Biologija prvi kolokvij Flashcards
Nabroji fosfolipide koji grade membranu i odredi njihov naboj i požaj na membrani.
Fosfatidilkolin, sfingomijelin (neutralan naboj)- nalaze se na vanjskom licu membrane
Fosfatidiletanolamin (neutralan), fosfatidilserin (jedini negativan naboj)-na unutarnjem licu
Objasni ulogu fosfatidilserina u apoptozi.
Kada stanica krene u apoptozu fosfatidilserin prelazi na vanjski monosloj lipidnog dvosloja te služi kao signal za indukciju makrofaga koji fagocitiraju i unište stanicu.
Tko ima najveći utjecaj an asimetriju membrane?
Glikolipidi
Koliki postotak ukupnog broja lipida čine glikolipidi?
5 %
Objasni ulogu glikolipida.
Nalaze se na vanjskom sloju i sudjeluju u međusobnom prepoznavanju stanica, a npr u epitelnim stanicama probavnog trakta služe i kao zaštita od raznih enzima i niskog pH.
Što su gangliozidi?
To su najkompleksniji glikolipidi koji se nalaze u živčanim stanicama.
Što su lipidne splavi?
To su dijelovi membrane koji se ponašaju kao otoci građeni od SFINGOMIJELINA I GLIKOLIPIDA koje povezuju molekule KOLESTEROLA (on je uzrok polukrutosti splavi). Tu su molekule gušće pakirane nego u ostatku membrane i dinamično plutaju po površini membrane. ULOGA IM JE STARANJE SIGNALNIH MOLEKULA, ENDOCITOZA, NEUROTRANSMISIJA ITD.
Objasni utjecaj kolesterola u stanici i kolko ga ima?
Kolesterol smanjuje permeabilnost i fleksibilnost membrane, te se umeće između fosfolipida jer je hidrofoban. Ima ga puno, 1 mol kolesterola na 1 mol fosfolipida.
Objasni moguće načine micanja lipida.
Lateralna difuzija- zamjena susjednih fosfolipida unutar istog monosloja
Zagretanje i rotacija fosfolipida oko svoje osi
Flip flop efekt - migriranje molekule u suprotni monosloj (manje od jednom mjesecno)
Što rade proteini u stanici i koje vrste postoje?
Proteini ostvaruju funkciju stanice. Akson ima 25% proteina, unutarnja membrana mitohondnrija 75%, prosjecna stanica 50%. Postoje transmembranski (oni su amfipatski), periferni (samo na jednom lifu membrane), integralni (dio je u membrani dio vani)
Što je glikokaliks?
To je kompaktan sloj perifernih proteina koji na vanjskom licu nose ugljikohidrate te služi za zaštitu od oštećenja, održavanje udaljenosti s drugim stanicama itd.
Koja je razlika između pasivnog i aktivnog transporta
u pasivnom se molekule transportiraju bez utroška energije te se kreću niz vlastiti gradijent. konc, a u aktivnom se koristi energija i molekule se transportiraju protiv gradijenta konc.
Opiši pasivni transport
Pasivni transport dijelimo na jednostavnu i olakšanu difuziju. u jednostavnoj se male molekule (O2 i CO2) otapaju u lipidima i jednostavno prolazer kroz staničnu membranu u stanicu, najsporije su kroz hidrofobni dio fosfolipida, a kod olakšane difuzije se molekule gibaju uz pomoć membranskih proteina- kanalnih proteina i proteina nosača
Opiši kanalne proteine i proteine nosače.
Kanalni proteini stvaraju hidrofilne kanale kroz koje se odvija protok molekula pa one ne dolaze u direktan kontakt sa hidrofobnim djelom lipidnog dvosloja. To je uvijek pasivna olakšana difuzija kojom se kreće bilokoja molekula koja je dovoljno mala da prođe kroz kanal. Smjer kretanja određuje elektrokemijski gradijent i brže je nego kod nosača
Proteini nosači vežu na sebe specifične molekule i prolaze kroz reverzibilnu konformacijsku promjenu i tako provode molekule kroz membranu. Mogu sudjelovat u pasivnom i aktivnom transportu.
