short tandem repeats

Answer 38

zijn kleine identieke herhalende stukjes DNA verschilt hard van persoon tot persoon

Question 39

reproductief klonen

Answer 39

is op een kunstmatige manier een individu maken dat genetisch identiek is aan een ander individu

Question 40

embryosplitsing

Answer 40

hierbij wordt een embryo die al wet cellen heeft in twee gesplitst en zo komen er twee identieke individuen. nabootsing eeneiige tweeling

Question 41

celkerntransplantatie

Answer 41

een techniek waarbij de celkern van de eerste donor eruit wordt gehaald en in een eicel ,waar ook de celkern is uitgehaald van de tweede donor, erin wordt geplaatst En die wordt in een derde donor geplaats = draagmoeder Het individu gaat gelijk zijn aan de celkerndonor.

Question 42

stamcel

Answer 42

een cel die in staat is om onbeperkt te delen en in een ander celtype te veranderen.

Question 43

totipotente cel

Answer 43

= de ultieme stamcel de bevruchte eicel die in staat is uit te groeien tot ene nieuw individu

Question 44

pluripotente cel

Answer 44

ze kunnen uitgroeien tot bijna alles maar niet meer tot extra-embryonaal weefsels zoals de placenta

Question 45

multipotente cel

Answer 45

deze kunnen differentiëren tot verschillende celtypes die in 1 specifiek weefsel voorkomen.

Question 46

unipotente cel

Answer 46

stamcellen die slecht maar tot 1 celtype kunnen ontwikkelen

Question 47

gendoping

Answer 47

is het manipuleren van het tot expressie komen van specifieke genen teneinde het prestatievermogen te vergroten

Question 48

PGD (pre-implantatie genetische diagnostiek)

Answer 48

dit is een embryo-biopsie =na drie dagen ontwikkeling van het embryo maken ze een diagnose en bekijken ze het DNA om zo een selectie te maken.

Question 49

designerbaby's

Answer 49

een baby die buiten de baarmoeder is gevormd en bepaald gewenste eigenschappen bevat.

Question 50

saviour baby

Answer 50

een baby die wordt gemaakt buiten de baarmoeder om te kijken of ze de eigenschappen heeft om als donor te dienen oor een ziek broertje of zusje.