Navedi i objasni načine prijenosa proteazama.
Uniport - prenošenje jedne molekule u jednom smjeru - pasivni
Simport - prijenos više molekula u istom smjeru - aktivni
Antiport - simultani prijenos jedne molekule u jednom, a druge molekule u suprotnom smjeru - aktivni
Objasni aktivni transport.
Aktivni transport uvijek vrše proteini nosači. Ddijelimo ga na transport uz ATP i transport uz elektrokemijski gradijent.
Objasni Na-K crpku.
To je aktivni transport tjeran hidrolizom ATP, natrija je više van stanice, a kalija unutrar. Odvija se antiport putem Na+-K+ATPaze, za svake 3 molekule natrija koje uđu izađu 2 molekuke kalija. To se odvija nasuprot konc. gradijenta.
Postoji i Ca2+ crpka koja izbacuje Ca2+ iz stanice
Objasni transcelularni transport.
To je prolaz neke tvari u i iz neke stanice. Najčešće paralelno s natrijem (simport). Na taj način kroz stanicu prolaze aminokiseline i glukoza.
Objasni razliku između primarnog i sekundarnog transporta.
Primarni transport je onaj transport koji koristi samo hidrolizu ATP-a kao izvor energije, a sekundarni je kada se u animalnim stanicama mnoge molekule aktivno transportiraju uz istovremeni ulazak Na+ u stanicu koristeći natrijev elektrokemijski gradijent kao izvor energije.
Objasni prijenos glukoze.
Na apikalnoj strani stanice nalaze se simport protein koji u stanicu iz lumena crijeva unosi Na+ i glukozu, dakle aktivno. Taj Na+ zatim na suprotnoj, bazalnoj strani izlazi putem Na+-K+ATPaze. Glukoza iz stanice izlazi na bazalnoj strani olakšanom difuzijom (pasivno) putem neke permeaze (uniport) i tako ulazi u krv
Nabroji načine regulacije volumena stanice.
Na-K crpka (održava osmotsku ravnotežu tako što izbacuje Na+ pa više nije hipertonična u odnosu na okolinu pa voda ne ulazi), osmoza i vodene pore (kanali koji olakšavaju osmotski protok vode, tzv. akvaporini) i antiport sustavi
Navedi primjer antiport sustava koji održava volumen stanice.
Limfocit koji je u hipertoničnom mediju gubi vodu i snižava mu se pH. Zahvaljujući 2 antiport sustava , NA+-H+ antiport i anionski izmjenjivač (Cl- -HCO3-) limfocit izbacuje H+ i HCO3- a Na+ i Cl- ulaze u stanicu. Povećanje koncentracije soli u citosolu uzrokuje ulazak vode pa se volumen vraća na početni
Objasni ABC transportere.
ABC transporteri su jedna od najvećoh i najstarijih proteinskih superobitelji. Sadrže “kataze” koje vežu ATP. Ovisno o tome jel ATP vezan il ne protein mijenja svoju konformaciju i tako izlažu vezno mjesto za supstrat vanstaničnoj sredini ili prema citosolu
Što je MDR protein?
To je multi drug resistance protein. ON je prvi otkriveni eukariotski ABC transporter koji izbacuje hidrofobne lijekove iz stanice. Ekspresija mu je pojačana u tumorskim stanicama koje čini stalno rezistentnim na različite lijekove.
Što je CFTR protein?
Cystic Fibrosis Transmembrane Conductane Regulator. On se ponaša kao kanal zaz ione klora - kloridni ioni izlaze is stanice u okolni sekret te za sobom vuku vodu. Voda izlazi iz stanice i razrjeđuje taj sekret te tako ostvaruje njegovu fluidnost potrebnu za normalnu funkciju. Mutacija gena za CFTR protein uzrokuje cističnu fibrozu (najčešče pogađa bijelce). Ako je protein defektan kloridni ioni ostaju zarobljeni u stanici i voda ulazi u njju a sekret postaje gušći te u plućima uzorkuje otežano disanje, infekcije itd.
Od čega se sastoji eritrocitna membrana?
Sastoji se od 52% proteina, 40% lipida, 8% ugljikohidrata.
Što su bijeli duhovi?
To je pojava u kojoj ako se eritrocit nađe u otopini niže koncentracije soli nego što je u njegovoj citoplazmi, voda će ulaziti u njega i uzrokovat pucanje membrane. Zbog gubitka hemoglobina stanica više nije crvena nego bijela pa se zove bijeli duh.
Što se dogodi s puknutom membranom eritrocita u otopini bez Mg2+
PUknuta membrana će formirat ponovno kontinuiranu membranu obrnute orijentacije. Ako se takva membrana stavi u otopinu koja sadrži Mg2+ ponovo će formirati kontinuiranu membranu orijentiranu kao u eritrocitu.
Nabroji proteine membrane eritrocita.
Spektrin, band 3, ankirin, glikoforin, band 4.1
Objasni ulogu spektrina.
Spektrin je periferni protein na unutarnjoj strani membrane eritrocita koji joj daje fleksibilnost. Molekule spektrina vezane su međusobno, te na molekule aktina. Protein koji povezuje spektrin i aktin naziva se ADUKTIN.
Konašni oblik je mreža izgrađena od spektrina i aktina koja leži na čitavoj površini unutarnje strane membrane koja omogućuje eritrocitu promjenu oblika pri prolasku kroz najuže kapilare.
Što se dogodi mutacijom gena za spektrin?
SFEROCITOZA (hemolitička anemija), koja je dominantna autosomatska bolest koja uzrokuje eritrocite okruglog, a ne bikonkavnog oblika koji nisu elastični.
Objasni ulogu BAND 3 proteina.
To je transmembranski protein koji transportira O2 iz pluća u tkiva i CO2 iz tkiva u pluća. (antiport)
Objasni ulogu ankirina.
ANKIRIN je periferni protein koji povezuje BAND 3 i SPEKTRIN te tako učvršćuje mrežu citoskeleta. Sprječava difuziju band 3 unutar lipidnog dvosloja
Objasni ulogu glikoforina.
To je transmembranski protein čija je uloga nepoznata. Većinskim djelom smješten je na vanjskom licu membrane gdje ima vezane ugljikohidrate. 90% svih ugljikohidrata erit. membrane su vezani za glikoforin.
Opiši ulogu BAND 4.1
BAND 4.1 povezuje glikoforin s mrežom citoskeleta.
Distrofin pitaj luku
Nabroji međustanične spojeve prema funkciji
Nepropusni spojevi (tight junctions), pričvrsni spojevi (anchoring junctions), komunikacijski spojevi.
Nabroji vrste pričvrsnih spojeva.
Adhezijski spojevi, dezmosomi, hemidezmosomi
Nabroji vrste komunikacijskih spojeva.
Tijesni spojevi, kemijske sinapse
Opiši nepropusne spojeve.
Kod neprepusnih spojeva (thight junctions) dijelovi susjednih staničnih membrana su potpuno stopljeni jedan uz drugi kako bi se spriječio prolaz molekula - npr. kod epitelnih stanica crijeva sprječava se povratak glukoze u crijevo. Sprječavaju premještanje proteina iz apikalnog dijela epitelne stanice u bazalni dio.
Opiši pričvrsne spojeve (anchoring junctions)
Oni povezuju citoskelet jedne stanice s citoskeletom druge te omogućuju prolaz malim molekulama iz stanice u stanicu. Mogu se povezivati i pomoću imunoglobulina.
Opiši dezmosome.
Dezmosomi se sastoje od unutarstanične i izvanstanične domene. Unutarstanična je domena zapravo “pričvrsna ploča” direktno vezana za stanični citoskelet (točnije intermedijarne filamente). Izvanstanični dio dezmosdoma sastoji se od proteina kadherina koji se spaja s kadherinom susjedne stanice mehanizmom ovisnim o Ca2+.